ΜΑΣΤΟΡΑ Στάθη, Οπερέτες Η ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ ΜΑΣ ΑΓΑΠΗ Γιώργος Ψαρουδάκης, τενόρος, Εύα Θανάση μετζοσοπράνο

Η περασμένη μας αγάπη (ντουέτο), tango
Από την Οπερέτα του Στάθη Μάστορα "Η Ριρίκα μας" 1930
(Κείμενα Γιάννη Πρινέα).
Γιώργος Ψαρουδάκης, τενόρος, Εύα Θανάση μετζοσοπράνο
Καμεράτα. Δ/νση Sergey Malliovani

[giorgospsaroudakistenor]

Ο Στάθης Μάστορας και η εποχή του
Ο συνθέτης της "Ριρίκας" εμφανίζεται στο μουσικό προσκήνιο της Αθήνας σε μια εποχή που το μουσικό θέατρο, Επιθεώρηση και Οπερέτα, αναζητούσαν νέες κατευθύνσεις.
Η ακμή και περισσότερο η παρακμή τους τον βρήκε πάνω στην πιο δημιουργική περίοδο της μουσικής στα-διοδρομίας του.
Η Επιθεώρηση θα κυριαρχήσει στη μουσική σκηνή ανάμεσα στα 1907 και τη Μικρασιατική καταστροφή και θα ασκήσει ισχυρή επίδραση στους προσανατολισμούς των συνθετών. Στη γοητεία της οι συνθέτες δύσκολα θα αντισταθούν έστω κι αν ο ρόλος τους τις περισσότερες φορές περιοριζόταν σε διασκευές ξένων τραγουδιών που είχαν γίνει σουξέ από το να γράφουν δικές τους πρωτότυπες συνθέσεις.
Όμως η Μικρασιατική καταστροφή και η μετατόπιση του ενδιαφέροντος του μουσικού θεάτρου στο νέο είδος την Οπερέτα, θα φέρει στην παρακμή την Επιθεώρηση που μέσα στην δεκαετία του 20 δεν σατιρίζει πια, όπως πριν, πολιτικούς και λαϊκούς τύπους, αλλά προβάλλει αφηρημένες φιγούρες μιας εξεζητημένης αποκριάτικης μυθολογίας με κολομπίνες, πιερότους, αρλεκίνους, μπαλαρίνες, μεθυσμένους γλεντζέδες και ερωτευμένους που τραγουδούν και χορεύουν στον ξέφρενο ρυθμό του φοξ-τρότ, του τσάρλεστον, του ουάν-στέπ ή του λιγωμένου ταγκό. Τουλάχιστον όμως τώρα οι συνθέσεις είναι πρωτότυπες. Στη φάση αυτή οι πιο εύστροφοι συνθέτες αλλάζουν προσανατολισμό και μεταπηδούν βιαστικά στην Οπερέτα καθώς η ενασχόληση τους με αυτή σήμαινε μουσικό προβιβασμό.
Στα χρόνια που ακολούθησαν και μετά τις μεγάλες επιτυχίες του Θ .Σακελλαρίδη με το "Βαφτιστικό" (1918) και του Ν. Χατζηαποστόλου με τους "Απάχηδες των Αθηνών" (1921) σε κείμενα Γιάννη Πρινέα, κοινό και συνθέτες θα καταληφθούν από ακατάσχετη Οπερετομανία. Σ΄αυτό θα συμβάλλει αποφασιστικά και ο ηθοποιός και θιασάρχης Γιάννης Παπαϊωάννου που θεωρείται ο θεμελιωτής της ελληνικής Οπερέτας.
Το μουσικοθεατρικό αυτό είδος και λόγω της δομής του ( αντίθετα με την Επιθεώρηση έχει υπόθεση με αρχή και τέλος), θα γνωρίσει μεγάλη δόξα κυρίως στα χρόνια ανάμεσα στα 1916 και 1928 και θα ικανοποιήσει τόσο τους συνθέτες όσο και τη δίψα του κοινού για ευρωπαϊκό μουσικό προσανατολισμό, με χρώμα ελληνικό, προσφέροντας του παράλληλα και την ψευδαίσθηση πως έχει δοσοληψίες με "υψηλή τέχνη".
