Τσακίζω στον άσσο #6 - Φουρνιανός

Εφαρμογή του μέτρου στον χανιώτικο συρτό

Παράδειγμα #6: Φουρνιανός (κατηγορία 4-8)

Στη δυτική Κρήτη είναι κοινός τόπος η ταύτιση των μουσικών φράσεων του χανιώτικου συρτού με τα χορευτικά βήματα, φαινόμενο γνωστό με τη φράση «παίζω-χορεύω στο μέτρο» ή «τσακίζω στον άσσο», το οποίο απαιτεί μια αμφίδρομη και διαρκή επικοινωνία μεταξύ μουσικών και χορευτών. Μάλιστα, τα τελευταία 10 με 15 χρόνια όλο και συχνότερα παρατηρείται το φαινόμενο αυτό και στην υπόλοιπη Κρήτη.

Στα πρακτικά του συνεδρίου με θέμα «Στις ρίζες του κρητικού συρτού» που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λουσακιών το 1998, ο Ναύτης (Κωστής Παπαδάκης) για να περιγράψει τη διαδραστική αυτή σχέση αναφέρει ότι «αν ζητήσεις από 10 Χανιώτες χορευτές να χορέψουν ακολουθώντας τη μουσική χωρίς να έχουν καμία οπτική επαφή ο ένας με τον άλλο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τα βήματά τους θα ταυτιστούν».

Χορευτικά, ο συρτός αποτελείται από τέσσερις διαδοχικές ομάδες τριών βημάτων, συνολικής διάρκειας ίσης με 8 μουσικά μέτρα. Οι σκοποί πάνω στους οποίους χορεύεται ο συρτός αποτελούνται από δύο διαφορετικές μουσικές φράσεις ή γυρίσματα. Στους περισσότερους σκοπούς, η πρώτη φράση αποτελείται από 4 ή 6 μέτρα. Υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που η πρώτη φράση έχει 8 μέτρα, αλλά μόνο σε νεότερες συνθέσεις. Στις δεύτερες φράσεις, αποκλείεται η περίπτωση των 6 μέτρων διότι δεν διευκολύνεται το τραγούδισμα της μαντινάδας, οπότε εντοπίζονται γυρίσματα 4 και 8 μέτρων. Εξαιρέσεις στις κατηγορίες αυτές αποτελούν κάποια γυρίσματα με 5, 7 και 10 μέτρα, που εντοπίζονται τόσο σε νέες όσο και σε παλιές συνθέσεις. Επίσης, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις γυρισμάτων με 16 μέτρα, που ουσιαστικά αποτελούνται από δύο ίδιες διαδοχικές 8μετρες μελωδίες με ατελή κατάληξη. Επομένως, ανάλογα με τον αριθμό των μέτρων της πρώτης και της δεύτερης φράσης, οι κυριότεροι συνδυασμοί είναι: 4-8, 6-8, 4-4, 6-4. Εφόσον ένας χορευτικός κύκλος βημάτων ολοκληρώνεται σε 8 μέτρα, προκύπτει ότι πρέπει οι 4μετρες μελωδίες να παίζονται σε ζευγάρια, δηλαδή 2, 4 ή 6 φορές πριν από την αλλαγή του γυρίσματος. Ομοίως, οι 6μετρες μελωδίες πρέπει να παίζονται από τους μουσικούς σε τετράδες, δηλαδή 4 ή 8 φορές. Σε κάθε τετράδα, οι χορευτές ολοκληρώνουν 3 κύκλους βημάτων. Στις 8μετρες φράσεις δεν έχει σημασία, διότι αν γίνει σωστά το τσάκισμα εξαρχής, χορός και μουσική θα ταυτίζονται σε κάθε τελείωμα της μελωδίας.

Αυτό είναι το έκτο από μια σειρά βίντεο που θα γίνουν με εφαρμογή παραδειγμάτων πάνω στο χορευτικό μοτίβο, για όλες τις κατηγορίες, αλλά και κάποιες εξαιρέσεις τους. Παρουσιάζεται η περίπτωση του Φουρνιανού, σκοπού που αποδίδεται στον Γιώργη Κουτσουρέλη, ο οποίος τον δισκογράφησε με τη μαντινάδα:

Καρδιά να ξέρει ν' αγαπά είναι μεγάλο πλούτος,
μα δυστυχώς δεν έχει μπλιο ο ψεύτης κόσμος τούτος

Ίσως η πιο γνωστή εκτέλεση του σκοπού έχει γίνει από τον Θανάση Σκορδαλό με την μαντινάδα:

Μοιάζουν πολύ τση θάλασσας τα μάθια τα δικά σου
κι όποιος τα ιδεί δεν ημπορεί να φύγει από κοντά σου

Μια ακόμη εμβληματική εκτέλεση του σκοπού έχει γίνει και από τον Γιώργη Τζιμάκη, ο οποίος τον έντυσε με τη μαντινάδα:

Στην τελευταία μου στιγμή, όταν θα μπω στον τάφο,
έλα και δως μου δυο φιλιά για συντροφιά να τα 'χω

Ο Φουρνιανός κατατάσσεται στην κατηγορία 4-8, που σημαίνει ότι το πρώτο γύρισμα πρέπει να παίζεται σε ζευγάρια, ενώ για το δεύτερο δεν έχει σημασία ο αριθμός των επαναλήψεων.

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα:
Ακούγεται 2 φορές η φράση Α. Στο τελείωμα της 2ης επανάληψης ξεκινά ο χορός (0:00-0:05)
Επαναλαμβάνεται 4 φορές η φράση Α και ολοκληρώνονται 2 χορευτικοί κύκλοι (0:05-0:18)
Επαναλαμβάνεται 4 φορές η φράση Β και ολοκληρώνονται 4 χορευτικοί κύκλοι (0:18-0:44)
Επαναλαμβάνεται 6 φορές η φράση Α και ολοκληρώνονται 3 χορευτικοί κύκλοι (0:44-1:03)
Επαναλαμβάνεται 4 φορές η φράση Β και ολοκληρώνονται 4 χορευτικοί κύκλοι (1:03-1:31)

Λύρα (τετράχορδη): Κυριτσάκης Κωστής
Λαγούτο: Σταυριανουδάκης Κυριάκος

Χορός: Κατσιρντάκης Νίκος

[stavroulasereti]

" Ιδαια γη " ειναι αυτη..Ολα τελεια..♥️

[skouross]

Μπραβο σας!!! Καταπληκτικό παράδειγμα!!!

[paris.perisinakis.official]

Όταν λέτε 4, 6, 8 κλπ μέτρα εννοείτε «χτυπήματα». Το μέτρο εμπεριέχει δυο χτυπήματα. Αν τη μελωδία την γράψουμε σε 4/4. Αλλιώς, για να είναι «μέτρο» όπως το εννοείτε εσείς πρέπει να γραφτεί σε 2/4. Σωστά;