Rzeczpospolita w kulturze piwa, wina, czy ... okowity?

Stereotyp rozpowszechniony na świecie głosi, że typowo polskim trunkiem jest wódka. Ile jest w nim prawdy, skoro w kronikach Ibrahima Ibn Jakuba relacjonującego w X w. podróże po naszych ziemiach znajdują się informacje o winnicach rozciągających się na wzgórzach pod piastowskimi grodami.

Najpowszechniejszym i pierwszym alkoholowym trunkiem Słowian było piwo, choć trudno dziś byłoby je nazwać mianem „złotego napoju” - mówi w podcaście „Prześwietlenie. Inne historie Polski” profesor Michał Kopczyński z Muzeum Historii Polski.

Średniowieczne piwo w niczym nie przypominało dzisiejszego produktu z półek sklepowych. Jaka jest zatem prawda o historii polskiego alkoholu, skoro wysokoprocentowe trunki pojawiły się w Rzeczypospolitej dość późno, a wiedza o destylacji przyszła do nas z Niemiec i Holandii. Jaką rolę w stworzeniu polskiej wódki miał słynny chemik Dmitrij Iwanowicz Mendelejew?

Wreszcie, dlaczego w czasach największych społecznych kryzysów oraz historycznych zawirowań spożycie alkoholu rosło i stawało się dla Polaków poważnym problemem społecznym? W odcinku usłyszymy także jedną z pierwszych polskich reklam piwa, datowaną na wiek XVII.

Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Michał Kopczyński z Muzeum Historii Polski.

Rozdziały:
00:00 Rzeczpospolita w kulturze piwa, wina czy... okowity?
01:15 Ulubiony trunek Słowian
16:02 Piastowski Cabrenet
31:35 Naród w szponach nałogu

Nasze podcasty to opowieści o wybitnych postaciach sprzed wieków i kulisach kluczowych wydarzeń dla dziejów naszego kraju, przeplatane mniej znanymi, choć pasjonującymi wątkami z historii Polski.

Podcastu Muzeum Historii Polski wysłuchasz na:
● YouTube • Podcasty Muzeum H...
● a także na innych platformach podcastowych.

Zapraszamy do subskrypcji naszych profili.

Grafika: Czesław Skonieczny w reklamie piwa "Eksportowego" Lwowskiego T.A. Browarów. 1930 r. Źródło: Polona.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

[historiajakiejnieznacie]

I to jest bardzo ciekawy odcinek! Najbardziej zaskakujący był tu jednak temat piwa i to, że z technologicznego punktu widzenia to co pijemy to całkiem nowy wynalazek a nazwy "staropolskie" to tylko chwyt marketingowy..

[AsterixOpelix]

Pan profesor na temat wina i wina w Polsce ma znikomą wiedzę by nie powiedzieć kompromitującą. Jak się nie wie, to dobrze się chociaż przygotować przed nagraniem.
No i te kłujące w uszy "PINONDZE I PINONDZ" jak bym slyszyszał towarzysza Wiesława Gomułkę na plenum PZPR.
Poza tym, brawo autorzy za koncepcję kolejnego ciekawego i istotnego społecznego tematu. Pozdrawiam MHP

[Embrod]

Świetny materiał, przyjemnie się słuchało :)

[WasatyPanKazimierz]

