II Rzeczpospolita i Litwa. Trudne sąsiedztwo

Relacje II Rzeczpospolitej z Litwą były napięte od początku. Zadecydował o tym przede wszystkim polsko-litewski konflikt z lat 1919-1920 o kształt granicy. Polskie wojsko zajęło ostatecznie Wilno, co dla Litwy było olbrzymim ciosem. Z drugiej strony, polska mniejszość, która pozostała na Litwie była represjonowana przez władze państwowe.

Przedstawimy ważne postaci po polskiej i litewskiej stronie, które decydowały o biegu wydarzeń. Przypomnimy postać wojewody Bociańskiego, który odcisnął swoje piętno na województwie wileńskim. Spojrzymy na zmianę w relacjach, które nastąpiły po śmierci pochodzącego z okolic Wilna Józefa Piłsudskiego.

Skąd wziął się ten konflikt? Dlaczego I wojna światowa była tak kluczowa dla rozwoju wydarzeń na Litwie? Dlaczego istotną w nim rolę odgrywało dziedzictwo I Rzeczpospolitej? Co z tym wspólnego miał zyskujący na znaczeniu nacjonalizm? O tym wszystkim w podcaście Muzeum Historii Polski.

W dzisiejszym podcaście rozmawiają dr Michał Przeperski i jego gość, dr. Wojciech Stanisławski, historyk z Muzeum Historii Polski

Rozdziały:
00:00 Konflikt obojga narodów
01:10 U źródeł konfliktu
30:20 Pomiędzy Warszawą a Kownem
44:45 Litwinie w II Rzeczpospolitej

Zapraszamy do subskrypcji naszych profili!

[PiotrJaser]

Jestem warszawiakiem, ale należę do tej mniejszości swoich rodaków, która potrafi spojrzeć na historię własnego kraju nieco, jakby to rzec, bezstronniej, z pewną dozą empatii wobec sąsiadów czyli z pewną umiejętnością wsłuchiwania się w ich argumenty i racje. W przypadku Wilna racje wydają się być po stronie Litwinów, zarówno w kontekście argumentów wysuwanych przez Dmowskiego w Wersalu (odnośnie polskiego historycznego prawa do Gdańska), jak i w kontekście "metod" jakie stosowali emisariusze Piłsudskiego w negocjacjach z Litwinami, jeszcze wtedy gdy Piłsudskiemu rzekomo zależało na utworzeniu Litwy kantonalnej, ze stolicą w Wilnie, z trzema językami urzędowymi. Sporo na ten temat miał do powiedzenia litewski dyplomata Stanisław Narutowicz, brat naszego pierwszego prezydenta, który w tych negocjacjach uczestniczył. Dodatkowo pamiętajmy o tym, że zjawisko pt. "Polacy na Wileńszczyźnie" jest znacznie bardziej skomplikowane niż niektórym się wydaje i nieco przypomina zjawisko pt. "Niemcy na Opolszczyźnie po IIWŚ". Generalnie na początku XX wieku kryterium narodowościowym w tym regionie stał się język, a deklaracje narodowo-etniczne z końca XIX wieku strona polska skrzętnie pomijała i właściwie do dziś tamte dane marginalizuje. Nie zmienia to jednak faktu, że o ile Polska faktycznie miała tzw. historyczne prawa do Gdańska (miasta, w którym ludność polska z pewnością nie stanowiła większości), o tyle nie miała dokładnie żadnych historycznych praw do odwiecznej stolicy swojego wielowiekowego sojusznika. Wilno nigdy nie wchodziło w skład Królestwa Polskiego. Pierwszy raz w granicach Polski znalazło się... w XX wieku, w roku 1922.
W Polsce jednak ludzie tacy jak ja zdają się być w mniejszości, a potem niektórzy Polacy dziwią się, dlaczego nasz naród jest tak nielubiany przez sąsiadów i właściwie przez wszystkich, którzy mieli z nim jakkolwiek do czynienia. Zresztą większość komentarzy poniżej też jest autorstwa ludzi, którzy, delikatnie mówiąc, nie zachwycają i którzy nadal chętnie by poniżali Litwinów. Odbiór tych treści przez praktycznie każdego przeciętnego Litwina byłby z pewnością negatywny. Na szczęście wśród osób wykształconych, mądrych i prawych, jest znacznie większe zrozumienie złożoności dziejów polsko-litewskich a ponieważ mówimy tu także o ludziach zacnych, to wiemy, że za tym kryją się dobre intencje, chęć okazywania sobie wzajemnie szacunku, zrozumienia, pojednania i zbudowania trwałych relacji dobrosąsiedzkich.

