Αν όχι στους υδρογονάνθρακες και στις βΑΠΕ, τότε τί; - Διαδικτυακή Εκδήλωση (Μέρος 5/5)

Η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων (μαζί με την αποψίλωση των δασών και την κτηνοτροφία) έχει πολύ σημαντική επίδραση στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική κρίση. Επίσης, συμβάλλει στην αύξηση ασθενειών, είναι υπεύθυνη για τεράστιες οικολογικές καταστροφές, ευνοεί τον ανταγωνισμό, τη διαφθορά και τα αυταρχικά καθεστώτα. Εκτός αυτού η βιομηχανία πλαστικών είναι υπεύθυνη για τη ρύπανση όλου του πλανήτη σε βαθμό που αυτά να έχουν εισέλθει πλέον στην τροφική αλυσίδα.

Αν και το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής αναγνωρίστηκε πολύ νωρίς, μόλις τις τελευταίες δύο δεκαετίες η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να το αντιμετωπίσει. Η σύσταση των επιστημόνων ήταν ο δραστικός περιορισμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων, το σταμάτημα της αποψίλωσης των δασών και ο περιορισμός της κτηνοτροφίας. Δυστυχώς, όλες οι διεθνείς συμφωνίες ήταν είτε ανεπαρκείς είτε αντιφατικές. Το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα δεν είναι πρόθυμο να κάνει υποχωρήσεις στη διαρκή αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Οι προτεινόμενες λύσεις περιορίστηκαν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ηλεκτροκίνηση που έχουν μεγαλύτερο οικονομικό ενδιαφέρον. Η κατανάλωση υδρογονανθράκων και η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνονται, η κλιματική κρίση επιδεινώνεται και η βιοποικιλότητα συρρικνώνεται με ταχείς ρυθμούς.

Το κίνημα κατά των εξορύξεων υδρογονανθράκων σε όλον τον κόσμο είναι ένα κατεξοχήν οικολογικό κίνημα, φυσική συνέχεια του ιστορικού κινήματος κατά της πυρηνικής ενέργειας και συνυφασμένο με το κίνημα για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα κινήματα κατά των εξορύξεων υδρογονανθράκων συναντήθηκαν σταδιακά με τα κινήματα κατά των βιομηχανικών ΑΠΕ. Απόρροια αυτής της συνάντησης ήταν το κίνημα κατά των εξορύξεων να κάνει ουσιαστική κριτική στο κυρίαρχο οικονομικό σύστημα και το κίνημα κατά των βΑΠΕ να αποκοπεί οριστικά από τις φωνές άρνησης της κλιματικής κρίσης και λύσεις όπως ο λιγνίτης ή η πυρηνική ενέργεια.

Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν επέλθει εξελίξεις που καθόρισαν το κίνημα κατά των βΑΠΕ: Πρώτον η κατανόηση ότι το πρόβλημα είναι πανομοιότυπο σε όλη τη χώρα ένωσε τα επιμέρους κινήματα, δεύτερον οι υπερεθνικού χαρακτήρα περιβαλλοντικές οργανώσεις, υποχρεώθηκαν να δεχτούν ότι οι βΑΠΕ απειλούν σε κάποιο βαθμό τη βιοποικιλότητα και τρίτον, επήλθε η ωρίμανση και η υιοθέτηση τεκμηριωμένου λόγου. Μέσα από αυτή την ωρίμανση προέκυψε και η ανάγκη να δοθούν απαντήσεις στο επίμονο ερώτημα "αν αρνείστε τους υδρογονάνθρακες και τις ΑΠΕ τότε πως θα παράγεται ενέργεια;" που να είναι συμβατές με τις ανάγκες των κοινωνιών και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Μια απόπειρα να δοθούν αυτές οι απαντήσεις κάνω εδώ με την προτροπή να υπάρξει μια διαρκής επεξεργασία και βελτίωση στο μέλλον:

1) Εφαρμογή γενναίων προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας με ενημέρωση, αντικατάσταση ενεργοβόρων συστημάτων, κλιμακωτές χρεώσεις, επιβράβευση της εξοικονόμησης κ.λπ.
2) Εφαρμογή μαζικών προγραμμάτων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων.
3) Επιστροφή της παραγωγής και της διανομής ενέργειας στο δημόσιο, στους δήμους ή και σε συνεταιριστικά σχήματα.
4) Επιδότηση της διάχυσης παραγωγής ενέργειας με ΑΠΕ μικρής κλίμακας (π.χ. φωτοβολταϊκά στις στέγες) και αποθήκευση ενέργειας με κριτήριο την φιλικότητα στο περιβάλλον.
5) Στήριξη της έρευνας και της κατασκευής συστημάτων εξοικονόμησης, αποδοτικότητας και ήπιας παραγωγής ενέργειας.
6) Ουσιαστική βελτίωση και ενθάρρυνση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Συγκοινωνίας αντί του ΙΧ. Ενθάρρυνση του ποδηλάτου, ψηφιοποίηση των σχέσεων του πολίτη με το κράτος.
7) Μικρής κλίμακας ΑΠΕ, συμμετοχικής διαχείρισης για την ενεργειακή κάλυψη απομονωμένων περιοχών.
8) Απαγόρευση των συσκευασιών μιας χρήσης και αποκλεισμός της καύσης απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας.
9) Υιοθέτηση προτάσεων του κινήματος της αποανάπτυξης (degrowth) για τον περιορισμό της κατανάλωσης και λιτή ευημερία.
10) Αντί του ΑΕΠ, να εκτιμάται ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης που μετρά την πρόσβαση στο καθαρό περιβάλλον και σε κοινούς πόρους, τη σχέση εισοδήματος και κόστους ζωής, τον πολιτισμός κ.λπ.

Τέλος, κατανοούμε την ανάγκη να υπάρχει σταδιακή ενεργειακή προσαρμογή, χωρίς βίαιες αλλαγές που μπορεί να προκαλέσουν φτώχεια και ανισότητες. Υπάρχουν ενεργειακές ανάγκες που δεν μπορεί να καλυφθούν άμεσα ή μόνο με διάχυτες και ήπιες μορφές ενέργειας, για τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιείται σε περιορισμένη κλίμακα είτε ενέργεια από ορυκτά καύσιμα που εξορύσσονται με συμβατικό τρόπο είτε από βΑΠΕ χωροθετημένες κοντά στα σημεία κατανάλωσης, εντός οριοθετημένων περιοχών ειδικής χρήσης με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους που θα ελέγχονται από την κοινωνία.

Αρ. Παπαδάκης