35. 2007 Ιαν. 3 «Πνευματική Ζωή-Ψυχή-Σώμα» ΓΕΝΕΣΙΣ 34ο π.Νικηφόρος

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΡΙΣΗΣ
ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ "ΓΑΛΙΛΑΙΑ"
Εκπομπή "Στης Γαλιλαίας τις Ακρογιαλιές" στην οποία ο π.Νικηφόρος Κοντογιάννης αναλύει το βιβλίο της Π.Δ. ΓΕΝΕΣΙΣ. - Θέμα: «Πνευματική Ζωή-Ψυχή-Σώμα»

Πνευματικός ἄνθρωπος δέν εἶναι ὁ καλός. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὑπάρχει ὁ καλός καί ὁ κακός, ὁ ἁμαρτωλός καί ὁ ἐνάρετος.
Ὁ ἁμαρτωλός μπορεῖ νά ἔχει πνευματική ζωή γιατί ἀγωνίζεται νά βρίσκεται μέσα στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἄλλο τώρα ἄν ἐκτρέπεται.
Ὁ καλός ὅμως δέν εἶναι καί πνευματικός γιατί δέν ἀγωνίζεται νά βρίσκεται στό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀλλά στό πνεῦμα τοῦ κόσμου.
Ἐνάρετη πράξη εἶναι μόνο ἡ πράξη πού γίνεται σέ σχέση μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Βέβαια ὁ καλός ἄνθρωπος μπορεῖ κάποια στιγμή νά γίνει ἐνάρετος ἄνθρωπος καί πνευματικός καί νά σωθεῖ, ἐνῶ ὁ ἁμαρτωλός μπορεῖ καί νά μή σωθεῖ ἄν καί πνευματικός γιατί γνωρίζει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀλλά δέν το πρατει.
Ὁ ληστής δέν ἦταν πνευματικός, ἀλλά σώθηκε. Ὁ Ἰούδας ἦταν πνευματικός , ἀλλά χάθηκε γιατί ἤξερε καί δέν δέχθηκε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ἡ μεγάλη καὶ ἰσχυρὴ ἑνότητα μεταξὺ ψυχῆς καὶ σώματος φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἐξαντλεῖται στὴν ψυχή, ἀλλὰ ἐπεκτείνεται στὸν ὅλο ἄνθρωπο ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχῆ καὶ σῶμα.
Ὁλόκληρη ἡ λατρευτικὴ καὶ μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρεται στὸν ὅλο ἄνθρωπο. Ἁγιάζεται τὸ νερὸ καὶ μέσα στὸ ἁγιασμένο νερὸ ἐμβαπτίζεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος.Ἡ σχέση μας μὲ τὴν Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἰδεολογική, μυστικιστική, ἀλλὰ πραγματική, ἀφοῦ ἀποτελοῦμε τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὄχι μόνο πνευματικά, ψυχικὰ καὶ ψυχολογικά, ἀλλὰ καὶ σωματικά.
Καὶ βέβαια, ὅταν κάνουμε λόγο γιὰ σωτηρία, ἐννοοῦμε τὴν διατήρηση τοῦ ὅλου ἀνθρώπου. Ἡ λέξη σωτηρία προέρχεται ἀπὸ τὸ σῶον + τηρῶ. Εἶναι χαρακτηριστικὸ τὸ χωρίο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: “Αὐτὸς δὲ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἁγιᾶσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπτως ἐν τὴ παρουσία τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη” (Ἀ' Θέσ. ἐ', 23).
Τὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑπόσταση, ὡς πρὸς τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἑνότητα ψυχῆς καὶ σώματος, φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου δὲν θέλει νὰ ἀποχωρισθῆ ἀπὸ τὸ σῶμα καὶ μὲ αὐτὸν ἀκόμη τὸν θάνατο.
Τὸ φοβερὸ μυστήριο τοῦ θανάτου δὲν ἔγκειται ἁπλῶς στὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος χάνει καὶ ἀποχωρίζεται ἀγαπημένα τοῦ πρόσωπα, ἀλλὰ στὸ ὅτι ἡ ψυχὴ ἀποχωρίζεται τὸ ἀγαπημένο τῆς στοιχεῖο, δηλαδὴ τὸ σῶμα. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ: “Ὄντως φοβερώτατον τὸ τοῦ θανάτου μυστήριον πὼς ψυχὴ ἐκ τοῦ σώματος βιαίως χωρίζεται ἐκ τῆς ἁρμονίας καὶ τῆς συμφυΐας ὁ φυσικώτατος δεσμός, θείω βουλήματι ἀποτέμνεται”. . Καίτοι ἡ ψυχὴ ἀποχωρίζεται ἀπὸ τὸ σῶμα ἐν τούτοις ἡ ὑπόσταση παραμένει ἀχώριστη καὶ θὰ λέγαμε ἄτμητη. Αὐτὴ τὴν θεολογικὴ ἀλήθεια μποροῦμε νὰ τὴν δοῦμε σὲ δυὸ βασικὰ σημεῖα.
