ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ - «Σ’ ὅσους γάμους κι ἂν ἐπῆγα»

Σ’ ΟΣΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ ΚΙ ΑΝ ΕΠΗΓΑ

Σ’ ὅσους γάμους κι ἂν ἐπῆγα τέτοιο ἀντρόγυνο δὲν εἶδα
νά ‘ναι ἡ νύφη τρυγονάκι κι ὁ γαμπρὸς περιστεράκι.
Φέρτε μέλι φέρτε γάλα τὰ γλυκιάματα* τῆς νύφης
μυγδαλίτσες κοκκοσίτσες γιὰ νὰ φάει ἠ Κυρὰ-νύφη
ἐδεφτοῦ** κλώσσα νὰ κάτσεις, ἐδεφτοῦ νὰ ξεκλωσιάσσεις***
ἀστραπὲς βροντὲς ν’ ἀκούσεις τὰ παιδιά σου μὴν τ’ ἀφήσεις
καὶ Κυρά μου καὶ Κυρά μου καὶ ἀρχοντονοικοκυρά μου.****
Γιὰ ρωτᾶτε γιὰ ξετᾶχτε γιὰ τοῦ κύρ-γαμπροῦ τὴ μάνα
γιὰ ρωτᾶτε γιὰ ξετᾶχτε γιὰ τὴν πεθερὰ τῆς νύφης****
– Τ’ ἔτρωε τ’ ἤπιε στὴν γκαστριά της ποὺ μυρίζει ὁ γιός της μόσχο;
– Ἔτρωγε ψωμάκ’ ἀφράτο ἤπιε καὶ κρασὶ μοσχᾶτο.

Σχολιασμός:
Κλασικὸ τραγούδι τοῦ γάμου ποὺ λεγότανε ὅταν τὸ ζευγάρι ἔφτανε στὸ σπίτι τοῦ γαμπροῦ· σπίτι ποὺ οὐσιαστικὰ ἦταν αὐτὸ ποὺ θὰ διέμενε. Ἐκεῖ, ἡ μάνα τοῦ γαμπροῦ, ἡ πεθερὰ δηλαδὴ τῆς νύφης, ὑποδεχόταν τοὺς νεόνυμφους δίνοντάς τους ἀπὸ ἕνα βαζάκι ἢ ποτήρι, μέλι μὲ καρύδια καὶ ἀμύγδαλα. Στὴ συνέχεια ἡ νύφη ἔσπαζε τὸ ρόδι καὶ κυλοῦσε τὴν κουλούρα. Καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ «μελώματος», ὅπως χαρακτηριστικὰ λεγόταν τὸ ἔθιμο αὐτό, ὅλοι οἱ καλεσμένοι –καὶ ἀπὸ τὶς δυὸ οἰκογένειες, ποὺ τώρα εἶχαν γίνει ἕνα σῶμα– τραγουδοῦσαν αὐτὸ τὸ τραγούδι.
Στὸ βιβλίο, ἀναφέρω ἀναλυτικὰ τὴν ὅλη διαδικασία μὲ τοὺς συμβολισμούς της. Οὐσια-
στικά, μιλᾶμε καὶ πάλι γιὰ ἕνα τραγούδι χορωδίας-δρόμου. «Road Songs», –ὅπως εἴπαμε– χαρακτηρίζει τὰ τραγούδια αὐτὰ ὁ Ἀρκάδας μουσικολόγος Σωτήριος Τσιάνης.******

Σημειώσεις:
* Ἡ λέξη βάσει τοῦ φαινόμενου τοῦ τσιτακισμοῦ προφέρονταν: γλυτσιάσματα. Ἐπίσης ὁ 7ος στίχος βάσει τοῦ ἴδιου φαινομένου, γινόταν: τσαὶ Τσυρά μου, τσαὶ Τσυρά μου, τσαὶ ἀρχοντονυκοτσυρά μου.
** Ἀκριβῶς ἐδῶ.
*** Σχῆμα λόγου ποὺ παρομοιάζει τὴ νύφη μὲ τὴν κλώσσα, ἡ ὁποία πρέπει νὰ παραμείνει ὑπομονετικὰ πάνω ἀπὸ τὰ ἀβγά της γιὰ 18-20 μέρες ζεσταίνοντάς τα μέχρι νὰ ἐκκολαπτοῦν οἱ νεοσσοί· δηλαδὴ νὰ ξεκλωσιάσσει. Οὐσιαστικὰ ὁ στίχος ἀποτελεῖ εὐγονικὴ εὐχὴ πρὸς τὴ νύφη, ἀλλὰ εἶναι καὶ νουθεσία, καὶ προσδοκία ἀπὸ αὐτὴ νὰ φέρει στὸν κόσμο πολλὰ καὶ γερὰ παιδιά.
****Σὲ ἄλλη καταγραφή: Σπιτονοικοκυρά μου.
***** Σὲ διαδοχικὲς καταγραφές μας, ὁ στίχος αὐτὸς παραλλασσόμενος γίνεται: γιὰ τοῦ κυρ γαμπροῦ τὴ μάνα γιὰ τὴν πεθερὰ τῆς νύφης.
***** Sotirios Chianis, «Folk Songs of Mantineia», (Τσιάνης Σωτήριος Ι., «Δημοτικὰ τραγούδια τῆς Μαντίνειας»), Berkeley/Los Angeles: University of California Press, 1965.

Πηγὴ πληροφοριῶν:
Παναγιώτης Καρώνης, «ΝΑ ῾ΝΑΙ Η ΝΥΦΗ ΤΡΥΓΟΝΑΚΙ ΚΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ - Ὁ γάμος στὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρό», Ἐκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ, Πάτρα 2018.
Τραγούδι: Ἀπὸ τὸ CD μὲ τὰ τραγούδια τοῦ γάμου στὴ Νεστάνη ποὺ συνοδεύει τὸ βιβλίο. Τραγουδάει ὅμιλος Νεστανιωτῶν καὶ Νεστανιωτισσῶν.
Εἰκόνες: Φωτογραφίες ἀπὸ γάμους στὴ Νεστάνη τῶν δεκαετιῶν 1930, 1950, 1960 καὶ τῆς Νεστάνης τοῦ 1911, ποὺ περιέχονται στὸ βιβλίο.
Διμιουργία Video: Παναγιώτης Καρώνης.
© Copyright: Παναγιώτης Καρώνης 2018 καὶ Ἐκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.