Ciekawie Pan Profesor opowiada, ale pierwsze zdanie wygłasza ze zbytnią pewnością (1:40). Wiemy na pewno, że ludzie celowo wytwarzali trunki od czasu neolitu, ale to nie uprawnia do twierdzenia, "że odkryli alkohol dopiero po tym, jak stali się rolnikami". Z hipotezami McGoverna można się nie zgadzać, natomiast jest faktem, że zarówno ludzie, jak i nasi najbliżsi krewniacy mają adaptacje ewolucyjne do metabolizowania (lepiej lub gorzej) alkoholu. Skoro tak... to musieli mieć kontakt z alkoholem, żeby takie adaptacje powstały, czyż nie? Odkryli go więc pewnie miliony lat temu, pewnie wcinając jakieś sfermentowane owoce, podobnie jak musieli miliony lat temu odkryć jego działanie na mózg. Nie można też wykluczyć, że rozmaite człowiekowate celowo szukały takich właśnie źródeł "dobrej zabawy". To wszystko spekulacje, ale są poszlaki, widzimy też tego rodzaju zachowania u zwierząt. Jeśli zaś chodzi już konkretnie o paleolitycznych przedstawicieli naszego gatunku, to jedynym odpowiedzialnym stwierdzeniem w ich kontekście byłoby to, że nic na temat ewentualnego wytwarzania i spożywania przez nich alkoholu nie wiemy. Przez te wszystkie setki tysięcy lat łowcy-zbieracze, tak mistrzowsko gospodarujący własnym środowiskiem, mieli pod ręką lepsze w kontekście ich sposobu życia środki zmieniające świadomość, ale jakiegoś kontaktu z alkoholem nie sposób wykluczyć.

[wojciechbobrowski]

Polaka krajem miodem płynąca. Miodem pitnym!

[milakalila]

Świetny materiał, a puenta pana profesora na koniec daje dużo do myślenia :)

[radosawdudek]

Pan profesor chyba się przejęzyczył w 37:34. Pojęcie 'Aqua Vitae' pochodzi z łaciny, nie z arabskiego. Z arabskiego pochodzi 'alembik', jak z resztą większość słów w europejskich językach zaczynających się od 'al-'.

[wojciechbobrowski]

Miodu panie Michale. Co to ja mówiłem czego ja chciałem aha miodu panie Michale.

[Lewypiotr]

Jak wino jest wyższym od piwa ?, zastanów się co trzeba zrobić by powstało piwo a co trzeba zrobić by zrobić wino..

[grzegorzkuderski]

Suszyć mnie zaczęło po tym odcinku, musiałem do Żabki

[Damianoss]

Wino wyższa kultura... Wyciskam sok z winogron i czekam aż przefermentuje, cała filozofia z punktu widzenia technologicznego.

A piwo wymaga przygotowania zboża w specjalny sposób, aby wydobywac z niego cukier potrzebny do fermentacji (słodowanie), potem zacieranie w odpowiednich temperaturach (uzyskanie cukru ze słodu), potem odfiltrowanie cieczy o słodu, gotowanie (warzenie), schłodzenie, fermentacja.

[Buniekk]

Małe dopowiedzenie. Piwo w swojej pierwotnej formie przetrwało jako napój regionalny na Kurpiach. Nazywa się "Psiwo" i można je kupić podczas festynu z okazji Świętego Rocha w Nowogródzkim skansenie.

[skudzaw]

Pisarze Ewangelii byli elitą. Jaki procent populacji był piśmienny w tamtych czasach? Znikomy. Już sam materiał na którym zapisywano swoje dzieła był luksusem, na który tylko niewielu - elitę było stać.

[MrNiezlykanal]

Przykre to zjawisko i słuchać przykro jak mogli rządzić, a i dziś zapewne - skoro oni pijani ciągle...
...a później takie głupoty jak - R. Sikorski ostatnio - wygadują

[jankowalski]

Znałem takiego co łubowal się przepędzonym raz.Ale zrozumieć co on gada nie było sposobu.

[MrNiezlykanal]

Heh, księża rozpijali, a potem walczyli z pijaństwem 😑

[kemodalerd]

...czy ten facio lulki pali, czy na geodezji się nie zna, głupoty wygadując (dekę kompetencji znacznie przekroczywsz, domysłami "przepełnione"...

Sic!

[marywoj]

A tak na serio - mądrze gadasz. Ludzie zapominają, że z podatków finansowane są usługi publiczne. A usługi publiczne to nie tylko szkoły, szpitale i drogi. To też np. utrzymanie zabytków, zachowanie czystości, opieka paliatywna, straż pożarna i masa innych.

[rafawojaczek]

Pan prof. Nie ma pojecia o czym mowi. Alkohol ludzie robili zanim zostali rolnikami, robilo go z miodu, z owocow zebranych itp.

[czarnysalceson]

na tym obszarze miody - to podkreślano z zewnątrz przez wieki