Ο Τρόμος προς την Ειρήνη: Το κοινωνικό συμβόλαιο του Thomas Hobbes

Τι ασφαλιστικές δικλείδες χρειάζονται για να μη διολισθήσει η ανθρώπινη κοινωνία στον εμφύλιο πόλεμο ή σε ένα πόλεμο όλων εναντίον όλων; Πώς μπορεί να αποφευχθεί η χαοτική κατάσταση, η οποία θα έκανε τον ανθρώπινο βίο μοναχικό, ενδεή, βρωμερό, κτηνώδη και βραχύ;

Ο Hobbes ήταν απαισιόδοξος όσον αφορούσε την ανθρώπινη συμβίωση, ειδικά σε περιβάλλοντα τα οποία χαρακτηρίζονταν από αυτό που αποκαλούσε φυσική κατάσταση. Αν και η φυσική κατάσταση χαρακτηρίζεται από την απόλυτη ελευθερία και ισότητα των ανθρώπων, ο Hobbes πίστευε ότι αυτή η κατάσταση θα οδηγούσε σε αβεβαιότητα, η οποία θα πήγαζε σε μεγάλο βαθμό από τον φόβο θανάτου και το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Αυτό θα οδηγούσε με τη σειρά του τον άνθρωπο σε αδιάκοπες συγκρούσεις.

Πώς όμως θεωρεί ο Hobbes ότι ο άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει από τη φυσική κατάσταση, τι είναι αυτό που τον ωθεί στην Ειρήνη και πώς διασφαλίζεται αυτή η ειρήνη όταν η κοινωνία φτάσει να τη γευτεί;

Κατά τον Hobbes, για την καλή συνεργασία των ανθρώπων απαιτείται η σύναψη συμβολαίων. Όμως, κατά τον ίδιο, ένα συμβόλαιο για να είναι έγκυρο πρέπει πρώτα να παρέχονται εξασφαλίσεις ότι θα εκτελεστεί ή θα επιβληθεί. Κατά τον Hobbes, οι συμβάσεις χωρίς την απειλή του ξίφους είναι απλώς λόγια. Για αυτό τον λόγο, οι άνθρωποι προχωρούν πρώτα – με σύμβαση μεταξύ τους – στην εκχώρηση των δικαιωμάτων τους σε ένα τρίτο πρόσωπο (ή μια συνέλευση), αυτό που αποκαλούν κυρίαρχο. Αυτός ο κυρίαρχος επωμίζεται την ευθύνη της τήρησης των συμβολαίων και της ειρήνης.

Όμως ο Hobbes προχώρησε πολύ μακρύτερα από την απλή χρήση του ξίφους για την επιβολή των συμβάσεων. Θεώρησε ότι η μοναδική σωτηρία του ανθρώπου από τη βίαιη και βάρβαρη φυσική κατάσταση στην οποία διολισθαίνει συνεχώς, είναι η δημιουργία ενός τεχνητού Λεβιάθαν, ενός θνητού Θεού.

Είναι τελικά τρομακτικότερη η ειρήνη του Hobbes, η οποία βασίζεται στην απόλυτη τάξη, από το απόλυτο χάος της φυσικής κατάστασης το οποίο τρομοκρατούσε τον ίδιο; Τι θα επέλεγες, την απόλυτη τάξη ή το απόλυτο χάος;

Για μπορέσετε να απαντήσετε σε αυτό το ερώτημα, όντες σωστά εφοδιασμένοι, θα πρέπει πρώτα να παρακολουθήσετε αυτό το επεισόδιο των Ηθικών Περιπλανήσεων.

0:00 Ο Λεβιάθαν
1:18 Εισαγωγή
2:44 Λίγα λόγια για τη φυσική κατάσταση
5:53 Η διέξοδος
7:32 Φυσικό δικαίωμα vs Νόμος της φύσης
9:10 Οι νόμοι της Φύσης
31:18 Ένας κανόνας ο οποίος συνοψίζει όλους τους νόμους εύκολα και σύντομα
32:24 Υποχρέωση για τήρηση των φυσικών νόμων
34:13 Η ευδαιμονία του Ανθρώπου – Ο τελικός σκοπός και ηθική
38:32 Η Μοναδική Αληθινή Ηθική Φιλοσοφία
40:14 Η δημιουργία του Λεβιάθαν – Ενός Θνητού Θεού
45:47 Τα δικαιώματα του Κυρίαρχου
51:27 Βασίλειο διαιρεμένο είναι βασίλειο διαλυμένο
53:02 Ο μεγαλύτερος τρόμος: Ο τρόμος της Ειρήνης ή του Πολέμου
54:43 Επίλογος - Συζήτηση
56:27 Διεφθαρμένοι Ηγέτες vs Τεχνητή νοημοσύνη
59:38 Τάξη και Χάος

Ο Thomas Hobbes είναι γενικότερα αποδεκτό ότι είναι ένας από τους ιδρυτές της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας. Ο Hobbes ήταν ένας μεγάλος Άγγλος διανοητής, ο οποίος, αν και είναι κυρίως γνωστός για το έργο του στην πολιτική και ηθική φιλοσοφία, είχε γράψει για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, με ένα έργο πλούσιο σε διανοητικές προκλήσεις και ιδέες. Γνωστότερο από τα έργα του είναι ο «Λεβιάθαν». Από τις ιδέες του, η γνωστότερη που είχε αναπτύξει είναι η θεωρία του Κοινωνικού Συμβολαίου, με την οποία καταπιανόμαστε σε αυτό αλλά και στο προηγούμενο επεισόδιο. Οι ιδέες του Hobbes, οι οποίες παρουσιάζονται σε αυτό το επεισόδιο, αλιεύονται κυρίως από το πασίγνωστο έργο του, «Λεβιάθαν».



Αν θέλετε να στηρίξετε το κανάλι και για να βλέπετε πρώτοι όλα τα επεισόδια των Ηθικών Περιπλανήσεων, μην ξεχάσετε να κάνετε subscribe και like.