Βόιον Όρος, Πεντάλοφος Κοζάνης

Ορειβατική εξόρμηση στο όρος Βόιο (Ζαπουνιώτικος Αηλιάς 1810 μ.)

Το όρος Βόιο είναι ένα βουνό της Βόρειας Πίνδου, άγνωστο στον πολύ κόσμο, καθώς βρίσκεται σε απομακρυσμένη περιοχή της Ελλάδας, μακριά από τα αστικά κέντρα της περιοχής, αλλά και καθώς φαντάζει χαμηλό ανάμεσα στους γίγαντες γειτόνους του Σμόλικα, του Γράμμου και της Βασιλίτσας. Έχει όμως πολλές κορυφές που ξεπερνούν τα 1700 μέτρα, που καλύπτονται από πυκνά, ατέλειωτα δάση φυλλοβόλων.
Ο Ζουπανιώτικος Αηλιάς (1810 μ.) στα νότια, λόγω του όγκου, του σχήματος και των πολλών γκρεμών του, δείχνει από παντού ο κυρίαρχος του βουνού. Ψηλότερη, όμως, κορυφή είναι το απομονωμένο Παλιοκριμήνι (1812 μ.), που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της οροσειράς. Τρίτη κορυφή το Πετρίτσι (1784 μ.) και τέταρτη ο Πύργος Κοτύλης (1767μ.)
Η ονομασία Βόιο κατά την αρχαιότητα αναφερόταν σε ολόκληρη την Βόρεια Πίνδο και από την ίδια ρίζα πήραν το όνομά τους οι Βοιωτοί, οι Ευβοείς και οι Λάκωνες Βοϊές, καθώς από εδώ πιστεύεται ότι εξαπλώθηκαν προς τον νότο.
Οι παλαιότερες λαϊκές ονομασίες των τριών κλάδων του βουνού ήταν Ρουσιοτάρι, Γκουρούσια και Όντρια. Το Βόιο είναι ένα από τα πιο δασωμένα βουνά της Ελλάδας με δασοκάλυψη που φτάνει το 80% και η οποία αποτελείται από τεράστια αμιγή και μεικτά δάση από βελανιδιές, οξιές, καστανιές, μαυρόπευκα, έλατα, σφενδάμια, σκλήθρα, φλαμουριές, γαύρους, οστρυές, ιτιές, ρόμπολα, κ.ά. Σε διάφορα σημεία του βουνού απαντώνται πολλές αιωνόβιες βελανιδιές από τις οποίες ξεχωρίζει ο «μεγάλος γέροντας» της Βουχωρίνας που πιστεύεται ότι φτάνει τα 600 χρόνια ζωής. Εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει δεκάδες θαυμαστά είδη της χλωρίδας της βόρειας Πίνδου.
Στον Πεντάλοφο (Ζουπάνι) Κοζάνης
Ο Πεντάλοφος, ορεινό χωριό του νομού Κοζάνης, είναι το μεγαλύτερο μαστοροχώρι της Μακεδονίας. Χτισμένος σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 950 μέχρι 1100 μ., στις πλαγιές του όρους Βόιο, χωρίζεται σε δύο κύριες συνοικίες, την Κάτω, σκαρφαλωμένη στην απότομη πλαγιά της Γκραντίσκας και την Άνω, χτισμένη δίπλα στο καστανόδασος του Ρουμανικού. Ακριβώς στο κέντρο βρίσκεται η πλατεία του χωριού, η περίφημη Λόντζια, για την οποία δημιουργήθηκε και ξεχωριστός παραδοσιακός χορός.
Στο παρελθόν ο Πεντάλοφος ονομαζόταν Ζουπάνι ή Ζουμπάνι, ονομασία η οποία άλλαξε το 1927 σε Πετρόβουνο και το 1928 σε Πεντάλοφο. Απέχοντας 88 χιλιόμετρα από την Κοζάνη, βρίσκεται πάνω στο πέρασμα από την δυτική Μακεδονία στην Ήπειρο και αυτή η προνομιακή του θέση βοήθησε το χωριό να αναπτυχθεί στο παρελθόν. Σήμερα, χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός οικισμός, διαθέτει περισσότερα από 500 πυργόσπιτα. Οι μάστορες που έβγαλε ο τόπος, οι ξακουστοί Ζουπανιώτες, περιζήτητοι σε όλο τον ελλαδικό χώρο και όχι μόνο, δεν θα άφηναν το χωριό τους, παραπονεμένο από την αποτύπωση της τέχνης τους. Ανέπτυξαν μάλιστα και δική τους γλώσσα συνεννόησης, τα κουδαρίτικα. Εδώ γεννήθηκε η χαρακτηριστική φράση "Πέτρα είχαμε, πέτρα δουλέψαμε..."
"Τοις ερημικοίς μακαρία ζωή
θεϊκώ έρωτι πτερουμένοις"

Η φθινοπωρινή φύση στην πιο μεγάλη ώρα!
Χάραμα στη Μονή Αγίας Τριάδας Βυθού Κοζάνης...
Η μονή της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στη δυτική εσχατιά της Ανασελίτσας, σε απόσταση 6-7 χλμ. από το χωριό Βυθός της επαρχίας Βοΐου και σε υψόμετρο 1010 μ., μέσα σε μια κλεισούρα των ανατολικών αντερεισμάτων του Βόιου όρους, στα πόδια της ψηλότερης κορυφής του, του Προφήτη Ηλία.Εδώ βρίσκεται η καρδιά των χωριών της περίφημης ανασελιτσιώτικης μαστοράντζας, του Βυθού, του Πεντάλοφου, του Αυγερινού και άλλων...
Το μοναστήρι διατηρεί έως σήμερα τη φρουριακή μορφή του στη νότια και ανατολική πλευρά. Το καθολικό, έργο του πρωτομάστορα Γεωργίου Κούστα από το Ζουπάνι (σημερινός Πεντάλοφος) ανεγέρθηκε στα 1800, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή στο βόρειο τοίχο. Διατηρεί την αρχική του μορφή μ' ελάχιστες επεμβάσεις στο ανώτερο τμήμα της ανατολικής πλευράς και της αντίστοιχης αψίδας. Είναι κατασκευασμένο με πελεκητές πέτρες (αμμόπετρες) σε ακανόνιστο ισόδομο σύστημα με εξαφάνιση των αρμών. Αρχιτεκτονικά ανήκει στο σύνθετο τετρακιόνιο (αθωνικό) τύπο με τρούλο, πλευρικούς χορούς και τρουλίσκους στη πρόθεση και το διακονικό. Η κάλυψη των γωνιακών ανατολικών διαμερισμάτων γίνεται με θόλους, ενώ των αντίστοιχων προς τη δύση με ημικυλινδρικές καμάρες. Στη δυτική πλευρά η κεραία του σταυρού καλύπτεται με ημισφαιρικό θόλο.

 Πεντάλοφος Κοζάνης, 27-10-2019