Τ. Χατζηαναστασίου: Το Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974

Η Περιφερειακή Ενότητα Αργολίδας, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αργολίδας και η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Άργους-Μυκηνών συνδιοργάνωσαν Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο το Σαββατοκύριακο 16-17 Δεκεμβρίου 2017 με τίτλο "Στρατιωτικές Επεμβάσεις και Δικτατορίες στην Ελλάδα" με τη συμμετοχή κορυφαίων Πανεπιστημιακών Διδασκάλων και Ειδικών Ερευνητών.

Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Τέχνης και Πολιτισμού "Μέγας Αλέξανδρος" στο Άργος και αφιερώθηκε στη μνήμη του κορυφαίου ιστορικού Σπύρου Ασδραχά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 11 Δεκεμβρίου 2017.

Ο κ. Χατζηαναστασίου, Δρ. Ιστορίας του ΑΠΘ, αναφέρθηκε στην στρατιωτική πτυχή του Πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974, καθώς και στην κοινωνική και ιδεολογική του διάσταση.

Περίληψη της εισήγησης

Το Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης Μακαρίου στην Κύπρο είναι σε γενικές γραμμές "λυμένο"" ως πρόβλημα για την ιστορική έρευνα σε ό,τι αφορά τις πολιτικές, διπλωματικές και διεθνείς του παραμέτρους.

Γνωρίζουμε τις αφορμές και τα αίτια, γνωρίζουμε τους πρωταγωνιστές σε Ελλάδα και Κύπρο και τον βαθμό συμμετοχής τους, γνωρίζουμε την στάση και την εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα. Γνωρίζουμε τέλος πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα. Παραμένει ωστόσο ακόμη ""σκοτεινό"" σε ό,τι αφορά κυρίως την στρατιωτική του πλευρά ενώ υπάρχουν πολλά εκκρεμή ζητήματα που αφορούν την κοινωνική και ιδεολογική του διάσταση. Σοβαρό πρόβλημα για τον Ιστορικό αποτελούν η εύλογη αποσιώπηση, η σκόπιμη διαστρέβλωση και η γενικότερη αλλοίωση της πραγματικότητας στις καταθέσεις και τις μαρτυρίες που είτε έχουν δημοσιευτεί είτε έχουν περιληφθεί στο υλικό που αποτελεί τον περίφημο «φάκελο της Κύπρου». Κατανοητό εάν αναλογιστεί κανείς το βάρος της ευθύνης τόσο για την ανατροπή και απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου και πολύ περισσότερο για την αφορμή που δόθηκε στην τουρκική εισβολή της 20ης Ιουλίου που ακολούθησε και των τραγικών συνεπειών της που ακόμη υφιστάμεθα ως έθνος.

Έργο της Ιστορίας είναι επομένως να αξιοποιήσει τις διαθέσιμες πηγές και να τις αξιολογήσει κριτικά, χωρίς φόβο και πάθος. Ένα τέτοιο έργο φυσικά δεν μπορεί να αναληφθεί από ένα μόνο πρόσωπο, καθώς απαιτεί την συλλογή εκατοντάδων προφορικών μαρτυριών και την συστηματική διασταύρωση και έλεγχό τους με τις γραπτές πηγές. Η παρούσα εργασία περιορίζεται, υποχρεωτικά, στις γραπτές πηγές, όσες τουλάχιστον μπόρεσα να συγκεντρώσω, με την ελπίδα ότι θα αποτελέσει μία χρήσιμη συμβολή σε αυτό το φιλόδοξο αλλά τόσο αναγκαίο έργο. Το χρωστάμε απέναντι σε όσους έχασαν την ζωή τους κατά τις μέρες του Πραξικοπήματος από όλες τις πλευρές, αλλά και σε όλα τα θύματα της τουρκικής εισβολής. Αποτελεί όμως πρώτιστα ένα χρέος απέναντι στην εθνική μας αυτογνωσία.

[pgtodoris]

Πραγματικά πολύ περίεργο πραξικόπημα. Το πρωί εκείνης της ημέρας ο Μακάριος ξεκίνησε από το όρος Τρόοδος που είχε περάσει το Σαββατοκύριακο για τη Λευκωσία και το Προεδρικό Μέγαρο. Πέρασε μπροστά από το στρατόπεδο της Κοκκινοτριμυθιάς απ΄όπου λίγα λεπτά αργότερα ξεκίνησε φάλαγγα οχημάτων για να εκδηλώσει το πραξικόπημα. Γεννάται το ερώτημα: Γιατί δεν σταμάτησαν την πομπή του Μακαρίου έξω από το στρατόπεδο για να συλλάβουν τον Μακάριο; Θα ήταν λογικά πολύ πιο εύκολο από την επίθεση στο Προεδρικό. Πάντως όπως κατέθεσε ο ικανότατος συν/χης Κομπόκης που είχε την ευθύνη της επίθεσης στο Προεδρικό, είχε αυστηρή εντολή από τον Ιωαννίδη να μην υπάρξει φυσική εξόντωση του Αρχιεπισκόπου και πολύ σωστά, διότι ο Μακάριος ήταν πολύ αγαπητός σε πολύ μεγάλο μέρος του Κυπριακού Λαού και πιθανή εξόντωσή του θα δημιουργούσε αγεφύρωτο ρήγμα μεταξύ Κυπριακού και Ελλαδικού Ελληνισμού.