'Ξένη ήμουν η καημένη', παρέα στο χωριό ΒΡΩΜΕΡΟ Αγίων Σαράντα, ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ 2022

30 Aπριλίου 2022, δεύτερη μέρα του ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΒΑΝΙΟΥ 2022. Ξημερώσαμε στους ;Αγιους Σαράντα, ταξιδέψαμε στην Χειμάρρα, ανταμώσαμε την κυρά της Κατερίνα Μπελιέρη, πραγματοποιήσαμε μια όμορφη συλλογική, επιτόπια καταγραφή στο Κάστρο της Xειμάρρας και το απόγευμα πήραμε τον δρόμο του γυρισμού. Για εκείνη την ώρα, σε εκείνη την διαδρομή, είχαμε κρατήσει την μύηση των νέων μας συνταξδιωτών σε μια πρωτογενή εμπειρία Πολυφωνικού Καραβανιού! Να ζήσουνε μαζί μας την αναζήτηση και την ιχνηλασία νέων εδαφών στο μεγάλο ταξίδι των φωνών, χώρων που θα επισκεπτόμασταν για πρώτη φορά, αναζητώντας ίχνη πολυφωνίας.

Είχαμε ακούσει από χρόνια για ένα χωριό στην περιοχή ανάμεσα σε Άγιους Σαράντα και Δέλβινο, με ξεχωριστή πολυφωνική παράδοση παλαιότερα, το χωριό Βρωμερό. Δεν είχαμε, όμως, καμία επαφή, κανένα γνωστό στο χωριό, το οποίο δεν ξέραμε και που ακριβώς βρίσκεται! Τo όνομά του δεν το βρίσκαμε στους αλβανικούς χάρτες, είχε από καιρό μετονομαστεί και αγνοούσαμε το νέο του όνομα. Έτσι πήραμε τον δρόμο προς Δέλβινο αναζτητώντας περαστικούς μπας και μας προσανατολίσουν. Πρέπει να πέρασε τουλάχιστον μισή ώρα αναζήτηησης μέχρι να βγάλουμε κάποια άκρη και να βρούμε, μετά από κάποιους χωματόδρομους, τον προορισμό μας! Όλα αυτά παρουσιάζονται ελλειπτικά σε τούτο το βίντεο, ως ένα δείγμα μιας άλλης πλευράς του Καραβανιού, την αναζήτηση και την ιχνηλασία σε νέες διαδρομές, την γνωριμία με νέα χωριά.

Mπαίνοντας στο χωριό δεν βρήκαμε ούτε έναν κάτοικο να ρωτήσουμε, ούτε κάποιο καφενείο. Μάθαμε, εκ των υστέρων, ότι ο πρόεδρος του χωριού έλειπε σε γάμο μακριά, όπως και αρκετοί χωριανοί. Στο τέλος μιας διαδρομής αποφασίσαμε να σταθμεύσουμε και να γυρίσουμε το χωριό με τα πόδια. Αμέσως, όμως, μας πλησίασε με περιέργεια ο πρώτος κάτοικος που απαντήσαμε, ο κύριος Βασίλης Θύμιος, του είπαμε τι ψάχνουμε - πολυφωνικά τραγούδια - και μας προσκάλεσε στην αυλή του, όπου ήταν ήδη ο κύριος Θωμάς, Νάκος η κυρία Ευθαλία Μάρη και ο σύζυγός της Βαγγέλης Μάρης. Λίγο αργότερα έρχεται στην παρέα και η κυρία Ευθαλία Νάκου.

Το βίντεο τούτο καταγράφει το πρώτο τραγούδι με την κυρία Ευθαλία Νάκου στο πάρσιμο, μετά από την προτροπή της παρέας και των συνταξιδιωτών, κοινωνώντας και στοιχεία της πρακτικής του Πολυφωνικού Καραβανιού, στην προσπάθειά του να τραγουδήσουν ξανά οι παλαιότεροι βιωματικοί ερμηνευτές, να ηχήσει και πάλι το πολυφωνικό τραγούδι σε χωριά με ιστορία στο τραγούδι, όπως το Βρωμερό. Εδώ η παρέα τραγουδά μετά από καιρό μαζί, δίχως πρόβα ή καποια προετοιμασία, και με κάποιους να έχουν να τραγουδήσουν πολλά χρόνια λόγω πένθους (ο γυριστής εδώ, Βασίλης Θύμιος που ετούτο το απόγευμα "σπάει" το πένθος μετά από έξι χρόνια χωρίς τραγούδι). Οι στίχοι που τραγουδιούνται εδώ είναι οι ακόλουθοι:

Ξένη ήμουν η καημένη
και. από μακρινό χωριό
τα σοκάκια δεν τα ξέρω
και φοβούμαι μην χαθώ
Νάχα κι έναν ταχυδρόμο
να τον είχα για βοηθό
Να κι έρχεται ένα πουλάκι
μ΄ ανοιγμένα τα φτερά
και του δίνω γραμματάκι
με μεταξωτή κλωστή
και του λέγω τρυγονάκι
πρόσεξε μην σου χαθεί

Το τραγούδι είναι από τα πλέον διαδομένα της ξενιτιάς. Μια παραλλαγή του όπως περιέχεται στην εξαιρετή συλλογή των Π. Φωτίου, Ν. Λύτη "Δημοτικά τραγούδια Βορείου Ηπείρου":

Ξένος είμαι ο καημένος
κι από μακρινό χωριό,
και τους δρόμους δεν τους ξέρω,
και φοβάμαι μην χαθώ.
Να είχα ένα ταχυδρόμο,
να τον είχα για βοηθό,
να ρωτώ για τους γονείς μου
πως περάνε στο χωριό.
Έρχεται ένα χελιδόνι
μ΄ ανοιγμένα τα φτερά
και του δίνω γραμματάκι
με κλωστή μεταξωτή,
και του λέγω: -χελιδόνι,
πρόσεχε μη σου χαθεί.
Όπου ιδείς δυο κυπαρίσσια
και στη μέση μια ελιά,
εκεί πέρα χελιδόνι,
να τινάξεις τα φτερά.
Κι αν σε δούνε οι γονείς μου,
Πες τους πως είμαι καλά-.
παλικάρια
Ανάθεμα σε, Αμερική,
μαγκούφα και ρημαδιακή,
μας επήρες τα παιδιά μας
και ρημάξαν τα χωριά μας,
μας επήρες τους λεβέντες
να δουλεύουν στους αφέντες.

Στους τίτλους τέλους του βίντεο παρουσιάζονται τα ονόματα των ερμηνευρών και συνομιλητών μας και των συνταξδιωτών του Ανοιξιάτικου Πολυφωνικού Καραβανιού 2022. Πρόκειται για συλλογικές καταγραφές με την συμμετοχή των μελών του πολυφωνικού συνολου "Χαονία" Χρήστου Δίπλα και Γιώργου Τούτση και των μελών του Εργαστηρίου Πολυφωνίας Ελευθερίας Πανούση (δεύτερη καμερα), Τώνιας Τζιρίτα (ημερολόγιο καταγραφής) και Savannah Fortis, με "κυρατζή" τον Αλέξανδρο Λαμπρίδη.

"Άπειρος" Πολυφωνικό Καραβάνι
Kαλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO (2020)

[rosa.]

Mπράβο σας που είσαστε η αφορμή και βοηθάτε να τραγουδήσουν ξανά!