Ανάβατος Χίος Το Ζάλογγο του Αιγαίου Anavatos Chios,Greece

Σήμερα κατοικείται από ελάχιστους κατοίκους, οι οποίοι αυξάνονται τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν προστίθενται σ' αυτούς οι επισκέπτες και οι παλιοί κάτοικοι που επιστρέφουν από τους τόπους της σύγχρονης διαμονής τους.

Ο Ανάβατος προσφέρει ανεκτίμητο πλούτο ιστορικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων στους τουρίστες, αλλά και στους ερευνητές που έχουν την τύχη να τον επισκεφθούν. Η όψη του οικισμού εντυπωσιάζει όλους τους επισκέπτες από την πρώτη ματιά. Ο Ανάβατος έχει χτιστεί πάνω σε ένα ύψωμα που διαμορφώνεται από μια σειρά λίθινων όγκων, που δημιουργούν ένα φυσικό οχυρό.

Η θέση του δικαιολογεί απόλυτα την ονομασία «Μυστράς της Χίου». Άλλωστε το όνομα του Αναβάτου προέρχεται πιθανόν από το ρήμα «αναβαίνω = πηγαίνω προς τα πάνω». Αυτή η ετυμολογία δικαιολογείται από τη χωροθέτηση του οικισμού, ενώ σύμφωνα με μια άλλη άποψη, το όνομά του προέρχεται από το χιώτικο ιδιωματισμό «ανάβατος = αυτός που δεν είναι βατός».

Η παράδοση αναφέρει ως πρώτους κάτοικους και δημιουργούς του Αναβάτου, τους ειδικούς υλοτόμους που κάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος το 1042 μ.Χ. από την Κωνσταντινούπολη, για συμμετάσχουν στο κτίσιμο της Νέας Μονής. Σύμφωνα με το θρύλο, οι υλοτόμοι εντυπωσιάστηκαν από την ομορφιά του τόπου και ζήτησαν από τον αυτοκράτορα την παραχώρηση αυτής της γης.

Ο αυτοκράτορας, ικανοποιημένος από τη δουλειά τους, όχι μόνο δέχτηκε, αλλά χρηματοδότησε και τη δημιουργία του πρώτου οικισμού του Αναβάτου. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο πρώτος αυτός οικισμός καταστράφηκε ολοσχερώς από επιδρομή πειρατών.

Μετά από την καταστροφή, (φαίνεται ότι) οι κάτοικοι ξεκίνησαν τη δημιουργία ενός δεύτερου οικισμού, πάνω στον απόκρημνο βράχο, που αποτελούσε ένα σημαντικό φυσικό οχυρό για την προστασία τους.

Σταδιακά χτίστηκαν εκεί περί τα τετρακόσια (400) σπίτια, σχολείο και εκκλησία, ακόμη και δικαστήριο και φυλακές, στο πλαίσιο μιας οργανωμένης καστροπολιτείας, που ήκμασε μέχρι τη «Σφαγή της Χίου», το 1822. Αυτό το κομβικό πλήγμα ανέστειλε την ανάπτυξη του οικισμού, αλλά, παρ' όλα αυτά, ο Ανάβατος επέζησε μέχρις ότου, ο σεισμός του 1881, τον οδήγησε οριστικά σε παρακμή: πολλοί από τους κατοίκους μετοίκησαν στη «χώρα» της Χίου, στη Σμύρνη, στην Αλεξάνδρεια και σε άλλα αστικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ η Μικρασιατική Καταστροφή και οι ευρύτερες γεωπολιτικές μεταβολές που ακολούθησαν, τους ώθησαν σε μετανάστευση προς την Αμερική και την Αυστραλία, καθώς και τα αστικά κέντρα του ελληνικού κράτους (κυρίως την Αθήνα).
Από την ιστοσελίδα του Επιμελητηρίου Χίου.