[krzysztof-kozak]

Im więcej podcastów o historii naszego regionu, tym lepiej. Bardzo ciekawa rozmowa.

[reginagrzywaczewska]

Podziękowania za bardzo ciekawy wykład😊

[annaprzeperska-kochaniak]

Bardzo ciekawe. Dziękuję. Proszę o więcej.

[marvju]

Temat w Polsce zupełnie nieobecny, inaczej niż na Litwie. Prosimy o więcej!
Piszę z ciekawości ale także by mieć jakieś narzędzia w dyskusji z Litwinami, bo oni zawsze chcą z nami rozmawiać o Żeligowskim i polskim ucisku

[Katarzyna-dcyt]

Świetny materiał. Szkoda tego Wielkiego księstwa...

[KrystynaR]

I znowu rozmowa dzięki której dowiedziałam się o czymś o czym nie miałam pojęcia. Dziękuję bardzo.

[peterbedok]

Bardzo fajny materiał. Pozdrawiam serdecznie z Węgier!

[Tinakrystyna]

Serdeczne dzięki za interesujący odcinek.👍 👍 👍

[MacKorn]

Bardzo ciekawa rozmowa, wielkie dzięki Panowie. 👍

[splonskurwysynu]

Zostawiam kropkę dla zasięgu. Oraz stawiam siedem dodatkowych słów dla ciebie ;-)

[sylwiadrozd]

Dziękuję Wam za upowszechnianie prawdy o naszych dziejach. ❤

[fourfaces]

Pana Stanislawskiego wyróznia przede wszystkim to, ze jest mistrzem mowy polskiej. Sluchalbym go nawet gdyby opowiadal o ksiazce telefonicznej z Radomia

[michauu]

Jak najwięcej dawnych historii prosimy.

[lunaweeks]

Bardzo dobry poziom nauki. Dziękuję bardzo❤

[WitoBerest]

Cytat „wynikały kłótnie o to w jakim języku będzie nabożeństwo”. A Łacina ? Możliwie chodzi wyłącznie o język kazania ?

[grzegorzzak]

W XIX większość nacji zdecydowała o definiowania swojej tożsamości narodowej przez pryzmat etniczny, bądź etniczno-religijny. Pośród grup o splątanej historii i geografii musiało to prowadzić do konfliktów. Dlaczego przypadek polsko-litewski miałby być innym?

[ДзікіябалотыБеларусі]

Naród litewski rzeczpospolitej to nie to same co naród dzisiejszy nowo-litewski, trzeba pamiętać że za Litwinów się uważali Kościuszko i Mickiewicz którzy w żaden sposób nie miali stosunku do narodu dzisiejszej Litwy🇱🇹

identyfikacja Litwinów historycznych z Nowo-Litwinami jest wielkim uproszczeniem

[zofialubie]

Rewelacyjny materiał. Merytoryczność najwyższej próby. Głosy prowadzących prawdziwie radiowe😊.
Przezabawna anegdota o "marzeniu filatelistów".
Brawo. Aż żal, że ta godzinka juz minęła.

[NataliaCh]

Szkoda, że za moich czasów w szkole nigdy o tym nie uczono na historii i nie było o tym w podręcznikach i że dopiero teraz się dowiaduje o tym o czym dzisiaj było mówione w tym podcaście i szkoda, że nauczycielki historii nie uczyły historii by zainteresować tak jak tutaj, tylko jakieś daty i wydarzenia na szybko i nigdy nie tłumaczyły ani nauczycielki ani podręczniki o co w ogóle chodziło i dlaczego jakieś wydarzenie miało miejsce czy dlaczego coś się gdzieś działo i tego wielce szkoda