Τὸ ἕνα ὅτι ἡ ψυχή, χωριζομένη τοῦ σώματος, διατηρεῖ μέσα τῆς τὶς ἀναμνήσεις του. Αὐτὸ μποροῦμε νὰ τὸ δοῦμε σ’ ἕνα τροπάριο τοῦ Κανόνος τοῦ Μ. Σαββάτου: “Ὁ ἅδης Λόγε, συναντήσας σοὶ ἐπικράνθη, βροτὸν ὁρῶν τεθεωμένον, κατάστικτον τοὶς μώλωψι καὶ πανσθενουργόν”. Ἐδῶ λέγεται ὅτι ὁ ἅδης εἶδε τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γεμάτον ἀπὸ μώλωπες, ἀλλὰ πανσθενουργό. Καὶ ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, πολὺ ὀρθόδοξα καὶ πατερικά, ὅτι στὸν ἅδη κατέβηκε ἡ ψυχὴ μαζὶ μὲ τὴν θεότητα, ἐνῶ τὸ σῶμα παρέμεινε στὸν τάφο μαζὶ μὲ τὴν θεότητα. Ὁπότε οἱ μώλωπες ποὺ εἶδε ὁ ἅδης ἔπρεπε νὰ εἶναι ἢ τῆς θεότητος ἢ τῆς ψυχῆς. Τὸ πρῶτο ἀποκλείεται, γιατί ὅταν ἔπασχε ἡ ἀνθρώπινη φύση στὸν Σταυρό, δὲν συνέπασχε ἡ θεότητα, ἀφοῦ παρέμεινε ἀπαθής. Ἑπομένως, οἱ μώλωπες ποὺ εἶδε ὁ ἅδης ἦταν οἱ μώλωπες τῆς ψυχῆς. Πῶς ὅμως ἐννοεῖται αὐτό, ἀφοῦ οἱ μώλωπες ἔγιναν στὸ σῶμα;
Ἀπὸ τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, ἄλλες ἐνεργοῦν χωρὶς τὴν συνέργεια τοῦ σώματος (νοῦς, διάνοια καὶ δόξα) καὶ ἄλλες χρειάζονται καὶ τὴν συνέργεια τοῦ σώματος (ἡ ἔκφραση καὶ ἡ αἴσθηση). Ἐπειδὴ τὰ στίγματα τοῦ Χριστοῦ ἦταν αἰσθητά, γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν κοινὰ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα. Ἔτσι, ὅταν μαστιζόταν ἡ σάρκα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἔπασχε, τότε “εἰκόνες καὶ τύποι καὶ φαντασίαι τινὲς ἀμυδραὶ τῶν μαστίγων καὶ παθῶν καὶ εἰς αὐτὴν ὑπεχαράττοντο τὴν ψυχήν, ὅθεν ἀκούομεν ὅτι καὶ αἳ ψυχαὶ τῶν ἁμαρτωλῶν ἀπάγονται εἰς τὸν ἄδην, τὰ στίγματα καὶ σημεῖα τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν περιφέρουσαι”16.
Τὸ δεύτερο σημεῖο, ποὺ δείχνει ὅτι παρὰ τὸν χωρισμὸ τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα δὲν διασπᾶται ἡ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ... Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ὅτι ἡ ψυχὴ ἐπιγινώσκει τὸ δικό της τεμάχιο καὶ ὁδηγεῖται ἀπὸ τὰ σημεῖα ποὺ βρίσκονται στὰ λείψανα στὴν ἀναγνώριση τῶν μελῶν τοῦ ὅλου σώματος. Ἔτσι ἡ ψυχὴ δὲν ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸ δικό της σῶμα “οὔτε εἰ ἐν τὴ κοινωνία τῶν συντριμμάτων οὔτε εἰ πρὸς τὸ ἀκατέργαστόν της τῶν στοιχείων ὕλης καταμιχθείη”...
Ἑπομένως, ἡ ψυχὴ καὶ μετὰ τὸν χωρισμό της ἀπὸ τὸ σῶμα, γνωρίζει καὶ ἀναγνωρίζει τὰ στοιχεῖα καὶ τὰ μέλη τοῦ σώματος, ὁπότε μὲ τὴν δύναμη καὶ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ θὰ εἰσέλθη πάλι στὸ δικό της σῶμα καὶ ἔτσι θὰ γίνη ἀνάσταση τῶν νεκρῶν σωμάτων. (Ἰεζ. λζ', 1-14).
Φυσικά, τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, κατὰ τὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, θὰ εἶναι τὸ ἴδιο, ἀλλὰ ἄφθαρτο, ἀθάνατο καὶ ἀνακαινισμένο.