Ακάθιστος Ύμνος 1966 Δ΄Στάση Οίκων Θεοτόκου από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Μητροπολίτη Εφέσου το

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΜΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΩΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΕΦΕΣΟΥ ΣΤΗΝ ΦΛΕΓΟΜΕΝΗ ΣΜΥΡΝΗ ΤΟΥ 1922
Στις 27Αυγούστου του 1922 ο Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος, προβλέποντας τα όσα έμελλε να συμβούν από τους βαρβάρους και κακούργους τούρκους, πήγε στη Μητρόπολη Σμύρνης όπου συνάντησε τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο. Του συνέστησε να προβούν σε ύστατο διάβημα προς τους Πρόξενους των Μεγάλων Δυνάμεων για τη σωτηρία των χιλιάδων αμάχων αφού ήδη η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία είχε ήδη αναχωρήσει από την πόλη και οι θρήνοι και οδυρμοί των εις τον αυλόγυρο του Ναού της Αγίας Φωτεινής διαμενόντων γυναικόπαιδων κατασυνέτριβαν την καρδία τους. Ενώ ήσαν έτοιμοι για αναχώρηση προς υλοποίηση της απόφασής των, απόσπασμα τουρκικού ιππικού και αγρίων ορασιβίων ληστών μπήκαν στην πόλη. Ο σκοπός των ανεβλήθη και ο Εφέσου προσπάθησε να μεταβεί στο Κορδελιό. Μόλις όμως τούτος έφθασε στην καθολική εκκλησία του Αγίου Πολυκάρπου ομοβροντίες πυροβολισμών που ρίπτονταν από τούρκους πολίτες που λεηλατούσαν και έκαιγαν ελληνικά καταστήματα επί της Ευρωπαϊκής οδού τον ανάγκασαν να μεταβεί με τη βοήθεια αγνώστου του Φραγκισκανού μοναχού στην Αρχιεπισκοπή των Καθολικών που την φρουρούσαν Γάλλοι ναύτες . Από το κρησφύγετό του παρακολουθούσε όλα τα διαδραματιζόμενα στην πόλη της Σμύρνης και στα προάστιά της. Με την βοήθεια του Αρχιεπισκόπου Γκαλέγκα κατόρθωσε να εξασφαλίσει φιλοξενία στον φρουρούμενο περίβολο του καθεδρικού Ναού σε 2750 γυναικόπαιδα.
Η έξοδος από το κρησφύγετό του ήταν αδύνατος καθότι η μανία των βαρβάρων επιδρομέων, κατά των κληρικών κυρίως, δεν είχε όρια και τους δολοφονούσαν μόλις τους έβλεπαν. Την ίδια μέρα μέχρι το βράδυ διενεργήθηκαν από τούρκους αιμοσταγείς σφαγές με ανήκουστη σκληρότητα και αγριότητα τόσο στην πόλη όσο και στα προάστια της Σμύρνης.
Μεταξύ των άλλων έσφαξαν, μέσα στο Ιερό του Ναού Αγίου Ιωάννου, τον Αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Αρχατζικάκη ενώ τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Νικολόπουλο τον πετάλωσαν ζωντανό στα πόδια και στο στήθος και στη συνέχεια τον κατάσφαξαν. Για τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο ο τότε Εφέσου αναφέρει ότι αφού τούτος συνελήφθη κατά την 8ην εσπερινή παρεδόθη στον όχλο ο οποίος αφού τον διαπόμπευσε και τον καταβασάνισε, διαμέλισε το σώμα του και το περιέφερε με την αρχιερατική του ράβδο θριαμβευτικά στις τούρκικες συνοικίες .
Περαιτέρω αφού ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος περιγράφει τη φρίκη του μαρτυρίου των Ελλήνων Χριστιανών, που τους οδηγούσε σε αθρόες αυτοκτονίες, αναφέρει ότι με τις ενέργειές του κατόρθωσε να σώσει 7 περίπου χιλιάδες Αρμένιους που είχαν συγκεντρωθεί στο προαύλιο του Ναού του Αγίου Στεφάνου. Καθώς όμως την Τετάρτη 31 Αυγούστου φωτιά που τέθηκε από τους Τούρκους και που έκαιγε τη μια ελληνική συνοικία κατόπιν της άλλης έφθασε και στο κρησφύγετό του απεφασίσθη κατά την 11η νυκτερινή η εκκένωση της αυλής του Ναού. Τα 2750 γυναικόπαιδα πήραν τον δρόμο προς την προκυμαία για να τεθούν υπό την προστασία των προξενείων και των ξένων αγημάτων. Ο ίδιος ο Εφέσου, οι καθολικοί ιερείς και οι Γάλλοι ναύτες απετέλεσαν την οπισθοφυλακή της πυκνής αυτής πομπής των ατυχέστατων αυτών ανθρώπων που προσκρούοντας επί πτωμάτων και μέσα από μύριους κινδύνους έφθασαν στην καιόμενη προκυμαία, όπου εκεί ήσαν μαζεμένες άλλες 600 περίπου χιλιάδες άνθρωποι… Ήταν 2 η ώρα μετά τα μεσάνυκτα και εκεί διαδραματίζονταν σκηνές απερίγραπτου τραγικότητας. Θρήνος και κλαυθμός και γοερές κραυγές ακούονταν πανταχόθεν και μπορούσαν να συγκινήσουν και τους λίθους. Ενώ ο Εφέσου πήγαινε να συναντήσει τους υπεύθυνους στην αγγλική ζώνη συνελήφθη από τούρκους . Αφού έδωσε 20 χρυσές λίρες και άλλα προσωπικά του αντικείμενα σε τούρκο στρατιώτη κατόρθωσε χωρίς τα ράσα να συναντήσει τα αγγλικά αγήματα από όπου τον ανέβασαν σε υπερωκεάνιο που θα πήγαινε στη Μάλτα. Εκεί συνάντησε τον Ναύαρχο. Αφού του διηγήθηκε με ζωηρά χρώματα τον θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχαν οι χιλιάδες χριστιανοί Έλληνες από τους κακοποιούς και τους κακούργους τούρκους στρατιώτες καθώς και από τη φωτιά που έκαιγε τα πάντα με εντολές του ρίφθηκαν στη θάλασσα όλες οι λέμβοι των πολεμικών και εμπορικών πλοίων και μεταφέρονταν αδιακρίτως οι Έλληνες επί των επιταχθέντων πλοίων. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους από την κούραση καθώς έσερναν τις βάρκες προς τα πλοία δεμένες στον λαιμό τους, ενώ για τον ίδιο λόγο πολλοί που προσπαθούσαν να φθάσουν στα πλοία κολυμπώντας έχασαν τη ζωή τους μέσα στη θάλασσα.
Το θέαμα αυτό καθώς και οι απεγνωσμένες φωνές των χιλιάδων Ελλήνων χριστιανών που παρέμειναν στην προκυμαία έκαμαν τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο να σωριαστεί λιπόθυμος στη γωνιά του καταστρώματος του πλοίου ΚΑΡΝΑΚ όπου τον είχαν στο μεταξύ μεταφέρει για να πάει στον Πειραιά. Όταν από μόνος του και με τη βοήθεια του ψύχους της νύκτας συνήλθε άρχισε το δύσκολο έργο της περίθαλψης και της βοήθειας των 2 περίπου χιλιάδων εκτοπισθέντων που ήταν πάνω στο πλοίο, το οποίο και συνέχισε και σε αναρίθμητους άλλους με κάθε τρόπο και για πολλά χρόνια στην Ελλάδα όπου είχαν φθάσει οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.