Στα μονοπάτια και στις παραλίες της Κέας (Τζιας)

Το νησί της Κέας πήρε το όνομά του από τον ήρωα Κέω, γιο του Απόλλωνα και της νύμφης Ροδοέσσης η παρουσία του οποίου εντοπίζεται στο νησί στις αρχές του 11ου π.Χ. αιώνα. Όπως μαρτυρούν τα ευρήματα των ανασκαφών στη θέση Κεφάλα, η Κέα κατοικήθηκε από τη Νεολιθική Εποχή. Ίχνη κατοίκησης από την Προϊστορική Εποχή υπάρχουν στη χερσόνησο της Αγίας Ειρήνης καθώς και στο χωριό Βουρκάρι.
Η ονομασία «Τζια» δεν είναι λατινικής προέλευσης όπως συνήθως λέγεται και γράφεται. Από τον αρχαίο τύπο "Κέα" (σε αρχαίους συγγραφείς και επιγραφές αναφέρεται και με τους τύπους: Κέως ή Κέος, Κίος, Cia), με παραλλαγή της κατάληξης -εα σε -ια και την επίδραση του γνωστού -και από τη σημερινή διάλεκτο του νησιού- φαινομένου του τσιτακισμού, προέρχεται η σύγχρονη ονομασία Τζια.
Ο νομοθέτης Αριστείδης, ένας από εφτά μεγάλους σοφούς της αρχαιότητας καταγόταν από την Κέα και υπήρξε περίφημος σε όλη την Ελλάδα για τους αυστηρούς και πρότυπους νόμους που θέσπισε. Ένας από τους νόμους αυτούς ήταν το «Κείον το Νόμιμον», το εξαιρετικά σπάνιο έθιμο του "κωνειάζεσθαι", σύμφωνα με τον οποίο, ο πολίτης έπρεπε να πεθαίνει από τη στιγμή που οι πνευματικές και σωματικές δυνάμεις του δεν ήταν ωφέλιμες στην πολιτεία. Έτσι, όσοι ξεπερνούσαν την ηλικία των 70 ετών «αυτεκωνειάζοντο», δηλαδή αυτοκτονούσαν πίνοντας κώνειο από το φυτό Μανδραγόρας. Η παλαιότερη μαρτυρία του εθίμου ανήκει στον Ηρακλείδη από τον Πόντο (4ος π.Χ. αιώνας).Το έθιμο αυτό, σύμφωνα με την παράδοση, σταμάτησε να υφίσταται κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. με την επικράτηση του Χριστιανισμού.
Οι μοναδικές άγριες ορχιδέες, τα φαρμακευτικά βότανα, οι αρωματικοί θάμνοι, τα σπάνια μανιτάρια, οι πολύχρωμες λειχήνες, οι υπεραιωνόβιες καστανιές, τα σφεντάμια, οι «φίδες» (Juniperus phoenicea), οι «κοκορετσιές» (Pistacia terebinthus), οι «κουτσουπιές» (Cercis siliquastrum), οι κρόκοι, οι ίριδες, οι καμπανούλες, οι ανεμώνες, οι αγριοτριανταφυλλιές, τα ζουμπούλια, οι άγριες γλαδιόλες, οι ασφόδελοι και τα σπάρτα αποτελούν μια μοναδική χρωματική σύνθεση που με το μεθυστικό τους άρωμα μαγεύουν τους φυσιολάτρες κατοίκους και επισκέπτες του νησιού.

Κατά την μυθολογία η Κέα ονομαζόταν «Υδρούσα» για τα πολλά νερά και την πυκνή βλάστησή της. Οι μύθοι λένε πως οι Νύμφες που ζούσαν στα δάση του νησιού εγκατέλειψαν το νησί και από τότε ο Σείριος, το λαμπερότερο αστέρι του ουράνιου θόλου κατάκαψε με τις ακτίνες του όχι μόνο την Υδρούσα αλλά όλες τις Κυκλάδες. Η μάστιγα της ξηρασίας ανάγκασε τους κατοίκους να ζητήσουν τη βοήθεια του ημίθεου Αρισταίου της Θεσσαλίας, γιο του Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης. Οι θεοί εξευμενίστηκαν με τις θυσίες που τους πρόσφερε ο Αρισταίος και η ξηρασία μειώθηκε. Από τότε και κάθε χρόνο πνέουν βόρειοι άνεμοι («μελτέμια»), επί 40 ημέρες, την περίοδο που λάμπει ο αστερισμός του Μεγάλος Κυνός στον οποίο ανήκει ο Σείριος.
Το νησί φιλοξενεί 16 από τα 1300 είδη φυτών τα οποία φύονται μόνο στην Ελλάδα. Από τα 16 ενδημικά φυτά της Κέας, τα 5 έχουν χαρακτηριστεί σπάνια. Το νοτιοανατολικό τμήμα της Κέας, έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.
Οι ακτές σχηματίζουν μικρούς όρμους, ακρωτήρια, και θαλάσσια σπήλαια. Ο μεγάλος κόλπος του Αγίου Νικολάου, ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου, βρίσκεται στα βορειοδυτικά ενώ λίγο πιο ανατολικά βρίσκεται ο κόλπος του Οτζιά ανοιχτός στο βοριά. Στα νοτιοδυτικά υπάρχει ο κόλπος Κούνδουρος, οι όρμοι Πόλες και Σπαθί στα Ανατολικά και Ποίσσες στα δυτικά. Ο θαλάσσιος βυθός του νησιού στολίζεται με μεγάλες εκτάσεις βλάστησης (Ποσειδώνιες).