TEI TS1400 Sertifika Süreci Hakkında Merak Edilenler

Bu sunumda TEI TS1400 Turboşaft Motoru için sertifika sürecinin nasıl olacağı ve sertifika testlerinde genel olarak nasıl bir yol izlenmektedir konularında bilgi verilecektir.

---

Turboşaft Motor Geliştirme Projesi 8 Mart 2017 tarihinde resmi olarak başlatıldı. Motorun geliştirilmesi sürecinde 2018 yılından itibaren birçok deneme amaçlı motor çalıştırmaları yapıldı. Bu çalıştırmalarda kademe kademe yeni sistemler eklenerek geliştirme süreci devam etti.

Bu zorlu çalışmalar sonrasında motor ete kemiğe büründü ve tüm sistemlerin çalıştığı test çalıştırması yapılarak helikopter üzerine entegre çalışmalarının yapılması amacıyla 5 Aralık 2020 tarihinde TUSAŞ’a teslim edildi. TS1400’ün önünde zorlu bir süreç var. O da sertifikasyon süreci. Bu kadar kısa sürede bu seviyeye gelen projenin başarısı sertifikasyon sürecinde de başarılı olunacağının göstergesi diyebiliriz.

Havacılık alanında çok güzel bir söz vardır. Kurallar kanla yazılmıştır diye. Yaşanan kazalar ve aksaklıklar sonrasında çok sıkı kurallar konulmuştur. Eastern havayollarına ait 375 sefer sayılı uçağa kuş çarpması sonucunda meydana gelen kaza görüntüsü ekranlarınızda yer almaktadır. Kuş çarpması sonrası motor parçalanıyor ve uçak düşerek 62 kişinin ölümüne sebebiyet veriyor. Havacılığın ilk yıllarında yaşanan kazalardan elde edilen tecrübeler sonrasında havacılık otoriteleri tarafından hava araçlarının ve motor, pervane gibi parçalarının zorlu testleri geçebilmesi ve sonrasında sertifika verilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Böylece havayolu taşımacılığı emniyetli bir sektör haline gelmiştir.

Sertifika için uygulanması gereken işlemlerin temeli 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago Konferansı ile kurulan ICAO’ya dayanmaktadır. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ifadesinin ingilizce kısaltması olan ICAO sadece sivil havacılık alanında düzenlemeler yapmaktadır. Bu düzenlemelerde askeri hava araçlarını da kapsayan devlet hava araçları kapsam dışında tutulmuştur. ICAO ile ilgili ayrıntılı sunuma yukarıda yer alan linkten ulaşabilirsiniz.

TS1400 motoru sivil amaçlı üretimi planlanan Gökbey helikopterinde kullanılacağı için yapmış olduğumuz uluslararası anlaşma gereği ICAO tarafından belirlenen kurallara tabi olmaktadır. Yani üreteceğimiz hava aracı ve o hava aracında kullanacağımız motor dahil tüm parçalar sertifikasyon sürecinden geçmek zorundadır.

ICAO tarafından sertifikasyon sürecine ilişkin yapılması gerekenler Annex 8 olarak isimlendirilen Ek 8 dokümanı ile düzenlenmektedir. Üretilecek hava aracı sadece ülke sınırları içerisinde kullanılacaksa o ülkenin havacılık otoritesi tarafından sertifikasyon süreçleri yapılmak zorunda. Fakat uluslararası alanda kullanılmasını isterseniz Avrupa Havacılık Otoritesi EASA veya ABD Havacılık otoritesi FAA tarafından sertifika almanız gerekmektedir. Çin de FAA tarafından uygulanan prosedürleri örnek alarak bir havacılık otoritesi olmak istiyor ama Çin havacılık otoritesi şimdilik dünya çapında kabul gören bir otorite değil. EASA ve FAA kendi aralarında karşılıklı anlaşma ile birbirlerinin verdiği sertifikanın geçerli olması yönünde önemli adımlar attı. Neyse olayın teknik yönü çok uzun, talep gelmesi durumunda bu konuda da ayrıntılı bir sunum hazırlarız.

---

MUSIC
Cinematic No Copyright Music by Infraction - No Copyright Music | Creative Commons Atıf lisansı (yeniden kullanılabilir)

[sinanyalcnkaya]

Beğenmeyi ve yorum yazmayı unutmayalım

[oryava]

Her uçağa binişimde motorlara bakıp kafamdan geçirdiğim uçuk senaryolara karşı tamamen test edildiklerini gördüm. Bilgi yüklü temiz anlatım için teşekkür ederim.

