'Κάπου μια έμμορφη' - 'ΚΥΡΑΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΔΕΡΟΠΟΛΗΣ', Γιάννενα, Χειμερινό Πoλυφωνικό Καραβάνι 2023

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2023. Πνευματικό Κέντρο Iωαννίνων.
Μεγάλη "ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ" - αφιερωμένη στα δύο χρόνια από την παγκόσμια αναγνώριση του Πoλυφωνικού Καραβανιού, με την εγγραφή του στις Καλές Πρακτικές Διαφύλαξης Άυλης Πoλιτιστικής Kληρονομιάς της UNESCO (Δεκέμβριος 2020). Εκδήλωση με την στήριξη του Δήμου Ιωαννίνων, της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας, του Υπουργείου Πολιτισμού, στην αίθουσα "Β. Πυρσινέλλας". Εκδήλωση που αποτέλεσε και τον πρώτο σταθμό στο Χειμερινό Πολυφωνικό Καραβάνι 2023.

Στο μουσικό μέρος της, σχεδόν, τρίωρης εκδήλωσης συμμετείχαν οκτώ διαφορετικά πολυφωνικά σχήματα και κομπανία. Ανάμεσά τους και οι περίφημες "ΚΥΡΑΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΔΕΡΟΠΟΛΗΣ", σχήμα που συνταξιδεύει με το Πολυφωνικό Καραβάνι για τρίτη δεκαετία. Ένα από τα πλέον εμβληματικά σχήματα βιωματικών ερμηνευτών της ηπειρώτικης πολυφωνίας του καιρού μας. Ταξίδεψαν από τα χωριά τους, Σελλειό και Λόγγο Άνω Δερόπολης για να συμμετέχουν, κοσμώντας το πρόγραμμα της "Πολυφωνικής Σύναξης".

Εδώ τραγουδούν το "Κάπου μια έμμορφη", ένα τραγούδι που κάποτε αποτέλεσε την κίνητρο για ένα θεματικό πολυφωνικό καραβάνι που ταξίδεψε από περιοχή σε περιοχή, αναζητώντας τις διαφορετικές παραλλαγές του (Ιούνιος 2018). Το έχουμε χαρεί σε παραλλαγές και από τις ίδιες τις "Κυράδες της Άνω Δερόπολης", όλα αυτά τα χρόνια. Εδώ τραγουδούν οι Σοφία Ζάχου, Βασιλική Μπητσιούνη (παρτής), Βασιλική Ζώκου, Σταυρούλα Κιτσάκη, Μαρία Αγόρα, Χριστίνα Ντρίγιου, Βαλεντίνα Ρούτζιου, Ελευθερία Γκρίνια.

Το τραγούδι απαντά και σε στιχουργικές παραλλαγές, κάποιες από τις οποίες περιλαμβάνονται στην βιβλιογραφία του είδους. Παραθέτουμε ενδεικτικά την παραλλαγή που απαντά στη συλλογή των Παναγιώτη Φωτίου και Νίκου Λύτη "Δημοτικά τραγούδια Βορείου Hπείρου":

Κάπου μια έμορφη, κάπου μια μαυρομάτα
την εμάλωνε η σκύλα η πεθερά της
κι αναθύμωσε και στο γιαλό κατέβη
μαντιλόπλενε, μαντίλια μεταξένια
μαντίλια μεταξένια και φτενά ρουτιά.
Φύσηξε βοριάς κι ένα ψιλό αγέρι
της εσήκωσε τ’ όμορφο της το φουστάνι
και της φάνηκε τ’ άσπρο της το ποδάρι
κι έλαμψε ο γιαλός κι όλο το περιγιάλι.
Κι ένας καραβοκύρης την αγνάντευε.
-Τραβάτε παλικάρια να πηγαίνουμε
εκεί που λάμπ’ ο ήλιος, λάμπ’ η θάλασσα
όπου λάμπει το ποδάρι της αρχόντισσας

Επιμέλεια, παραγωγή:

"Άπειρος" Πολυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης του Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού
(UNESCO 2020)

[kabouktli]

Το τραγούδι είναι πανελληνίως διαδεδομένο. Πρόκειται για το πασίγνωστο Κάτω στο γιαλό (νεραντζούλα φουντωτή) / Κάποια εμίρισσα. Οι πιο γνωστές παραλλαγές εκτός Ηπείρου δεν έχουν σχεδόν ούτε έναν στίχο ίδιο με τις ηπειρώτικες, όμως η υπόθεση είναι η ίδια, οι στίχοι (εκτός από του προλόγου) έχουν αντιστοιχία σχεδόν 1:1, και κυρίως κοινό είναι το σπάνιο ποιητικό μέτρο. Εδώ μια κόρη κατεβαίνει στον γιαλό για την μπουγάδα της για να φύγει από το σπίτι όπου τσακώθηκε με την πεθερά της, στις άλλες παραλλαγές μια ολόκληρη παρέα κορίτσια κάνουν μπουγάδα στον γιαλό. Όλα τα υπόλοιπα είναι ίδια, και βέβαια στο τέλος την κόρη την αρπάζουν οι ναύτες (πειρατές;).