Μάνος Χατζιδάκις - ΚΕΜΑΛ,(Ο Μύθος Του Σεβάχ) - Χριστίνα Σιαπκά

Η συνεργασία του κορυφαίου Έλληνα μουσουργού Μάνου Χατζιδάκι με το σπουδαίο ποιητή Νίκο Γκάτσο, δε θα μπορούσε παρά να κατακτήσει τις κορυφές του σύγχρονου πολιτισμού της χώρας μας και να αποτυπωθεί βαθιά στη συλλογική συνείδηση. Το «Άσμα Ασμάτων», όπως είναι ο «Κεμάλ» μπορεί να χαρακτηριστεί, μανιφέστο της ανθρώπινης μοίρας, ένας ‘’κατασταλτικός’’ λίβελλος για τους ισχυρούς της γης, τους ‘’χαλίφηδες’’ όλου του κόσμου, που παίζουν στα ζάρια τις ανθρώπινες ζωές. Ένα βαθύτατα ανθρώπινο τραγούδι που ξετυλίγει μέσα από τη μουσική και τους στίχους του την ατελέσφορη, την αδυσώπητη μοίρα πολλών ανθρώπων που θέλησαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο και αντίκρισαν ‘’ικριώματα’’. Ένα πολιτικό μανιφέστο για την πολυτάραχη περιοχή της Μέσης Ανατολής που δυστυχώς παραμένει επίκαιρο, αφού το μαρτύριο και η ιδιότυπη γενοκτονία συνεχίζονται, καθόσον «αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ». Αλλά και ένας διαχρονικός ύμνος αφύπνισης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης για όσους, παρά τις αντιξοότητες, επιμένουν να σηκώνουν κεφάλι, προσπαθώντας να τον αλλάξουν…

Ποιος ήταν, λοιπόν, «ο πρίγκιπας της Ανατολής που νόμισε ότι θα αλλάξει τον κόσμο»; Ποιος ήταν αυτός ο νέος που ενέπνευσε αρχικά τον μεγάλο Έλληνα συνθέτη να γράψει ένα από τα πιο αγαπημένα του τραγούδια, κατά την παραμονή του στην Αμερική, στα τέλη της δεκαετίας του ’60; Ποιος ήταν τελικά ο Κεμάλ που αναφέρεται στο θαυμάσιο αυτό τραγούδι;
Την απάντηση τη δίνει ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις σε αφήγησή του: «Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ’ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις. Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ’ στην Αμερική. Του το είπα. Χαμογέλασε. -Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του ΄35. Η Πελοπόννησος (σσ. καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ’ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ». Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ΄ Έλληνες, απέναντι σ΄ ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης.»
Μάνος Χατζιδάκις

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Ερμηνεία: Χριστίνα Σιαπκά
Πιάνο: Elmas Chailak
Βίντεο: ELPIDA films production

Ακούστε την ιστορία του Κεμάλ
ενός νεαρού πρίγκιπα, της ανατολής
απόγονου του Σεβάχ του θαλασσινού,
που νόμισε ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
αλλά πικρές οι βουλές του Αλλάχ
και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων.

Στης Ανατολής τα μέρη μια φορά και ένα καιρό
ήταν άδειο το κεμέρι, μουχλιασμένο το νερό
στη Μοσσούλη, τη Βασσόρα, στην παλιά τη χουρμαδιά
πικραμένα κλαίνε τώρα της ερήμου τα παιδιά.

Κι ένας νέος από σόι και γενιά βασιλική
αγροικάει το μοιρολόι και τραβάει κατά εκεί.
τον κοιτάν οι Βεδουίνοι με ματιά λυπητερή
κι όρκο στον Αλλάχ τους δίνει, πως θ’ αλλάξουν οι καιροί.

Σαν ακούσαν οι αρχόντοι του παιδιού την αφοβιά
ξεκινάν με λύκου δόντι και με λιονταριού προβιά
απ’ τον Τίγρη στον Ευφράτη, απ’ τη γη στον ουρανό
κυνηγάν τον αποστάτη να τον πιάσουν ζωντανό.

Πέφτουν πάνω του τα στίφη, σαν ακράτητα σκυλιά
και τον πάνε στο χαλίφη να του βάλει την θηλιά
μαύρο μέλι μαύρο γάλα ήπιε εκείνο το πρωί
πριν αφήσει στην κρεμάλα τη στερνή του την πνοή.

Με δύο γέρικες καμήλες μ’ ένα κόκκινο φαρί
στου παράδεισου τις πύλες ο προφήτης καρτερεί.
πάνε τώρα χέρι χέρι κι είναι γύρω συννεφιά
μα της Δαμασκού τ’ αστέρι τους κρατούσε συντροφιά.

Σ’ ένα μήνα σ’ ένα χρόνο βλέπουν μπρος τους τον Αλλάχ
που από τον ψηλό του θρόνο λέει στον άμυαλο Σεβάχ:
«νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί,
με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί»

Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ
Καληνύχτα...