ΕΞΕΦΕΞΕ Η ΑΝΑΤΟΛΗ - Σέλλιανη Θεσπρωτίας (Ήπειρος)

Показать описание

▶️ Παλιό τραγούδι της Θεσπρωτίας, το οποίο συναντάται στο ρυθμό του "συρτού στα τρία" (τρίσημος ρυθμός βαλς - 3/4). Πρόκειται για πανελλήνια και πανάρχαια Παραλογή που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου και στην πίστη και καρτερικότητα της συζύγου του. Είναι θέμα γνωστό ήδη από τα Ομηρικά χρόνια και είναι λίγο - πολύ σε όλους οικείο:

◾ ο ξενιτεμένος επιστρέφει ύστερα από χρόνια απουσίας και συναντά σε εξωτερικό χώρο (συνήθως στη βρύση ή στο πηγάδι) τη γυναίκα του, η οποία αρχικά δεν τον αναγνωρίζει. Εκείνος επιμένει, δίνοντας διαδοχικά σημάδια της αυλής, του σπιτιού και εν τέλει του ίδιου του κορμιού της γυναίκας του, κάνοντάς την να καταλάβει ότι μπροστά της στέκεται ο γερασμένος πλέον άντρας της.

Πρόκειται για έναν ύμνο στην αγάπη και στην πίστη των συζύγων. Το θέμα είναι πανάρχαιο και πανανθρώπινο: ο ίδιος ο Όμηρος άντλησε, καθώς φαίνεται, τη συγκλονιστική αυτή ιστορία από την προφορική παράδοση της εποχής εκείνης, ώστε να την εντάξει στο έπος του.

▶️ Το τραγούδι αυτό στην περιοχή της Θεσπρωτίας συναντιέται σε δύο παραλλαγές με αρκετά κοινά στοιχεία: μία από την περιοχή της Μουργκάνας και μία από την περιοχή της Σέλλιανης. Στην περιοχή της Σέλλιανης - απ' όπου και η παρούσα ηχογράφηση - συνήθως δεν χορευόταν, αλλά παρότι έρρυθμο τραγουδιόταν ως καθιστικό. Υπό μια ευρεία έννοια είναι τραγούδι της αγάπης και ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη βρύση, όπου παλαιότερα ήταν ένας από τους σημαντικότερους χώρους ανταμωμάτων και συζητήσεων.

Ηχογράφηση του 1957 από τον Σπ. Περιστέρη.
Τραγουδά: Κωνσταντίνος Οικονομίδης, (τότε ετών 34). Από τη Σέλλιανη Θεσπρωτίας
Έκδοση: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΜ. Γ' - ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΛΟΓΗ, Ακαδημία Αθηνών

Οι στίχοι:
Εξέφεξε, άι μωρ' Γιούλα μου, εξέφεξε η ανατολή,
μωρή κοντή κοπέλα και πάει η πούλια γιόμα,
μωρή κοντή κοπέλα, πάρε τη ρόκα κι έλα.
Πάν’ τα πουλά- άι μωρ' Γιούλα μου, παν τα πουλάκια στις βοσκές
μωρή κοντή κοπέλα και οι έμορφες στο πλύμα.
μωρή κοντή κοπέλα, πάρε τη ρόκα σ' κι έλα.
Παίρνω κ’ εγώ, άι μωρ’ Γιούλα μου, παίρνω κι εγώ τον μαύρο μου
μωρή κοντή κοπέλα και πάω να τον ποτίσω
μωρή κοντή κοπέλα, πάρε τη ρόκα κι έλα.
Βρίσκω την κό-, άι μωρ’ Γιούλα μου, βρίσκω την κόρη που ’πλενε
μωρή κοντή κοπέλα τ’ αντρός της τα μαντίλια.
μωρή κοντή κοπέλα, πάρε τη ρόκα κι έλα.

(Σαράντα σί-, άι μωρ’ Γιούλα μου, σαράντα σίκλους έριξε
μωρή κοντή κοπέλα και στους σαρανταένα
μωρή κοντή κοπέλα, έκλαψε πικρά για μένα…)