Σ. Τεγόπουλος: Η αποτυχημένη Αντεπανάσταση του 1923, η βεβιασμένη πολιτειακή μεταβολή

Η Περιφερειακή Ενότητα Αργολίδας, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αργολίδας και η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Άργους-Μυκηνών συνδιοργάνωσαν Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο το Σαββατοκύριακο 16-17 Δεκεμβρίου 2017 με τίτλο "Στρατιωτικές Επεμβάσεις και Δικτατορίες στην Ελλάδα" με τη συμμετοχή κορυφαίων Πανεπιστημιακών Διδασκάλων και Ειδικών Ερευνητών.

Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Τέχνης και Πολιτισμού "Μέγας Αλέξανδρος" στο Άργος και αφιερώθηκε στη μνήμη του κορυφαίου ιστορικού Σπύρου Ασδραχά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 11 Δεκεμβρίου 2017.

Ο κ. Τεγόπουλος, Δρ. Ιστορίας του ΕΚΠΑ, αναφέρθηκε στο αποτυχημένο κίνημα των δυσαρεστημένων Βενιζελικών υποστρατήγων Λεοναρδόπουλου και Γαργαλίδη και τις συνέπειές του για την ανακήρυξη της Δημοκρατίας.

Περίληψη της εισήγησης

Τον Οκτώβριο του 1923 μερίδα του στρατού με επικεφαλής τους υποστράτηγους Λεοναρδόπουλο και Γαργαλίδη και τον συνταγματάρχη Ζήρα κινήθηκε εναντίον της Επαναστατικής Κυβέρνησης των Πλαστήρα και Γονατά. Οι μάχες κράτησαν ελάχιστες μέρες και η εξουδετέρωση των κινηματιών επήλθε γρήγορα και σχεδόν αναίμακτα. Ίσως γι΄ αυτό και η ιστορική αξία που αποδίδεται στην «Αντεπανάσταση» είναι μικρή. Ίσως δε και εξαιτίας των «άσημων» πρωταγωνιστών της. Στην πραγματικότητα όμως το αποτυχημένο αυτό κίνημα προκάλεσε αλυσιδωτές εξελίξεις με μακροχρόνιες συνέπειες στην πολιτική ζωή της χώρας. Η απόλυτη περιθωριοποίηση της αντιβενιζελικής παράταξης και η αποχή της από τις εκλογές του Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, η ριζοσπαστικοποίηση μερίδας της βενιζελικής παράταξης με επιτακτικό αίτημα την άμεση πολιτειακή μεταβολή, η απόδοση του κινήματος σε βασιλικό δάκτυλο και η απομάκρυνση του Γεωργίου από την Ελλάδα και, εν τέλει, η ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας τον Μάρτιο του 1924 αποτέλεσαν όχι μόνο συνακολούθημα της ήττας στο στρατιωτικό πεδίο αλλά και την αφετηρία μιας ταραχώδους πολιτικά περιόδου η οποία έφτασε στο τέρμα της με τη βασιλική παλινόρθωση του 1935.
Η ακολουθία δε των γεγονότων αυτών με σημείο εκκίνησης το βράδυ της 21ης προς 22α Οκτωβρίου 1923, χρόνου εκδήλωσης του κινήματος, λαμβάνει μια άλλη, πιο έντονη διάσταση αντικρίζοντάς τη μέσα από τις γεμάτες ένταση και αγωνία παρεμβάσεις του Βενιζέλου το κρίσιμο διάστημα μεταξύ της καταστολής της Αντεπανάστασης και της διεξαγωγής των εκλογών της 19ης Δεκεμβρίου. Αντίθετος σε κάθε άκαιρη κίνηση που θα υπέσκαπτε δομικά την επιδιωκόμενη και μονόδρομη εν πολλοίς δημοκρατική μεταβολή του πολιτεύματος, «ξόρκιζε» τους ανυπόμονους να μη βιαστούν και τους συντηρητικότερους να μην υποκύψουν.
Ο Βενιζέλος ευρισκόμενος τόσο χιλιομετρικά όσο και πολιτικά σε απόσταση από τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και διακρινόμενος για το πολιτικό του αισθητήριο όχι μόνο διείδε αλλά και προειδοποίησε, με ακρίβεια, για την πορεία των πραγμάτων αλλά και για το δρόμο που έπρεπε να ακολουθηθεί. Η πλήρης βέβαια δικαίωσή του ως προς την «πρόβλεψή» του ήρθε αρκετά χρόνια αργότερα αλλά, φευ, με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή στην εκπλήρωσή της...