Εκπαίδευση της από κοινού προσοχής σε παιδιά με αυτισμό με έμφαση στην κοινωνική ενίσχυση

Δέμου Μαρίνα –Τζούλια

Ομιλία στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινότητας Ανάλυσης Συμπεριφοράς, 9-10 Δεκεμβρίου 2017, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Το ερευνητικό αντικείμενο της μελέτης αποτελεί η «από κοινού προσοχή» (joint attention), η οποία συνιστά μια πρώιμα αναπτυσσόμενη κοινωνικο-επικοινωνιακή ικανότητα, όπου δύο άνθρωποι χρησιμοποιούν χειρονομίες, σχόλια και βλεμματική επαφή, προκειμένου να μοιραστούν την προσοχή τους σε σχέση με ενδιαφέροντα αντικείμενα ή γεγονότα. Κατά συνέπεια, η «από κοινού προσοχή» συνεπάγεται τη συντονισμένη προσοχή μεταξύ ενός κοινωνικού εταίρου και ενός αντικειμένου ή γεγονότος στο περιβάλλον (Mundy, Sigman & Kasari, 1994). Συγκεκριμένα, η «από κοινού προσοχή» έχει κατηγοριοποιηθεί σε δύο λειτουργικά διακριτές μορφές. Η πρώτη μορφή περιλαμβάνει ανταποκρίσεις σε προσφορές άλλου προσώπου για «από κοινού προσοχή», ενώ η δεύτερη μορφή περιλαμβάνει πρωτοβουλίες για «από κοινού προσοχή». Ευρέως αναγνωρισμένη είναι η ισχυρή συσχέτιση της δεξιότητας αυτής με την ορθή εξέλιξη των κοινωνικών ικανοτήτων και τις διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκε η συμβολή της κοινωνικής ενίσχυσης για τη διδαχή της «ανταποκρινόμενης από κοινού προσοχής» σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Ακόμη, διερευνήθηκε η χρησιμότητα εξειδικευμένων βοηθημάτων στη θεμελίωση της συγκεκριμένης δεξιότητας. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της παρέμβασης υλοποιήθηκε πειραματικό σχέδιο πολλαπλού βασικού επιπέδου με διασταύρωση υποκειμένων. Οι συμπεριφορές «από κοινού προσοχής» εκπαιδεύτηκαν αποτελεσματικά και κοινωνικώς αποδεκτά. Συνεπώς, η «από κοινού προσοχή» κρίνεται χρήσιμο να εκπαιδεύεται με βάση τις φυσικές συνέπειες που τη διατηρούν και με τη χρήση όσο το δυνατόν λιγότερο παρεμβατικών βοηθημάτων.