Άνω Πινές – Φαράγγι Χαυγά- Πλάκα Ελούντας

Την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022 ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου πραγματοποίησε μία κυκλική διαδρομή από Πινές για Πλάκα Ελούντας μέσω του φαραγγιού του Χαυγά. Διαδρομή γνωστή, ξεκούραστη, κοντά στην περιοχή μας.Θαυμάζουμε το Μυλοτόπι του οικισμού, δηλαδή τους μύλους σε σειρά στην πλαγιά του λόφου, ένδειξη ότι στο παρελθόν εδώ φυσούσε πολύ κι η κινητήρια δύναμη του αέρα χρησιμοποιούνταν απ’ τους κατοίκους στην άλεση των σιτηρών. Πολλοί μύλοι είναι σε καλή κατάσταση κι αναπαλαιωμένοι.Ανηφορίζουμε απ’ το χωριό με φαρδύ λιθόστρωτο μονοπάτι, που ένωνε παλιά τα χωριά με Φουρνή, Πλάκα, Ελούντα και άλλα κέντρα της περιοχής. Η ανηφόρα είναι μικρή αλλά απαιτητική, γιατί παρά τον ισχυρό βοριά, η ζέστη μας θυμίζει ότι έχουμε μπει στο καλοκαίρι. Στη συνέχεια παίρνουμε αγροτική οδό, στις άκρες της οποίας έχει ξερολιθιά κι απ’ τις δυο μεριές, σημείο κατατεθέν της περιοχής, αφού τέτοια ‘περιτειχισμένα’ μονοπάτια θα ακολουθήσουμε και στο φαράγγι σε λίγο. Εξάλλου επί Τουρκοκρατίας, το φαράγγι του Χαυγά αποτελούσε την κεντρική αρτηρία σύνδεσης του Άνω Μεραμπέλλου με την Σπιναλόγκα κι έπρεπε να είναι προσεγμένο. Δυστυχώς σήμερα θέλει ένα πολύ γερό καθάρισμα, καθώς έχει καταληφθεί από χαμηλή βλάστηση, αλλά και τα κλαδιά των δέντρων πλέκονται στα μαλλιά και πρέπει συνεχώς να σκύβεις και να προσέχεις.Τη μικροβλάστηση τη συμπληρώνουν θυμάρια, αγκαραθιές, ασπάλαθοι (που κάνουν τη ζωή δύσκολη σε όσους ήρθαν με σορτσάκι), όμως την παράσταση κλέβουν αρχικά οι άρτυκες με το δεμένο σαν πασατέμπο καρπό τους να στραφταλίζει στον πρωινό ήλιο και περισσότερο τα γιγάντια ανθισμένα γαϊδουράγκαθα (onopordum) με τα μαβιά άνθη τους, στα οποία βρίσκει κανείς λουφαγμένα ότι ζούδια μπορείς να φανταστείς: έντομα, μέλισσες, σκαθάρια, χοχλιούς, πεταλούδες. Είναι τόσο ψηλά που φτάνουν ως το στήθος μας, δε χρειάζεται καν να σκύψουμε να τα φωτογραφίσουμε. Υπάρχουν ‘δάση’ απ’ αυτά, τα ευνοεί εδώ η περιοχή, καθώς φαίνεται. Οι φίλοι μας, οι Γάλλοι, μας πληροφορούν ότι στη Γαλλία το ταπεινό αυτό είδος είναι υπό προστασία. Μια σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο δικαιολογεί την ενέργεια αυτή: το είδος έχει ευρεία φαρμακευτική χρήση τα τελευταία χρόνια!Πρώτη στάση για ξεκούραση κάτω απ’ τη σκιά των πρίνων σε χώρο με πολλές στρογγυλές πέτρινες ‘δεξαμενές’, καμίνια, μας ενημερώνει ο αρχηγός μας, ο Λεωνίδας, που ξέρει πολύ καλά την περιοχή. Στις περίτεχνες αυτές κατασκευές οι πρόγονοί μας με πολύ κόπο και με ομαδική εργασία παρήγαγαν τον ασβέστη, υλικό απαραίτητο για το επίχρισμα των σπιτιών, αλλά και για την υγιεινή. Η παραγωγή γινόταν το καλοκαίρι, γιατί η φωτιά που άναβαν γύρω απ’ τα καμίνια έπρεπε να σιγοβράζει για καιρό και να μην πέσει βροχή, να τους τη σβήσει και να πάει τζάμπα ο κόπος. Τα καμίνια στηνόταν δίπλα σε μέρη που είχαν πέτρες, αλλά και ξυλεία για την πυρά, ενώ οι εμπλεκόμενοι κοιμόταν τριγύρω κάνοντας βάρδιες, για να μη σβήσει η φωτιά. Διαδικασία που έπαιρνε μέρες!!! Δεύτερη στάση λίγο πιο χαμηλά στο φαράγγι. Εδώ εντυπωσιάζουν τα σπηλιαράκια των βράχων και οι πέτρινοι περίβολοι γύρω τους. Πολύ μικρά για μαντριά πάντως, ποιος ξέρει ποια συγκεκριμένη ανάγκη εξυπηρετούσαν;Ακολουθώντας την κοίτη του φαραγγιού, περνάμε κάτω απ’ τον οικισμό του Χαυγά και μετά από δύο ώρες πορείας βγαίνουμε λίγο πριν την Πλάκα της Ελούντας, όπου συναντάμε το πρώτο μας σύγχρονο μαντρί. Όσο τουριστική κι αν είναι μια περιοχή οι βοσκοί και τα ζωντανά τους μας θυμίζουν πάντα ότι είμαστε στην Κρήτη. Εδώ λόγω του αέρα δεν θα κατηφορίσουμε στο τουριστικό χωριό για μπάνιο, αλλά θα πάρουμε την ανηφορίτσα για την αφετηρία μας από αγροτικό δρόμο. Η θέα από δω αρχικά στη Σπιναλόγκα και στη συνέχεια στο σχίσμα και το κανάλι της Ελούντας είναι μαγευτική, αν και η ατμόσφαιρα δεν είναι τόσο διαυγής, όσο θα θέλαμε.Φτάνουμε στις Πινές σε λιγότερο από μια ώρα. Διασχίσαμε, 16 πεζοπόροι, γύρω στα 7,5 χιλιόμετρα σε 3 περίπου ώρες με υψομετρική διαφορά 250 μέτρα, μια μικρή προπόνηση για μεγαλύτερες πεζοπορίες. Ευχαριστούμε πολύ τους αρχηγούς μας, συμβολικό δίδυμο, το παρελθόν και το μέλλον του Συλλόγου: Λεωνίδα Κλώντζα και Γιώργο Αρναουτάκη.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μαρία Μετζογιαννάκη Μουσική:Λόλα - Σταύρος Ξαρχάκος