Spartium junceum ή Σπάρτιον το βουρλόμορφο (κοινώς σπάρτο)

Το Spartium junceum είναι από τα πιο κοινά θαμνώδη είδη της Ελλάδος, αλλά και της ΝΔ Ευρώπης και Μεσογείου. Φυτρώνει κυρίως σε ασβεστούχα εδάφη πεδινών και ημιορεινών περιοχών (έως 1300 μ.), σε βραχώδεις και ξηρές πλαγιές. Είναι το γνωστό σε όλους σπάρτο και ανήκει στην οικογένεια Fabaceae (Κυαμοειδών).
Καλλιεργείται επίσης ως καλλωπιστικό, τοποθετούμενο κατά μήκος των δρόμων, αλλά και για ένα σημαντικότερο λόγο: το δυνατό ριζικό του σύστημα και οι μικρές απαιτήσεις σε νερό το καθιστά ιδανικό, για τη σταθεροποίηση και στήριξη των πρανών στις άκρες των δρόμων και τη συγκράτηση των διαβρωμένων εδαφών.
Το Spartium junceum είναι ένας μεγάλος φυλλοβόλος θάμνος με όρθια κλαδιά, με βλαστό λεπτό, κυλινδρικό και σχοινοειδή, σκεπασμένο με λεπτή πάχνη. Με χρώμα πράσινο και μυτερή άκρη, μπορεί να φτάσει σε ύψος έως και τα 3 μέτρα. Ο βλαστός του είναι ιδανικός για την κατασκευή καλαθιών και ψάθινων καπέλων.
Τα γαλαζοπράσινα φύλλα του σπάρτου είναι πολύ μικρά, επιμήκη - λογχοειδή, μήκους 1,5 έως 3 εκ. και τριχωτά στην κάτω επιφάνεια. Πέφτουν σχετικά εύκολα, έτσι ώστε μοιάζει να μην έχει φύλλα.
Τα έντονα αρωματικά και ερμαφρόδιτα άνθη του, μήκους 2-2,5 εκ. βρίσκονται σε μακρούς, χαλαρούς και ακραίους βότρεις.
Η στεφάνη του άνθους έχει έντονα φωτεινό κίτρινο χρώμα, με μεγάλο το άνω χείλος, λίγο ή πολύ στραμμένο προς τα πίσω και πτερύγιο πιο κοντό από το κυρτωμένο προς τα μέσα κάτω χείλος. Η ανθοφορία ξεκινά από τον Απρίλιο και κρατά μέχρι τον Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.
Οι καστανόμαυροι καρποί είναι λοβοί χνουδωτοί ("χέδρωπες" λέγονται στη βοτανική = πολύσπορο φυτικό θηκάρι) μήκους 5-10 εκ. και με πολλά σπέρματα, τα οποία όταν ωριμάσουν σκορπίζουν τα μαύρα σπέρματα σε μεγάλη έκταση (λέγεται ότι παραμένουν βιώσιμα στο έδαφος για περισσότερο από 80 χρόνια).
Το Spartium junceum είναι φαρμακευτικό φυτό. Περιέχει αιθέριο έλαιο, απωματικές αμίνες, αλλά και το δηλητηριώδες αλκαλοειδές σπαρτεΐνη. Τα μπουμπούκια και τα άνθη (που πρέπει να μαζεύονται τις πρωινές ώρες), φρέσκα ή αποξηραμένα, έχουν καρδιοτονωτικές ιδιότητες, είναι αποτελεσματικό και ισχυρό διουρητικό, καθαρτικό, εμετικό, κα.
Με τα κλαδιά του παλαιότερα* κατασκεύαζαν σκούπες, ενώ από τα λουλούδια του έπαιρναν μια έντονη κίτρινη βαφή. Τα σπέρματα είναι δηλητηριώδη. Η μεγάλη κατανάλωση βλαστών από τα ζώα προκαλεί δηλητηριάσεις.

Λαγκάδια, 23-5-2020

*παλαιότερες παράγωγες λέξεις, από το φυτό που χάθηκαν :

σπάρτινος: φτιαγμένος από σπάρτο
σπαρτίον: μικρό σχοινί (Αριστοφ.Ειρ.1247)
σπαρτιοχαίτης: ο έχων αραιά μαλλιά
σπαρτόδετος: ο δεμένος με σχοινί
σπάρτον: το σχοινί, παλαμάρι
σπαρτοπλόκος: ο πλέκων σχοινιά
σπαρτοπόλιος: ο ψαρομάλλης
σπαρτοπώλης: ο πωλών σχοινιά ή στρώματα ή καλάθια από σπάρτο
σπαρτοφόρος: αυτός που παράγει το θάμνο (Στράβ. 160)
σπαρτώδης: όμοιος με σπάρτο

(Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης,
Liddell & Scott, τόμος 7ος, σ. 240)