[okaneren]

Emeğiniz için çok teşekkürler. Çok başarılı bir çalışma olmuş.

[senoleker]

Güzel video olmuş kutlarım. Bir an önce sertifikasyonların tamamlanması dileğiyle.

[gengkhi]

Çok güzel, profesyonel olmuş. Keşke sizin gibi anlatıcılar çoğalsa. Gerçekten bravo. Bir de bu videoda kullanılan videoların olduğu linkleri altta yada videoda paylaşsanız süper olurdu.

[bosphorusfisherdiver]

Süper faydalı bilgilendirici bir video olmuş tebrix

[-Stratocaster-]

tüm merak ettiği sorulara cevap veren bir kanal acaba insansız jet ile ilgili bir video yapar mısınz, malum birsürü video var hep sallamışlar doğru net bir bilgi yok

[mucahidkaplan]

Su yapılan çalışmalari görünce hayret etmemek elde değil! Ülkemiz son 20 yıl içerisinde tank'ını, helikopter'ini, İHA/siha'sini, roket, uydu, gemi, denizaltı, çeşitli motorlar ve dahi sayamadığım düzinelerce teknolojik, alt yapı sağlık yatırımları yaptı/yapıyor amma işte iktidar da müslümanlar olduğu için tüm bu yatırımların tek bir heykel kadar kiymeti harbiyesi yok!

[abdullahiaynashhussein]

Will gokbey enter mass production with this domestic engine(ts1400) in next year 2021

[mehmetlutfukinag]

TS-1400 çekirdek motoru jet motorlarında kullanılabilir mi? Ayca kullanırsa kaç Mac hızında olur?

[talatozdemir]

Benim arabanın motoruna heç kuş girmiyo hatta toz girmiyo motorün önune bi filtre ızgara koymak çok mü zormuş mesela keskin bıcaklardan oluşan bi izgara kuşu 8 10 bölebilir oda motora zarar vermez mühedis olacaklar bide

[ergunergul]

Video için teşekkürler. Lakin şu müziği biraz kısarsanız memnun olurum. Teşekkürler

[halilgumus]

Sunum sakin bilgilendirici gereksiz cümlelerden arındırılmış yetkin bir anlatımla hazırlanmış, sertifika programınında bir an önce bitmesini çok istiyorum.

[benhur]

hata yanlış sorun her zaman olur..mesele zorluklar karşısında yılmadan devam etmek...allaha şükür başımızda sonsuz enerjisiyle muazzam bir lidere recep tayyip erdoğan gibi bir dahiye sahibiz..onun sayesinde mühendisleimiz bize daha çok mutluluklar yaşatacak.bu çalışmaların sonunda 2040 senesinde kendi uzay aracımızın uçacağına inanıyorum..tek bir tek şart var o da asla asla chp li bir kişiyi iktidarayaklaştırmayın ve de gerçekten çalışkan ve sağlamkarakterli birisini seçelim..2028 e kadar erdoğanla devam ..2028 de zaten çok şey başarmış olacağız inşallah..

[y.sevilay]

Şu motoru altay tankına göre yapsalar ne güzel olur abd abhrams tankı gibi jet motorlu olur hemde motor arayışından kurtuluruz.

[aytacp.]

Bazıları ts 1400 motorunun test görüntülerinde çıkış kısmından çıkan alevlerin yakıt besleme sisteminde sorun olduğunu yazmışlar, pek gerçeklik payı olduğunu düşünmüyorum fakat sizin görüşünüzüde merak ediyorum türkair

[kr]

Selam ALLAH kolaylık versin jet motorlarının yağlama sistemi nadıl çalışır bide tonlar ca su emen motor nasıl sönmüyor anlamadım

[HaSaNKRKM]

Başkan ya bir sorum var bununla ilgili bir video çekermisin hurjet kritik dizayn testi ne başlayacak ama bu kritik dizayn testi nedir çok araştırdım İnternet'te hiç bir bilgi yok kritik dizayn testi ile alakalı bunun havaciliktaki yeri nedir neden bu test yapılmak zorunda kritik dizayn derken neyi kast ediyor

[musellimsaltoglu]

Serifikasyon süreci ne kadar sürer yani motor helekopterr ne zaman takılıp çalıştırılacak

[hilmiyigit]

Bileyt yerine kanat veya başka anlaşılır söz seçmenizi dilerim.