Clematis cirrhosa ή Κληματίς η βοστρυχώδης ή Αγράμπελη η κιρρώδης (αγριόκλημα, αγράμπελη, κληματίδα)

Η Clematis cirrhosa είναι ένας αειθαλής (ή ημιφυλλοβόλος), ξυλώδης αναρριχώμενος θάμνος, με βαθιές ρίζες, που ο καστανοκόκκινος, αυλακωτός και πολύ ευλύγιστος βλαστός του μπορεί να φτάσει τα 10 μέτρα. Το είδος έχει ευρεία εξάπλωση στη λεκάνη της Μεσογείου. Στην Ελλάδα θα τον συναντήσουμε σε χαμηλά υψόμετρα ξηροθερμικών περιοχών μέχρι τα 1000 μ. σε φράκτες, θαμνότοπους, φρυγανότοπους, πετρώδεις βουνοπλαγιές και σε ξέφωτα δασών, με διάφορα κοινά ονόματα όπως: αγριόκλημα, αγράμπελη, αμπελίνα, αγριοαμπελίνα, πλοκάδι, αρκόκλημα, κληματίδα, κλώστρος. Στην αγγλική βιβλιογραφία θα το συναντήσουμε ως Evergreen Traveller’s Joy, Evergreen Virgin’s Bower, Kiesħa jew Bajda. Το γένος Clematis περιλαμβάνει περίπου 300 είδη των εύκρατων και υποτροπικών περιοχών, από τα οποία 5 φύονται στην Ελλάδα: Clematis flammula, Clematis vitalba, Clematis viticella, Clematis cirrhosa, Clematis elisabethae- carolae. Ανήκει στην οικογένεια Ranunculaceae.
Η Clematis cirrhosa έχει διφυλλία. Τα γυαλιστερά φύλλα των πρώτων κλαδιών είναι αντίθετα, απλά ή σύνθετα, ωοειδή ή παλαμοειδή, άτριχα, με χείλη οδοντωτά ή λοβωτά, με τρία φυλλάρια, ενώ αυτά των δευτερογενών κλαδίσκων είναι αντίθετα και απλά, μήκους 2,5-5 εκ., με 2 ή 3 λοβούς, μίσχο χνουδωτό, βάση φύλλου στρογγυλή και κορυφή μάλλον πλατιά.
Τα χνουδωτά, αρωματικά, λευκοκίτρινα άνθη, φύονται πολλά μαζί σαν βότρυς και βγαίνουν πάντοτε στους βλαστούς του προηγούμενου έτους. Είναι αρρενο-θήλεα, μεμονωμένα ή σε ζεύγη των 2, με απλό περιάνθιο. Έχουν 4 μεγάλα πέταλα σε σχήμα καμπάνας, που βλέπουν πάντοτε προς τα κάτω και 2 πολύ μικρά σέπαλα στο μακρύ μίσχο που το κρατούν. Οι στήμονες είναι πολυάριθμοι στο μέσο του άνθους. Είναι σχεδόν το πρώτο φυτό που ανθίζει το χειμώνα (η ανθοφορία αρχίζει τέλος φθινοπώρου, αρχές του χειμώνα). Πολύ συχνά τα άνθη είναι τόσα πολλά που σκεπάζουν εντυπωσιακά το όποιο φυτό χρησιμοποιείται ως κορμός βάσης.
Ο καρπός του είναι αχαίνιο χνοώδες, που ο στύλος του φτάνει τα 5 εκ. και φέρει τρίχες στο κατώτερο μισό εκατοστό του μήκους του, έτσι ώστε στην ωρίμανση τα πάρα πολλά αχαίνια δίνουν από μακριά την εντύπωση λευκής κόμης.
Το όνομα του γένους Clematis προέρχεται από την ελληνική λέξη "κλήμα" λόγω των περιελισσόμενων βλαστών
Το όνομα του είδους cirrhosa προέρχεται από την λατινική λέξη cirrus = η έλικα του κλήματος, ο βόστρυχος (πλεξίδα-μπούκλα μαλλιών).
Μάλλον όλα τα είδη του γένους Clematis είναι τοξικά, αφού περιέχουν την τοξίνη Anemonin (ανεμονίνη= μια ένωση που βρίσκεται στα φυτά της οικογένειας Ranunculaceae). Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από την Anemonin είναι η ερυθρότητα και αίσθηση καψίματος του δέρματος. Προκαλεί έντονο πόνο στο στόμα, εάν κάποιος προσπαθήσει να το γευτεί! Ο ερεθισμός του δέρματος είναι ήπιος και διαρκεί μόνο λίγα λεπτά. Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τις φαρμακευτικές ιδιότητες αυτού του φυτού. Κάπου διάβασα ότι χρησιμοποιείται σε αλοιφές για τη θεραπεία του πόνου.
Η Clematis cirrhosa είναι μελισσοκομικό φυτό. Στην δύσκολη περίοδο του χειμώνα οι μέλισσες συλλέγουν το νέκταρ και την άσπρη γύρη του, που είναι πολύ σημαντική για να την αντιμετωπίσουν, προσδοκώντας την "ανάσταση" που θα έρθει. Αν δείτε μέλισσες με άσπρη γύρη στα πόδια τους αυτήν την εποχή (αντί για τη συνηθισμένη κίτρινη) θα ξέρετε το λόγο.