Εισήγηση: Σπαντιδάκης Ιωάννης Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

Εισηγήσεις Μελών Δ.Ε.Π.
Κεντρική αίθουσα
Εισήγηση: "Ανάπτυξη της μεταγνώσης και ενίσχυση της αναγνωστικής κατανόησης σε διαδικτυακά περιβάλλοντα," Σπαντιδάκης Ιωάννης Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης.

Η ευρεία διάδοση των ΤΠΕ και του διαδικτύου, αλλά κυρίως η χρήση του δεύτερου ως βασικό μέσο αναζήτησης πληροφοριών, επικοινωνίας και ανάγνωσης τον 21ο αιώνα δημιούργησε νέες απαιτήσεις και με μια νέα μορφή κειμένων, τα διαδικτυακά κείμενα, τα οποία εμφανίζουν ιδιαίτερα εσωτερικά χαρακτηριστικά και τονίζουν την ανάγκη για αποτελεσματικότερη διδασκαλία στρατηγικών ανάγνωσης σε διαδικτυακά περιβάλλοντα, καθώς γίνεται πλέον όλο και πιο σαφές πως η κατανόηση σε διαδικτυακά περιβάλλοντα έχει καθοριστικό ρόλο στην ακαδημαϊκή και επαγγελματική επιτυχία των πολιτών του 21ου αιώνα. Ωστόσο, γνωρίζουμε ελάχιστα σχετικά με τους τρόπους ανάγνωσης στα διαδικτυακά περιβάλλοντα και για τις γνωσιακές διεργασίες και στρατηγικές που απαιτούν τα μη γραμμικά ψηφιακά κείμενα με αποτέλεσμα ο αναγνώστης που έχει μάθει να κατανοεί μόνο έντυπα κείμενα συχνά μπερδεύεται και αποπροσανατολίζεται. Επιπλέον, στο νέο αυτό πλαίσιο πολυγραμματισμών ή «νέων γραμματισμών» ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος της μεταγνώσης, καθώς τα περιβάλλοντα μάθησης διαφοροποιούνται, αυξάνονται οι απαιτήσεις και οι μαθητές καλούνται να αναλάβουν πιο ενεργητικό ρόλο κυρίως κατά την εμπλοκή τους σε διαδικασίες επίλυσης προβλήματος όπως η κατανόηση γραπτού λόγου. Η μέχρι τώρα έρευνα έδειξε πως ο έμπειρος «ψηφιακός» αναγνώστης χρησιμοποιεί μεταγνωσιακές στρατηγικές πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωση, δηλαδή αναπαραστατικές στρατηγικές, στρατηγικές παρακολούθησης και στρατηγικές αξιολόγησης, από τις οποίες άλλες είναι ίδιες και στην έντυπη ανάγνωση, άλλες μοιάζουν με κάποιες από την έντυπη ανάγνωση και άλλες είναι εντελώς διαφορετικές και συναντώνται μόνο σε διαδικτυακά περιβάλλοντα. Εν ολίγοις, τα ιδιαίτερα και ξεχωριστά χαρακτηριστικά των διαδικτυακών κειμένων προϋποθέτουν όχι μόνο ιδιαίτερες στρατηγικές πλοήγησης από τη μεριά του «ψηφιακού» αναγνώστη, αλλά και ιδιαίτερες στρατηγικές αναζήτησης πληροφοριών, ανάγνωσης και αξιολόγησής τους. Παρά το έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον των τελευταίων ετών σχετικά με τη διδασκαλία και μάθηση νέων στρατηγικών, ώστε να γίνουν οι μαθητές μας εγγράμματοι πολίτες της σύγχρονης εποχής, ελάχιστες έρευνες έχουν ασχοληθεί με την ανάπτυξη της μεταγνώσης και την ενίσχυση της κατανόησης πληροφοριακών κειμένων σε διαδικτυακά περιβάλλοντα ανάγνωσης. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να τονίσει το παραπάνω ερευνητικό κενό και να παρουσιάσει δύο περιβάλλοντα ανάγνωσης τα οποία αξιοποιήθηκαν στο πλαίσιο διδακτικών παρεμβάσεων με στόχο την ανάπτυξη της μεταγνώσης και την ενίσχυση της αναγνωστικής κατανόησης διαδικτυακών κειμένων μαθητών πρωτοβάθμιας και φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τόσο οι μαθητές όσο και οι φοιτητές διδάχθηκαν στρατηγικές κατανόησης στο διαδίκτυο με παροχή κοινωνικο-διαδικαστικών διευκολύνσεων από τα περιβάλλοντα, αλλά και από τους εκπαιδευτικούς/διδάσκοντες στο πλαίσιο της κοινωνιο-γνωσιακής μαθητείας.

1o Διεθνές Διαδικτυακό Εκπαιδευτικό Συνέδριο: Από τον 20ο στον 21ο αιώνα μέσα σε 15 ημέρες: Η απότομη μετάβαση της εκπαιδευτικής μας πραγματικότητας σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Στάσεις- Αντιλήψεις- Σενάρια – Προοπτικές- Προτάσεις, 3, 4 & 5 Ιουλίου 2020, Media Pedagogy Research Group, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.