Özgün Yerli Uçak Motorları Macerası | TS1400 | TJ300

Bu sunumda özgün yerli uçak motorları üretim macerası ve TS 1400 hakkında bilgi vereceğiz.
Teslimatı yapılan TS 1400 turboşaft motoru.
----

Uçak motorları üretimi konusunda TEI tarafından tecrübe birikimi 35 yıl öncesine dayanmaktadır. Bugünden yarına uçak motoru üretimi yapan bir ülke bulunmamaktadır. Eğer 35 yıllık bu bilgi birikimi olmasaydı geliştirmekte olduğumuz motorların hiçbirini geliştirilemeyecektik. TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI), 1985 yılında, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş., General Electric (GE), Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) ve Türk Hava Kurumu (THK) arasında kurulmuş olan bir anonim şirkettir. Havacılık sanayisine yüksek kaliteli ürünler ve hizmetler sunarak, uluslararası düzeyde bir üretici ve dünya çapında bir tasarım merkezi konumunda olan TEI, her gün bir adım daha ileri giderek hedeflerine ulaşmaktadır.

Havacılık motorları üretmenin en temel unsurunun malzeme bilimi olduğunu bilen TEI, 2018 yılında Gür Metal Hassas Döküm San. Ve Tic. A.Ş.’nin %51 hissesini satın alarak ülkemizin dışa bağımlılığını azaltma yolunda stratejik bir ortaklığa imza attı. Böylelikle nikel alaşım imalatı konusunda Yakut Projesi, Nikel süperalaşım konusunda Kristal Projesi, Titanyum ve Nikel dövme konusunda Örs Projesi ve Titanyum İşlenmesi konusunda Dilek Projesi ile daha gelişmiş motor üretimi konusunda önemli çalışmalar hız kazanmıştır.

Üretici firmalar tarafından belirli bir sistem kullanılarak ürünlerin isimlendirilmesi yapılmaktadır. Sırasıyla motor çeşitlerine geçmeden önce TEI tarafından motorların isimlendirilmesi hakkında kısaca bilgi vermek istiyorum. Genellikle ilk iki harf motorun cinsini ifade etmekte sonrasında kullanılan rakamlar motorun ürettiği gücü ifade etmektedir. İlk üretilen motoru TurboJet olduğu için TJ kısaltması kullanılmış. Yaklaşık 35 lbf itme kuvveti oluşturduğu için TJ35 olarak isimlendirilmiş. PG30 motoru benzinli bir motor olduğu için Petroleum Gasoline kısaltması PG kullanılmış. Bilindiği gibi Gasoline petrolden elde edilen benzin’in İngilizce ifade ediliş şeklidir. 30 beygir güç elde eden motor PG30, 40 beygir üreten motor PG40, 50 beygir güç üreten motor ise PG50 olarak isimlendirilmiş. Benzer şekilde PD dizel motorları için, TP Turboprop motorları için, TS Turboşaft motorlar için kullanılmaktadır. Muhtemelen Milli Muharip Uçak projesi kapsamında geliştirilecek motor için de Turbofan’ın kısaltması TF kullanılacaktır. Muhtemelen diyoruz çünkü yerli savaş uçağı motoru ismine dair resmi bir açıklama henüz yapılmadı.

TEI öncelikli olarak ulusal, uzun vadede ise uluslararası pazarda yerini alması öngörülen rekabetçi, yenilikçi ve yüksek teknolojiye sahip, İnsansız Hava Araçları’nın (İHA) gaz türbin ihtiyacına yönelik turbojet ve turboprop motorlar geliştirmeye 2004 yılında başlamıştır. TEI’nin 40 lbf itki kuvvetine kadar güç üretebilen TJ35 turbojet motorunun uzunluğu 25 cm, çapı 13 cm’dir. TJ35 ilk yerli üretilen jet motoru olması nedeniyle ayrı bir önem taşımaktadır.

2005 yılında TJ35 motoru çekirdek motor olarak kullanılarak TP38 Turboprop Motor Geliştirme Projesi başlatılmıştır. Geliştirilen turboprop motorun TAI’nin geliştirdiği Turna hedef uçak platformunda da kullanılabileceği değerlendirilmiş ve çalışmalar bu doğrultuda sürdürülmüştür. Motorun uçağa bütünleşme ve uçuş testi çalışmalarının yapılabilmesi için TAI ile TEI arasında işbirliği protokolü imzalanmış ve sonrasında uçuş testleri gerçekleştirilmiştir.

