Στη Σπιναλόγκα στο Νομό Λασιθίου Κρήτης

Η οχυρή νησίδα της Σπιναλόγκας έχει έκταση 85 στρ. και 53 μ. υψόμετρο. Το ενετικό όνομα προέρχεται από τις λέξεις spina + lunga (αγκάθι μακρύ).
Βρίσκεται στη βόρεια είσοδο του κόλπου της Ελούντας στον Νομό Λασιθίου, σε θέση κλειδί για τον έλεγχο του φυσικού λιμανιού της. Ο χώρος περιτειχίστηκε κατά την αρχαιότητα για την προστασία της αρχαίας πόλης της Ολούντος, που βρισκόταν κοντά στη σημερινή Ελούντα. Ένα αρχαίο φρούριο στο νησάκι της Καλυδώνας - Σπιναλόγκας υπήρχε ακόμα το 1574 όταν οι Ενετοί στρατιωτικοί μηχανικοί ήρθαν να εξετάσουν το νησί.
Το 1630 ήταν ένα από τα πιο σημαντικά ενετικά φρούρια της Κρήτης (αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα επιθαλάσσια προμαχωνικά οχυρά της Μεσογείου), οπλισμένο με 35 κανόνια διαφόρων μεγεθών. Άλλωστε, όταν 40 χρόνια αργότερα οι Οθωμανοί ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της Κρήτης (1669), το φρούριο της Σπιναλόγκας αντιστεκόταν ακόμη μέχρι το 1715.
Ως λιμάνι υπήρξε σταυροδρόμι επικοινωνίας ανθρώπων και πολιτισμών, καθώς διευκόλυνε όχι μόνο το εμπόριο, αλλά και τη διακίνηση ιδεών και τεχνών μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Το 1718 το Φρούριο παραχωρήθηκε στους Οθωμανούς. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα το νησί φιλοξένησε το μεγαλύτερο οθωμανικό οικισμό της ανατολικής Κρήτης μετά τον Χάνδακα.
Γύρω από το φρούριο αναπτύχθηκε ένα χωριό, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1903. Τη χρονιά αυτή, η Κρητική Πολιτεία αποφάσισε να ανοίξει Λεπροκομείο στη Σπιναλόγκα για τον υποχρεωτικό εγκλεισμό των χανσενικών ασθενών. Εκατοντάδες άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να ζήσουν εκεί απομονωμένοι ως το 1957 οπότε και το Λεπροκομείο έκλεισε. Τη δεκαετία του '70 μετατράπηκε σε αρχαιολογικό χώρο. Το χωριό φάντασμα διακρίνεται στο εσωτερικό των οχυρώσεων του φρουρίου.
Πάνω στη νησίδα σώζονται κτίρια από τρεις περιόδους:
-- την ενετική
(οι οχυρώσεις της περιόδου θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές από αρχιτεκτονική και αρχαιολογική άποψη)

-- την οθωμανική
(τα κτίρια του οθωμανικού οικισμού θεωρούνται επίσης πολύ σημαντικά, καθώς συμπυκνώνουν την τοπική αρχιτεκτονική με βαλκανικά στοιχεία)

-- την περίοδο λειτουργίας του Λεπροκομείου (από την οποία σώζονται σπουδαίας σημασίας κτίρια, όπως το Νοσοκομείο και το Λεπροκομείο με τους δίδυμους κοιτώνες).
Το θεσμικό πλαίσιο προστασίας της νησίδας είναι πολύ ισχυρό ήδη από τη δεκαετία του 1970. Το Φρούριο Σπιναλόγκας αποτελεί τον δεύτερο σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικό χώρο της Κρήτης, μετά το ανάκτορο της Κνωσού, και τον έκτο στην Ελλάδα.