Στα κείμενα της Οπερέτας μόνιμη θέση έχει ο έρωτας. Τους όρκους αιώνιας ερωτικής πίστης διαδέχεται ή άστατη γυναικεία καρδιά και το κεραυνοβόλο ερωτικό πάθος εναλλάσσεται με τις αναμνήσεις που ξυπνά ένας χαμένος έρωτας. Έτσι η ξενοιασιά, το κέφι, η χαρά, η μυθολογία και αισθηματολογία γίνονται νήμα¬τα μιας ομαδικής ψυχολογίας και μάλιστα σε μια εποχή που ο έρωτας είχε ταυτιστεί με τις αισθητικές αναζητήσεις της τέχνης.
Μέσα σ' αυτό το μουσικό σκηνικό θα κινηθεί και ο Στάθης Μάστορας. Ιδιαίτερα δε μετά την επιστροφή του στην Αθήνα το 1927 ρίχνεται με πάθος στη σύνθεση οπερέτων.
Η άψογη μουσική του υποδομή και ταλέντο, ο λεπτός και ευαίσθητος χαρακτήρας του και προπάντων το πάθος του για τη μουσική, θα συμβάλλουν ώστε να γεννηθούν μερικά από τα πιο όμορφα και δημοφιλή έργα Οπερέτας που έγιναν μεγάλες επιτυχίες στην Αθήνα και σ' όλο το πανελλήνιο και που η φήμη τους συνεχίζεται και σήμερα.
Η μουσική του γλώσσα απλή και κατανοητή κερδίζει με τον αυθορμητισμό και τη ζεστασιά της και στοχεύει ίσια στην καρδιά του κάθε ακροατή. Λάτρης τη μελωδίας και του ρυθμού, ο ίδιος, τροφοδότησε την ελληνική Οπερέτα με υπέροχες πρωτότυπες μελωδίες και τραγούδια που πάντα θα συγκινούν.
Αλλά και για τα κείμενα των συνθέσεων του είχε την τύχη να συνεργαστεί με τους καλύτερους λιμπρετίστες της εποχής του όπως τον Γιάννη Πρινέα και Τίμο Μωραϊτίνη ενώ δεν είναι λίγα τα τραγούδια που τις μουσικές του ευαισθησίες διοχέτευσε πάνω σε στίχους που έγραψε ο ίδιος.
Άρρηκτα συνδεδεμένη η μουσική του με το περιεχόμενο των στίχων των τραγουδιών, φώτιζε με μοναδικό τρόπο τους τύπους και χαρακτήρες τις καθημερινής ζωής που περιέγραφε και που δεν απέχουν πολύ από το σήμερα.
Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν τα έργα του να γνωρίσουν μεγάλη δημοτικότητα και να ανέβουν με τους μεγαλύτερους οπερετικούς θιάσους των Αθηνών όπως του Γιάννη Παπαϊωάνου και με τις πιο φημισμένες πριμαντόνες της εποχής του. Η πασίγνωστη Οπερέτα "η Ριρίκα μας" σε κείμενα Γιάννη Πρινέα, για παράδειγμα, που ανέβηκε το 1930 με πρωταγωνίστρια την περίφημη Μαρίκα Κούρμη χάλαγε κόσμο για τρία ολόκληρα χρόνια στο θέατρο "Αθήναιον" στο οποίο παιζόταν συνέχεια. Χαρακτηριστικό είναι και το ανέκδοτο με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο οποίος σε παράσταση Οπερέτας στο εξωτερικό στο τέλος όταν ρωτήθηκε αν του άρεσε απάντησε "... εμείς έχουμε τη Ριρίκα μας".
Τέλος ανάλογη ήταν και η επιτυχία των άλλων οπερετών του.

