Μια μαυροσυκιά ή αραποσυκιά (Ficus carica) σε πλήρη εγκατάλειψη συνεχίζει την προσφορά της

Ficus carica ή Συκή η καρική (ή κοινή)

Στο χωριό μου και γενικά στη Θάσο πάντα θυμάμαι να υπάρχουν συκιές. Μεγάλωσα με τις συκιές και από μικρός - πολλές φορές με κίνδυνο - ανέβαινα στον κορμό τους το καλοκαίρι για να φάω τα σύκα που δε έφταναν από χαμηλά. Τα σύκα των κορυφών της συκιάς πιστεύω ότι είναι νοστιμότερα. Κάτι ξέρουν τα πουλιά!
Η συκιά είναι δικοτυλήδονο φυτό που ανήκει στο γένος Συκή (Ficus) και στην οικογένεια Μορεοειδή. Είναι ξυλώδες δέντρο πολύ κοινό στην Ασία, στη Μέση Ανατολή και στις Μεσογειακές χώρες. Η καλλιέργειά της εισήχθη και στην Αμερική τον 18ο-19ο αιώνα. Είναι η συκέη ή συκή των αρχαίων. Ευδοκιμεί σε περιοχές με θερμό και δροσερό κλίμα και σε υψόμετρα μέχρι 1700μ. Οι καρποί της τρώγονται νωποί ή ξεροί.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το δέντρο ήταν γνωστό από τους προϊστορικούς χρόνους. Στην περιοχή του Παρισιού βρέθηκαν απολιθώματα φύλλων και καρπών συκιάς από την Πλειστόκαινο εποχή της Τεταρτογενούς Περιόδου. Αυτό πιστοποιεί ότι το φυτό υπήρχε ήδη από τα προϊστορικά χρόνια στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα στον προϊστορικό οικισμό Πολιόχνη, στο νησί της Λήμνου, έχουν βρεθεί απανθρακωμένα σύκα.
Στον ελλαδικό χώρο καλλιεργείται πριν από την Ομηρική εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν ευρέως γνωστή και φημισμένη για την ποιότητά της, η ποικιλία "Βασιλική" η οποία καλλιεργούνταν κυρίως στην Αττική.
Πάντως από πολλούς αμφισβητείται η φημολογούμενη ως ασιατική καταγωγή της συκιάς, επειδή κατά τον Ηρόδοτο, δεν καλλιεργούνταν ούτε στη Λυδία ούτε στην Περσία. Ο ιστορικός της αρχαιότητας αναφέρει μάλιστα ότι βασικός λόγος της εκστρατείας του βασιλιά της Περσίας Ξέρξη, ήταν η κατάκτηση της Αττικής, ώστε να έχει την δυνατότητα να τρώει όχι μόνο αποξηραμένα αλλά και νωπά σύκα.
Η συκή, στην αρχαία Ελλάδα ήταν σύμβολο της γονιμότητας και του θεού Διονύσου, ένα προσωνύμιο του οποίου ήταν Συκίτης.
Η καλλιέργεια της συκιάς ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη στην νεότερη Ελλάδα, καθώς έπαιζε σημαντικό ρόλο στην διατροφή του πληθυσμού και αποτελούσε βασικό εξαγώγιμο προϊόν. Πριν τον Β' ΠΠ αντιπροσώπευε το 20% της αξίας των εξαγόμενων αγροτικών προϊόντων.
Οι καλλιεργούμενες συκιές στην περιοχή της Μεσσηνίας, σήμερα, προέκυψαν από μοσχεύματα που εισήχθησαν από την περιοχή της Σμύρνης το 1908 και μοιράστηκαν στους αγρότες. Στην Θάσο οι συκιές που υπάρχουν, σίγουρα μας έρχονται από τα αρχαία χρόνια. Αδιαλείπτως πρέπει να φυτρώνουν στο νησί, ανεξάρτητα από την φροντίδα του ανθρώπου, όπως φαίνεται και στη συγκεκριμένη, που είναι σε πλήρη εγκατάλειψη εδώ και δεκαετίες. Τα μαυρόσυκα όμως είναι πεντανόστιμα.
Το σύκο, από βοτανική άποψη, δεν είναι τυπικός καρπός αλλά μια κοίλη ανθοδόχη
 που ονομάζεται ταξιανθία. Η ανθοδόχη περιέχει έναν μεγάλο αριθμό ανθέων που συνήθως ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες. Το είδος και ο αριθμός των ανθέων διαφοροποιούνται σημαντικά στους δύο βασικούς τύπους δέντρου της συκιάς που είναι: Η άγρια συκιά (αρρενοσυκιά), η οποία είναι δένδρο μόνοικο διότι οι ταξιανθίες του περιέχουν και αρσενικά και θυλυκά άνθη και η θηλυκή συκιά η οποία είναι δένδρο δίοικο γιατί έχει μόνο θηλυκά άνθη τα οποία για να γονιμοποιηθούν απαιτείται μεταφορά γύρης απο τα αρσενικά άνθη της αρρενοσυκιάς.
Η γονιμοποίηση της συκιάς ακολουθεί έναν ιδιόμορφο κύκλο που πραγματοποιείται με την συμμετοχή του εντόμου Blastophaga grossorum (κοινώς ψήνας της συκιάς). Το έντομο αυτό διαχειμάζει ως προνύμφη στα χειμερινά σύκα της αρρενοσυκιάς τα οποία διατηρούνται στο δένδρο κατά την διάρκεια της χειμερινής περιόδου και τα οποία ονομάζονται κρατητήρες ή όλυνθοι. Την άνοιξη αναπτύσσονται τα εαρινά σύκα που ονομάζονται ερινεοί ή ορνιοί. Την ίδια περίοδο ο ψήνας ολοκληρώνει τον βιολογικό του κύκλο μέσα στους κρατηρήρες και εισέρχεται στους ερινεούς, ως έντομο πλέον για να ωοτοκήσει. Κατά την είσοδό του μεταφέρει γύρη από τα αρσενικά άνθη που βρίσκονται κοντά στην οπή της βάσης, προς τα θηλυκά τα οποία βρίσκονται στο βάθος του σύκου, κοντά στον ποδίσκο. Με αντίστοιχο κύκλο μεταφέρεται στη συνέχεια η γύρις από τα αρσενικά άνθη της αρρενοσυκιάς, στα άνθη που περιέχονται στις ταξιανθίες της θηλυκής και τα οποία έτσι μετατρέπονται σε καρπούς.
Στα μέρη μου το καλοκαίρι, το τρέξιμο πάντα συνοδευόταν από χάραξη διαδρομής μέσα στον κάμπο ή τα βουνά που μια στάση, για μερικές... ανάσες συκίτικες, ήταν πάντα αγαπημένη...