Σεμινάρια της Τρίτης του ΕΕΠΓ - Ακαδημαϊκού έτους 2024-2025

26 Νοεμβρίου
Κορίνα Γιαξόγλου
The Open University, UK

‘Μικρές αφηγήσεις ζωής και θανάτου και συναισθηματικές τοποθετήσεις στο διαδίκτυο’

Περίληψη
Η ερευνητική προσέγγιση των μικρών αφηγήσεων (small stories) έχει αποδειχθεί χρήσιμη για τη μελέτη της συμμετοχικής επικοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Georgakopoulou 2022). Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι χρήστες/τριες μοιράζονται στιγμές της καθημερινότητας υπό τη μορφή διακειμενικών και διαδραστικών συν-αφηγήσεων που εστιάζουν στο παρόν και οι οποίες σχετίζονται με τη συγκρότηση ταυτοτήτων και συναισθηματικών τοποθετήσεων (Giaxoglou and Georgakopoulou 2021, Georgalou 2017). Στην παρουσίαση αυτή εξετάζω μικρές αφηγήσεις ζωής και θανάτου, οι οποίες περιλαμβάνουν αντιδράσεις χρηστών/τριών σε γεγονότα θανάτου σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως για παράδειγμα αναγγελίες θανάτου, συλλυπητήρια μηνυμάτα, προσωπικές αναμνήσεις και φωτογραφίες, αλλαγές στο προφίλ, χρήσεις hashtag και emoji κ.ά.

Βασιζόμενη σε υλικό που συνέλεξα κατά τη διάρκεια πολύχρονης ψηφιακής εθνογραφίας των πρακτικών πένθους στο διαδίκτυο (Giaxoglou, 2021) εξετάζω: (1) πώς δημόσιες εκφράσεις πένθους εγκειμενοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μικρές αφηγήσεις ανάλογα με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της εκάστοτε πλατφόρμας, (2) πώς (και γιατί) οι χρήστες/τριες επιμελούνται, μοιράζονται, και συμμετέχουν σε μικρές αφηγήσεις ζωής και θανάτου και (3) πώς τέτοιες μικρές αφηγήσεις διαμοιράζονται ως μέσα για τη συναισθηματική τοποθέτηση (affective positioning) των χρηστών/τριών, τη διαπραγμάτευση, δηλαδή, της εγγύτητας ή της απόστασής τους από το γεγονός του θανάτου και τον νεκρό, τα διαδικτυακά κοινά και τον συναισθηματικό τους εαυτό. Όπως υποστηρίζω, με τις πρακτικές αυτές οι χρήστες/χρήστριες θεματοποιούν και θεαματοποιούν το αιφνίδιο γεγονός του θανάτου, προεκτείνοντας έτσι το δημόσιο πένθος σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Τα ευρήματα της μελέτης που θα παρουσιάσω δείχνουν πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρεμβαίνουν σε καθιερωμένες πρακτικές πένθους, αλλά και το πώς οι χρήστες/τριες παρεμβαίνουν και προσαρμόζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις ανάγκες τους.

Τέλος, θα συνοψίσω τη σημασία της εμπειρικής μελέτης του διαδικτυακού πένθους για την ευρύτερη έρευνα πάνω στην επικοινωνία και το συναίσθημα σε ψηφιακά περιβάλλοντα, αλλά και για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που προκύπτουν από τις τεχνολογίες της Τεχνητής Νοημοσύνης (π.χ. griefbots).

Βιβλιογραφία
Georgakopoulou, Α. (2022) Small Stories Research: A Narrative Paradigm for the Analysis of Social Media. In: The SAGE Handbook of Social Media Research Methods (Eds. Quan-Haase, A. and L. Sloan). 2nd ed. London: SAGE.

Georgalou, M. (2017) Discourse and Identity in Facebook. London: Bloomsbury.

Georgakopoulou, A., K. Giaxoglou, and S. Patron (Eds.) (2023) Small Stories Research: Tales, Tellings, and Tellers Across Contexts.  New York and Oxon: Routledge.

Giaxoglou, K. (2021) A Narrative Approach to Social Media Mourning: Small Stories and Affective Positioning. New York and Oxon: Routledge.