[giorgospsaroudakistenor]

Στάθης Μάστορας ( 1893-1943) Λίγα λόγια για τον συνθέτη
Ο προικισμένος συνθέτης της "Ριρίκας", της "Πιπίτσας" και πολλών άλλων μεγάλων επιτυχιών της Αθηναϊκής Οπερέτας της περιόδου του μεσοπολέμου γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 21 Νοεμβρίου 1893.
Ήταν γιος του Μιχαήλ Μάστορα (1864-1942), σπουδαίου Κερκυραίου μουσικοδιδάσκαλου και διάσημου κορνετίστα, ιδρυτή του Ωδείου της Κερκύρας, ο οποίος ενέπνευσε στο μικρό Ευστάθιο (Στάθη) την αγάπη του για τη μουσική .
Κοντά στον πατέρα του και στους κερκυραίους μουσικούς Δημ. Ανδρώνη, Αλεξ. Γκρέκ και Εδουάρδο Βουσολίνο, ο Στάθης Μάστορας θα διδαχθεί πιάνο, αρμονία, αντίστιξη κλπ.
Στις αρχές του αιώνα εγκαθίσταται με την οικογένεια του στην Ερμούπολη όπου ο πατέρας του διορίζεται καθηγητής μουσικής στο Γυμνάσιο Σύρου και αργότερα (1926) αρχιμουσικός στη Φιλαρμονική Σύρου.
Φύση ανήσυχη και χαρισματική όπως ήταν ο Στάθης Μάστορας έρχεται το 1912 στην Αθήνα και εγγράφεται στο Ωδείο Αθηνών με καθηγητή το Μανόλη Καλομοίρη στα ανώτερα θεωρητικά και παράλληλα φοιτά στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κατά τη διάρκεια της μακράς στρατιωτικής του θητείας ( 1913-1922 ), υπηρετεί σαν μουσικός στην "Ορχήστρα Πνευστών της Φρουράς Αθηνών", υπό τους κερκυραίους αρχιμουσικούς Σπύρο Καίσαρη και Βίκτορα Μαυρόχη. Στο διάστημα αυτό ολοκληρώνει τις σπουδές του και γνωρίζει από κοντά το αθηναϊκό μουσικό θέατρο, Επιθεώρηση και Οπερέτα, στο οποίο και αφιερώνεται. Οι επιτυχίες των Σακελλαρίδη και Χατζηαποστόλου στην Οπερέτα τον συναρπάζουν. Γνωστός ήδη στους αθηναϊκούς μουσικούς κύκλους από τα πρώτα δείγματα του ταλέντου του, θα υπηρετήσει τα επόμενα χρόνια με πάθος το μουσικό θέατρο το οποίο και θα κοσμήσει με μερικές από τις πιο όμορφες μελωδικές του σελίδες, μοναδικού κάλλους που ο απόηχος τους κρατεί μέχρι σήμερα.
Η επιτυχία δε της πρώτης του οπερέτας "Μιράντα" σε κείμενα των Σαμαρτζή-Μηλιάδη, θα του δώσει φτερά.
Στα τέλη του 1922 έρχεται για περιοδεία στην Αίγυπτο, σαν μαέστρος του οπερετικού θιάσου "Ν. Πλέσσα", όπου και θα παραμείνει κατόπιν διορισμού του σαν διευθυντής της "Μικτής Ορχήστρας του Μουσικού Συλλόγου Ερμής" στην ακμάζουσα ομογένεια της Αιγύπτου στο Καρφ Ελ Ζαγιάτ.
Στην Αίγυπτο ο Μάστορας θα αναπτύξει αξιόλογη μουσική δράση, θα ανεβάσει δε μεταξύ άλλων και την οπερέτα του "Μιράντα" και θα εκδώσει και δύο ποιητικές συλλογές "Πνοές" το 1925 και "Τίποτε" το 1927 από τις εκδόσεις "Νέα Ζωή" της Αλεξάνδρειας.
Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα το 1927, αρχίζει μια από τις πιο λαμπρές περιόδους της συνθετικής του δράσης που διαρκεί μέχρι το 1935.
Οι Οπερέτες του ανεβαίνουν η μία μετά την άλλη και γίνονται μεγάλες επιτυχίες στις αθηναϊκές σκηνές και σ' όλο το πανελλήνιο:
"Ροκοκό", "Το αδελφάκι ο Λαύρακας", το 1927 "Παραχαράκτες" σε κείμενα του Τίμου Μωραϊτίνη, η πασίγνωστη "Ριρίκα μας" σε κείμενα Γιάννη Πρινέα που ανέβηκε στις 21 Ιουλίου του 1930 στο θέατρο "Αθήναιον" με πρωταγωνίστρια την περίφημη Μαρίκα Κούρμη και που χάλαγε κόσμο για τρία χρόνια στα οποία παιζόταν συνέχεια, "Δεν πεθαίνουν οι γυναίκες" το 1933, η δημοφιλής οπερέτα "Η Πιπίτσα μας" σε κείμενα Γιάννη Πρινέα το 1934 με πρωταγωνίστρια την ασύγκριτη Μαρίκα Κρεββατά, "Η βασίλισσα του καρναβαλιού" και τέλος "Η Ρόζα μας" σε κείμενα Γιάννη Πρινέα το 1935.
Εκτός από τις Οπερέτες του ο Στάθης Μάστορας συνθέτει και δεκάδες άλλα τραγούδια ενώ πολλά απ' αυτά θα γίνουν και ευρύτατα γνωστά στο κοινό και από την κυκλοφορία τους σε έντυπα φυλλάδια, δίσκους και παρτιτούρες (Το τραγούδι Ριρή-Ριρή-Ριρίκα πραγματοποίησε ένδεκα εκδόσεις από τον μουσικό-εκδοτικό οίκο Κωνσταντινίδη ).
Όμως το καταπληκτικό είναι ότι όλη αυτή τη μουσική δραστηριότητα του σαν συνθέτης ή μαέστρος ο Στάθης Μάστορας την ασκεί παράλληλα με το λειτούργημα του καθηγητή Μαθηματικών στη Μέση Εκπαίδευση. Μάλιστα το 1935 η επιστημονική του εργασία "Γενίκευση της θεωρίας των διατάξεων και μεταθέσεων" έτυχε πολλών επαίνων.
Σαν καθηγητής υπηρέτησε σε διάφορα σχολεία και από το 1937 στο Γυμνάσιο Άνω Βιάννου.
Σε μια ανάπαυλα της μουσικής του ζωής ο Στάθης Μάστορας σ' αυτή την όμορφη γωνιά της Κρήτης, πατρίδα του Γιάννη Κονδυλάκη, θα γοητευτεί ιδιαίτερα από τον τόπο και τους κατοίκους του (όπως γράφει και στο ποίημα του για τη Βιάννο "Στην πλαγιά του βουνού φαντασία του νου δε σε γράφει...").
Από 'δω και πέρα η Βιάννος θα γίνει ο τόπος των ονείρων του. Ο Πρίγκιπας της μελωδίας, ο εκλεκτός των αθηναϊκών σκηνών και σαλονιών, ο αγαπητός δάσκαλος για τους μαθητές του, εδώ στη Βιάννο θα βρει τον άλλο του εαυτό, τη Μούσα των ονείρων, την Αικατερίνη Χλειουνάκη με την οποία παντρεύεται το Μάιο του 1939, ενώ την ευτυχία τους ολοκληρώνουν σε λίγο και τα δύο παιδιά τους ο Μιχάλης και η Ρίτα.
Όμως την οικογενειακή του ζωή και τα μελλοντικά του μουσικά σχέδια θα παγώσει ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943 ο Στάθης Μάστορας εκτελείται από τους Γερμανούς κατακτητές στον Άγιο Βασίλειο Βιάννου μαζί με άλλους 360 πατριώτες.
Γιώργος Ψαρουδάκης