Η ανάλυση συμπεριφοράς εφαρμοσμένη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος

Η ανάλυση συμπεριφοράς εφαρμοσμένη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
Κωνσταντίνος Τσαγκαράκης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Κεντρική ομιλία στο 1ο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινότητας Ανάλυσης Συμπεριφοράς
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 30.11 - 01.12 2013.

Περίληψη:
Η χρήση περιβαλλοντικών συμβόλων, χαρακτηριστικών και ορολογίας έχει θεσμοθετηθεί από διεθνείς οργανισμούς, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, και άλλους φορείς για να δηλώσουν ότι το φέρον προϊόν πληροί συγκεκριμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά και προδιαγραφές. Τις περισσότερες φορές ο σχεδιασμός των συμβόλων αυτών και η ονοματολογία προέρχεται από «ειδικούς» ο οποίοι καταλήγουν σε προτάσεις που δεν λαμβάνουν υπόψη το ιστορικό διαφορικής ενίσχυσης (το ιστορικό «μάθησης») των χρηστών. Η πρόβλεψη και η επίδραση στην περιβαλλοντική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε δύο προσεγγίσεις: αυτή της κοινωνικής-περιβαλλοντικής ψυχολογίας και της ανάλυσης συμπεριφοράς. Παρόλα αυτά, η μελέτη της επίδρασης των εναλλακτικών χρωμάτων, συμβόλων και ορολογίας στην πρόθεση του κοινού να χρησιμοποιήσει αγαθά με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές ιδιότητες έχει ίσως παραμεληθεί από την επιστήμη της ψυχολογίας. Για να γίνουν κατανοητά τα προαναφερόμενα, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα ερευνών που αφορούν τη σήμανση και ορολογία (τα διακριτικά ερεθίσματα) του ανακυκλωμένου νερού, του κάδου συλλογής χαρτιού ανακύκλωσης, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του ανθρακικού αποτυπώματος. Στη συνέχεια θα παρουσιαστεί εναλλακτική προσέγγιση σχεδιασμού περιβαλλοντικών συμβόλων και θα παρουσιαστούν αποτελέσματα προτιμήσεων των καταναλωτών για τα σύμβολα πιστοποίησης οργανικών προϊόντων. Τέλος, θα αναλυθούν τα χαρακτηριστικά των ατόμων που ακολουθούν συστηματικές ενέργειες/πρακτικές για την εξοικονόμηση φυσικών και ενεργειακών πόρων και με γενικότερη φιλική προς το περιβάλλον συμπεριφορά.