1. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ - Γενικός Αρχηγός Κισσάμου (1818-1901)

Είμαι ο επαναστάτης Αναγνώστης Σκαλίδης, και το όνομά μου κοσμεί έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους των Χανίων τιμής ένεκεν για τους αγώνες μου υπέρ της πατρίδος. Γεννήθηκα το 1818 στα Κύθηρα, καθώς, λίγο πιο πριν, οι γονείς μου είχαν καταφύγει εκεί για να γλιτώσουν από την εκδικητική μανία των Οθωμανών. Η καταγωγή της οικογένειάς μου είναι από τα Περιβόλια Ιναχωρίου Κισσάμου και το όνομά μου ήταν Μανώλης ωστόσο έμελε να με συνοδεύει ως κύριο όνομα, το προσωνύμιο «Αναγνώστης» το οποίο έλαβα κατά τη χειροθεσία μου ως αναγνώστης στην Ιερά Μονή Γωνιάς, εκεί όπου διδάχθηκα τα πρώτα μου γράμματα και δέχθηκα τα πρώτα ερεθίσματα της ορθοδόξου πίστεως μας.
Σ’ αυτό το μοναστήρι έμαθα ότι η αγάπη για τον Χριστό και την πατρίδα αποτελεί την κορωνίδα των αρετών και με αυτήν πορεύθηκα τόσο στον έγγαμό μου βίο, όπου απέκτησα οκτώ παιδιά, επτά κόρες και ένα γιο, όσο και στην επαναστατική μου δράση. Στα 23 μου έλαβα μέρος στην επανάσταση του 1841, πλάι σε μεγάλους επαναστάτες, όπως τον ιερομόναχο Παρθένιο Περίδη, και διακρίθηκα για την ανδρεία που έδειξα σε μάχη που διεξήχθη στο Πρόβαρμα Αποκορώνου. Το 1858 θα δημιουργήσω το δικό μου στρατιωτικό σώμα και θα αποτελέσω μέρος της επταμελούς επαναστατικής επιτροπής. Το 1866 θα ηγηθώ της μεγάλης επανάστασης ως αρχηγός Δυτικής Κισσάμου δίνοντας σκληρές μάχες και το 1878 θα κληθώ να αναλάβω την αρχηγεία όλης της επαρχίας, ως Γενικός Αρχηγός Κισσάμου. Οι Οθωμανοί θα με συλλάβουν και θα με οδηγήσουν σιδηροδέσμιο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ένα χρόνο αργότερα θα απελευθερωθώ μετά από πιέσεις ξένων πρεσβειών.
Για έξι δεκαετίες θα δίνω πάντα το παρόν σε όλους τους αγώνες, αλλά και μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού το 1898 θα συνεχίσω να αγωνίζομαι για την πατρίδα μου μέσα από πολιτικά αξιώματα. Το 1901 θα εκλεγώ βουλευτής Χανίων και προσωρινός πρόεδρος της Κρητικής Βουλής, ωστόσο δεν θα ζήσω τη στιγμή της ένωσης με τη μητέρα πατρίδα, καθώς τον Νοέμβριο του ιδίου έτους θα αφήσω την τελευταία μου πνοή στην Αθήνα. Η κηδεία μου θα γίνει δημοσία δαπάνη και πάνω στο φέρετρό μου θα τοποθετηθούν τα όπλα που πάντα έφερα μαζί μου και η σημαία της επανάστασης του 1866.

-Στη βόρεια πλευρά της πλατείας 1866 βρίσκεται η ορειχάλκινη προτομή του Αναγνώστη Σκαλίδη, τα αποκαλυπτήρια της οποίας έκανε ο τότε Στρατηγός Διοικητής της 5ης Μεραρχίας στις 24/11/1968 . Για τη ζωή και τη δράση του ήρωα μίλησε ο επίτιμος Γυμνασιάρχης κ. Μοτάκης. Την ορειχάλκινη προτομή φιλοτέχνησε ο Ρεθυμιώτης γλύπτης Γιάννης Κανακάκης.
Πηγή: Τα υπαίθρια γλυπτά και μνημεία του Δήμου Χανίων. Αντώνης Μ. Βαρουχάκης

-Το πρόγραμμα “Όι ήρωες μιλούν” υλοποιήθηκε το 2022 από την ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ (Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δήμου Χανίων – Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου)

-Ιδέα-ηχογράφηση- 3D ψηφιακή επεξεργασία και παραγωγή βίντεο Αντώνης Τζατζάνης
-Φωτογράφηση-ψηφιακή βελτίωσή Γεώργιος Μαζωνάκης
-Αφήγηση και τροποποίησης κειμένου Κωνσταντίνος Γκούντελος
-Ιστορική έρευνα-κείμενο Νεκτάριος Νικολακάκης

#ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣΣΚΑΛΙΔΗΣ,#πλατεία1866,#ΟΙΗΡΩΕΣΜΙΛΟΥΝ