Bir yandan jet motorların üretimi devam ederken diğer yandan TEI tarafından içten yanmalı motor sınıfında TEI PG30, TEI PG40 ve TEI PG50 serisi motorlar üretilmiştir. Bu motorlar arabalarda kullanılan benzinli motorların havacılık alanıda kullanılan çeşididir. İHA’larda kullanılmak üzere tasarlanan PG serisi motorlar 19 kg ağırlığında, 500cc silindir hacminde 50 beygir gücüne kadar güç üretebilen havacılık motorudur. Motordan elde edilen dönü hareketi pervaneyi çevirmekte ve hem itici hem de çekici olarak kullanılabilmektedir. Motorun büyüklüğünü aracınızla kıyaslayacak olursak 1,6 yani 1600cc motora sahip bir otomobil motorunun üçte biri büyüklüğünde bir motor diyebiliriz.

---

KAYNAKÇA

[canberk]

kral çok iyi hazırlamışsın. bir mühendis olarak taktir ediyorum. devammmm

[hayrullahsu]

Böyle ciddi, yalın abartıdan uzak, gerçekçi dolu dolu bilgi veren kanal çok az. Emeği geçenlere teşekkür ederim.

[mehdimuradi]

Yıllardır ki youtube'da savunma sanayii videolarını takip ediyorum. Ancak sizin bu kanalınızı daha bu gece tanıdım. Gercekten çok güzel bir kanal. Tebrik ediyorum.

[SidereusNunciusGallileo]

TEİ ve TUSAŞ halka açılmalı ve halkın sermaye desteği ile ASELSAN gibi büyümelidir.

[arifgultekin]

gerçekten çok detaylı ve güzel anlatım ve herkesin anlayacağı bir dil kullanılmış tebrik ederim eline sağlık

[yasarcelikdelen]

Anlatiminz aciklamlariniz cok guzel bu calismalarina emegiemegi gecenlerin allah yardimcisi olsun

[ilkerturkguler]

Hamaset yapmadan olanı biteni ne güzel anlatmışsınız. Emeğinize sağlık.

[mustyguld]

Teşekkür ederim, bu konuda 35 yıllık bir birikimimiz olduğunu bilmiyorumdum. Tüm emeği geçenlerden allah razı olsun.

[mehmetgokhanbulat]

Süper bilgiler veriyorsun kanalın büyümesi gerekli yavaş büyüse bile video atmaktan lütfen vazgeçme yararlı oluyor bu bilgiler

[setteristanbul]

Helal olsun mühendislerimize. Bunlar benim vatanımın çalışkan insanlarının eseri. Anka da kullanılan motorları da bilmiyordum. İnşallah TF 30000 en kısa sürede hayata geçer.

[halilucan]

Yeni artmış yetenekler ürünler görmek dileğiyle teşekkürler

[mehmetonurbostanci]

Böyle tatmin edici bilgi bulmak gerçekten çok zor. Teşekkürler...
Elinize sağlık 👏🏻

[aligunaydn]

Cok iyi ve güzel bir anlatım olmus.
Emeğine sağlık.
Devam. :)

[darvin]

Güzel bir video. Aydınlatıcı. Emeği geçenlerin başarılarının devamını dilerim.

[kuiko]

Firesiz aklı başında düzgün bir çalışma tebrik ederim ..

[mavis.]

Dostum agzına, yüregine, emegine saglık muhtesem anlatım tarzıyla harika bir video olmuş basarılar...!

[serkancimenli]

Kalite akıyor Video içeriğinden Tebrikler.

[mehdimuradi]

Tebriz (Güney azerbaycan)dan selamlar. Bizler de burada Ata ülkemiz Türkiyenin teknolojik gelişmelerini ve başarılarını büyük bir umut, merak ve heyecanla takip ediyoruz . Sizin bu videonuz çok bilgilendirici ve güzel imiş. Elinize fikrinize sağlık beyefendi.
Fakat bir sualim var: diyorsunuz ki 35 lb'den 787 lb'ye ulaşmışız. Yani 20 kat güce varmışız. Bu bilgiyi ts1400 motorunu da hesaba katarak söylüyorsunuz? Veya fakat tj serisi motorlarını hesaplayarak? Yani bu 787 lb hangi motorumuzun ürettiği güç?

[salpa]

Deli Petro rusyayı çağdaşlaştıran adı ile özdeşleşen çarı. Gemi yapımını öğrenmek için hollandaya gitmiştir. Anatomiyi öğrenmesi için yanılmıyorsam yanımdakileri cezalandırmıştır. (yanlışım varsa lütfen düzeltin o kadar uzun zaman olmuş ki bunu hatorlamakta zorlanıyorum). İşte bu deli çarın çok güzel bir sözü vardır. Yenile yenile yenmeyi öğreneceğim. Teknoli anlamında oldıkça kötü durumdan rusyayı ayağa kaldıran lider. Araştırarak öğrenerek ve temel oluşturarak ülkesini geliştirmeye çalışmıştır.

[mehmetozkan]

Henüz ürettiğimiz bir insanlı uçak motoru yoktur. Helikoptet motoru bile bir dakika çalışdı sonra su ile soğutuldu. Çok üzücü.