Σεμινάρια της Τρίτης- ΕΕΠΓ/ LESoL- Τρίτη 20 Απριλίου, Ομιλητής Σταύρος Ασημακόπουλος

Κριτική ανάλυση λόγου και η διασπορά του μίσους στο Διαδίκτυο 2.0
Σταύρος Ασημακόπουλος
University of Malta
Περίληψη
Οι προσεγγίσεις που εντάσσονται στην κριτική ανάλυση λόγου μας επιτρέπουν, μεταξύ άλλων, να
μελετήσουμε και να αποκαλύψουμε τις συνθήκες παραγωγής κειμένων που ενισχύουν την κατασκευή
κοινωνικών ανισοτήτων, προβλημάτων και διακρίσεων (van Dijk 1995: 3). Αν και το συγκεκριμένο
ερευνητικό πεδίο ασχολείται παραδοσιακά με κείμενα κυρίαρχων κοινωνικών και πολιτικών δρώντων
στη δημόσια σφαίρα, η έκρηξη στη χρήση του συμμετοχικού διαδικτύου τα τελευταία χρόνια έχει κάνει
επιτακτική την ανάγκη επέκτασής του και σε κείμενα που παράγονται απευθείας από τους τελικούς
χρήστες (KhosraviNik & Unger 2016). Υπό αυτό το πρίσμα, το διαδίκτυο έχει εξελιχτεί σε «έναν από
τους πλέον ασφαλείς χώρους για την έκφραση εξαιρετικά αμφιλεγόμενων απόψεων», δημιουργώντας
πρόσφορο έδαφος για «την αναβίωση των δεσμών αλληλεγγύης ανάμεσα σε μέλη ομάδων μίσους
και την ενίσχυση της δυναμικής τους» (Josey 2010: 37). Στην παρούσα ομιλία θα επιχειρήσω μία
πρώτη προσέγγιση για την ενσωμάτωση των μηνυμάτων κοινωνικής δικτύωσης στην ανάλυση του
λόγου διάκρισης από μια κριτική σκοπιά. Με αφετηρία το θεωρητικό διαχωρισμό του λόγου μίσους
σε παράνομο και λανθάνοντα (Assimakopoulos et al. 2017; Assimakopoulos 2020) και αντλώντας
παραδείγματα από μία πρόσφατη έρευνα που εξετάζει τις ομοφοβικές τάσεις σε σχόλια αναγνωστών
ειδησεογραφικών ιστοσελίδων (Ασημακόπουλος & Σεραφής 2020), θα παρουσιάσω μερικές βασικές
επικοινωνιακές τακτικές που απαντώνται στο λόγο απαξίωσης της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Πιο
συγκεκριμένα, θα αναφερθώ στις μεθοδολογικές δυσκολίες που προκύπτουν κατά τη συλλογή και
ανάλυση των εν λόγω δεδομένων, προτείνοντας λύσεις προερχόμενες από τον κλάδο της
σωματοκειμενικής γλωσσολογίας, και θα επικεντρωθώ στις υπόρρητες μορφές που (συνήθως)
παίρνει ο συγκεκριμένος λόγος. Σε θεωρητικό επίπεδο, θα αναφερθώ στο ρόλο που διαδραματίζουν
τα μηνύματα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά τη διάχυση του μίσους στο διαδίκτυο, συνδέοντάς
τα με την κατανάλωση αλλά και την παραγωγή δημοσιογραφικού και άλλων τύπων κυρίαρχων
λόγων.
Βιβλιογραφία
Assimakopoulos, S. 2020. Incitement to discriminatory hatred, illocution and perlocution». Pragmatics
and Society, 11(2): 177-195.
Assimakopoulos, S., F.H. Baider & S. Millar. 2017. Online hate speech in the European Union: A
Discourse-Analytic Perspective. Cham: Springer.
Ασημακόπουλος, Σ. & Δ. Σεραφής. 2020. Ρητορική και λόγος μίσους: Oμοφοβικές τάσεις σε σχόλια
αναγνωστών στο διαδίκτυο. Στο Σ. Μπουκάλα & Α. Στάμου (επιμ.) Κριτική Ανάλυση Λόγου:
(Απο)δομώντας την Ελληνική Πραγματικότητα, pp. 589-621. Αθήνα: Νήσος.
van Dijk, Τ. A. 1995. Elite discourse and the reproduction of racism. In R.K. Whillock & D. Slayden (eds),
Hate Speech, pp. 1-27. London: Sage.
Josey, C.S. 2010. Hate speech and identity: An analysis of neo Racism and the indexing of identity».
Discourse & Society, 21(1): 27-39.
KhosraviNik, M. & J.W. Unger. 2016. Critical discourse studies and social media: Power, resistance
and critique in changing media ecologies. In R. Wodak & M. Meyer (eds) Methods of Critical
Discourse Studies (3rd edn), pp.205-233. London: Sage.