'Ένα πουλί θαλασσινό', 'ΠΕΝΤΑΤΟΝΟ', Θέατρο Πέτρας, ΜΕΓΑΛΗ ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ 2023

Το Σάββατο 1η Ιουλίου 2023 οι «φωνές της πέτρας» έσμιξαν στην Πέτρα! Η 23η Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού αποτέλεσε το μεγαλύτερο αντάμωμα πολυφωνικών σχημάτων και ομίλων διαχρονικά στην Ελλάδα! Είκοσι όμιλοι, σχεδόν διακόσιοι ερμηνευτές, συμμετείχαν στην μεγαλύτερη και σε διάρκεια πολυφωνική σύναξη που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στη χώρα μας. Τέσσερις ώρες πρόγραμμα, με σχεδόν πενήντα τραγούδια, μια σύναξη εξαιρετικά γενναιόδωρη, με μια άγρα από όλες τις περιοχές και τις γενιές της ηπειρώτικης πολυφωνίας κα όχι μόνο. Συμμετείχαν όλοι, παρουσιάζοντας την δουλειά τους και, όλοι μαζί, συνέθεσαν μια αξιόπιστη εικόνα της κοινότητας πολυφωνίας σήμερα, ενδεικτική του πλούτου, της ποικιλίας και της διαφορετικότητας.

Η Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού 2023 αποτέλεσε την ολοκλήρωση του τρίχρονου γιορτασμού της παγκόσμιας αναγνώρισης του Πολυφωνικού Καραβανιού, με την εγγραφή του στις Καλές Πρακτικές Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Για τον λόγο αυτό, πραγματοποιήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά με ελεύθερη είσοδο, για να την χαρούνε όλοι οι φίλοι του πολυφωνικού τραγουδιού, της ζώσας παράδοσης. Και περισσότεροι από χίλιοι θεατές ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της «Άπειρος» (Πολυφωνικό Καραβάνι) και, πάνω από όλα, η άτυπη αλλά ζώσα κοινότητα πολυφωνίας, κάνοντας την γιορτή δική της με την ενεργή συμμετοχή της!

Μεταξύ των είκοσι διαφορετικών συμμετοχών, το πολυφωνικό σχήμα "ΠΕΝΤΑΤΟΝΟ". Ψυχή του "Πεντάτονου" ο Βαγγέλης Κώτσου, γόνος οικογένειας από τα Κτίσματα Πωγωνίου με μεγάλη παράδοση στο πολυφωνικό και δάσκαλος πολλών εκατοντάδων σε πολυφωνικά σχήματα, εργαστήρια και χορωδίες. Ο Βαγγέλης Κώτσου, με διάφορα πολυφωνικά σχήματα με πρώτο το Πολυφωνικό των Κτισμάτων, συνταξιδεύει διαχρονικά με τις Μεγάλες Γιορτές Πoλυφωνικού Τραγουδιού, από το "Παλλάς" το 2000 και με άλλες δράσεις του Πολυφωνικού Καραβανιού.

Στην Mεγήλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού 2023 το "Πεντάτονο" είχε δηλώσει συμμετοχή με την ακόλουθη σύνθεση: Μάριος Λιούτας, Σταυρούλα Μπάκα, Αμάντα Πέτσα, Βενετία Καραχάλιου, Ρούλα Ριφουνά, Νίκος Μενουδάκης. Εδώ ερμηνεύουν ένα εμβληματικό τραγούδι της Ιστορίας, για τον πολυτραγουδισμένο στην Ήπειρο ήρωα της επανάστασης του 1821, τον Μάρκο Μπότσαρη, το "Ένα πουλί θαλασσινό". Ένα τραγούδι που αφιερώθηκε και από τον "κυρατζή" του Πολυφωνικού Καραβανιού στο πλαίσιο της Γιορτής στα 200 χρόνια από τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη που χάθηκε στις 8 Aygo;ystoy 1823.

Tο τραγούδι ερμηνεύεται σε πλήθος παραλλαγών στις διαφορετικές περιοχές της ηπειρώτικης πολυφωνίας. Έχει δισκογραφηθεί ανάλογα, από σειρά σχημάτων, όπως το πολυφωνικό της Δερβιτσάνης / οικογένεια Δήμου Δέδε, το πολυφωνικό σύνολο "Χαονία", τον όμιλο της Ομοσπονδίας Μουργκάνας, ενώ η πρώτη του δισκογράφηση έγινε σε δίσκο 45 στροφών, έκδοση της RCA VICTOR και, με βάση εκείνη την δισκογράφηση, συμπεριλήφθηκε στην ταινία "Αναπαράσταση" του Θόδωρου Αγγελόπουλου, στους τίτλους αρχής της ταινίας. Σειρά στιχουργικών παραλλαγών του τραγουδιού απαντά στις συλλογές του είδους. Παραθέτουμε ενδεικτικά την εκδοχή που συμπεριλαμβάνει ο Γρηγόρης Κατσαλίδας στην συλλογή του "Δημοτικά τραγούδια Βορείου Ηπείρου" που απαντά και ένα είδος επιτομής παλαιότερων συλλογών:

Ένα πουλί θαλασσινό,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη,
λέει σε ένα πουλί βουνίσιο,
Μάρκο Μπότσαρη Σουλιώτη:
- Εσκότωσαν το Μάρκο μας,
οχ, στην άκρη το ποτάμι.
Κι η μάνα του τον έκλαιγε
κι μάνα του τον κλαίει:
- Μάρκο μ’, που άφ’σες το σπαθί,
που άφ’σες το ντουφέκι;
- Το πήραν τα συντρόφια μου,
το πήραν τα παιδιά μου
και με τους Τούρκους πολεμούν
και με τους Αρβανίτες.

Στην συλλογή του Δεροπολίτη δασκάλου Ν. Δημητρίου, "Βόρειος Ήπειρος" τραγούδια και χοροί",. έκδοσης του Ιονίου Πανεπιστημίου, περιλαμβάνεται με τους ακόλουθους στίχους:

Ένα πουλί θαλασσινό,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη.
Λέει σ’ ένα βουνίσιο,
Μάρκο Μπότσαρη, Σουλιώτη.
Εσκότωσαν το Μάρκο μας,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη.

Ωχ, στην άκρη στο ποτάμι,
Μάρκο Μπότσαρη, Σουλιώτη.
Κι η μάνα του τον έκλαιγε,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη.
Μάρκο μου πού το ‘χεις το σπαθί,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη.
που το ‘χεις το ντουφέκι,
Μάρκο Μπότσαρη, Σουλιώτη.
Το πήραν τα συντρόφια μου
καημένε Μάρκο Μπότσαρη,
το πήραν τα παιδιά μου,
Μάρκο Μπότσαρη, Σουλιώτη.
Και με τους Τούρκους πολεμούν,
καημένε Μάρκο Μπότσαρη.
Και με του γκοντζαμπασήδες,
Μάρκο Μπότσαρη, Σουλιώτη.

Eπιμέλεια, παραγωγή:
"Άπειρος" Πoλυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πoλιτιστικής Κληρονομιάς
UNESCO 2020

AΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ -20 ΧΡΟΝΙΑ
2003-2023

Κινηματογράφηση, επιμέλεια, μοντάζ
"ΑΛΛΗ ΟΧΘΗ"