Σ. Αργυρίου: Η ελληνική Αριστερά και το ΑΚΕΛ απέναντι στην πολιτική της Χούντας στο Κυπριακό

Η Περιφερειακή Ενότητα Αργολίδας, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αργολίδας και η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Άργους-Μυκηνών συνδιοργάνωσαν Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο το Σαββατοκύριακο 16-17 Δεκεμβρίου 2017 με τίτλο "Στρατιωτικές Επεμβάσεις και Δικτατορίες στην Ελλάδα" με τη συμμετοχή κορυφαίων Πανεπιστημιακών Διδασκάλων και Ειδικών Ερευνητών.

Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Τέχνης και Πολιτισμού "Μέγας Αλέξανδρος" στο Άργος και αφιερώθηκε στη μνήμη του κορυφαίου ιστορικού Σπύρου Ασδραχά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 11 Δεκεμβρίου 2017.

Η κ. Σοφία Αργυρίου, Δρ. Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, αναφέρθηκε στην στάση της Αριστεράς στην Ελλάδα και την Κύπρο έναντι της Χούντας στο Κυπριακό.

Περίληψη της εισήγησης

Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δημιούργησαν στην Κύπρο μια ανεξαρτησία η οποία είχε οικοδομηθεί πάνω στο δικοινοτισμό και στο συγκρουσιακό κλίμα δυο αντίπαλων εθνικισμών. Επιπλέον η ανάμιξη τρίτων χωρών δεν καθιστούσε την Κύπρο μια πραγματικά ανεξάρτητη χώρα. Ελλάδα, Βρετανία και Τουρκία, σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγγυήσεως, μπορούσαν να επέμβουν, αν η ανεξαρτησία της Κύπρου κινδύνευε και να εμποδίσουν οποιαδήποτε απόπειρα ένωσης ή διχοτόμησης. Αλλά και η πολιτική επέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών στο κυπριακό ζήτημα θα απέβαινε καθοριστική. Οι διακοινοτικές συγκρούσεις του 1964 χάραξαν μια πορεία διαμεσολαβήσεων του ΟΗΕ, εμπλοκής του αμερικανικού παράγοντα και προσπάθειας «Νατοποίησης» του κυπριακού ως αποτέλεσμα περιφερειακών και διεθνών παραγόντων. Τα σχέδια Άτσεσον το 1964 και οι επεμβάσεις του Σάιρους Βανς το 1967 σκοπό είχαν να πληρώσουν το κενό ισχύος στη Μεσόγειο και να αποτρέψουν μια ελληνοτουρκική σύγκρουση.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μεγάλο τμήμα της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν είχε εγκαταλείψει το αίτημα της ένωσης το οποίο αναζωπυρώθηκε, εκφράστηκε επίσημα και αποτέλεσε πολιτική στρατηγική των κομμάτων και των κυβερνήσεων και στην Ελλάδα. Ωστόσο, τόσο τις παραμονές της χούντας όσο και μετά το πραξικόπημα, η τακτική των ελληνικών κυβερνήσεων για επίτευξη λύσης του κυπριακού μέσω του ελληνοτουρκικού διαλόγου και της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα με την προϋπόθεση παραχώρησης εδαφικών ανταλλαγμάτων στην Τουρκία έβρισκε αντίθετο τον Μακάριο. Γενικά η περίοδος χαρακτηριζόταν από την έλλειψη εθνικής ενότητας στη χάραξη της πολιτικής της ένωσης και τη διάσπαση των στρατιωτικών μονάδων στην Κύπρο. Σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν τις εξελίξεις ήταν η πολιτική του Μακάριου, οι αντίπαλοί του στην Κύπρο και στην Ελλάδα, ο έλεγχος του στρατού στην Κύπρο από τον Γρίβα και την ελληνική κυβέρνηση και η απαίτηση των Τουρκοκυπρίων και της Τουρκίας για μετατροπή της Κύπρου σε ομόσπονδο κράτος.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 1967 ιδιαίτερα μετά τα αιματηρά γεγονότα της Κοφίνου και το κυπριακό βρέθηκε σε επικίνδυνη κρίση. Στην ανακοίνωση θα παρουσιαστεί η στάση της ελληνικής αριστεράς και του κυπριακού ΑΚΕΛ απέναντι στην πολιτική των πραξικοπηματιών στο κυπριακό. Κατηγορούσαν ευθέως τη χούντα για συνωμοσία κατά της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Κύπρου, η οποία υπαγορευόταν από τα αμερικανικά συμφέροντα. Έντονη ήταν η δυσαρέσκεια για τη «Νατοποίηση» της Κύπρου, τη διατήρηση των βρετανικών βάσεων και τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Για την αριστερά το κυπριακό δεν έπρεπε να αποτελεί ελληνοτουρκική διαφορά ούτε να θεωρείται ο ελληνοτουρκικός διάλογος ως κύρια διαδικασία επίλυσης του. Πώς εν τέλει αντιμετώπισε το 1968 το τετελεσμένο γεγονός της προσωρινής τουρκοκυπριακής διοίκησης, το οποίο αποτέλεσε μια ντε φάκτο διχοτόμηση, σε συνδυασμό με την αποχώρηση της ελληνικής Μεραρχίας και τη δήλωση του Μακάριου περί «ευκταίου» αλλά όχι «εφικτού»;