„Dwie racje” – debata profesorska w 95. rocznicę przewrotu majowego

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu „Niepodległa” zaprasza do śledzenia debaty profesorskiej, która odbyła się w muzealnym Saloniku, a dotyczy najbardziej kontrowersyjnego wydarzenia w całym dwudziestoleciu międzywojennym, przełomowego dla historii politycznej i ustrojowej Polski, czyli przewrotu majowego.

Powstały o nim monografie (choć żadna nie pojawiła się po 1989 roku), wielokrotnie był przedmiotem historiograficznych analiz i publicystycznych sporów. Przy okazji 95. rocznicy tych wydarzeń warto raz jeszcze – w gronie naukowców – podjąć próbę odpowiedzi na pytania o przyczyny, wskazać na niejasności odnośnie jego przebiegu oraz doraźne i dalekosiężne skutki zamachu.

Miejsce debaty jest symboliczne, to właśnie z Sulejówka Józef Piłsudski wyruszył w drogę, aby ponownie sięgnąć po władzę – tym razem niemal dyktatorską. Czy planował przejąć ją siłą, a jeśli tak, to od kiedy nosił się z takim zamiarem? Czy sam przewrót był nieuchronny i czy Marszałek był jedynym potencjalnym zamachowcem? Jak to, co wydarzyło się w maju 1926 roku nad Wisłą, wpisywało się w ówczesne europejskie trendy? Wreszcie, czy Józef Piłsudski okazał się realnym, a może bardziej anachronicznym przywódcą lub adekwatniej, dyktatorem?

W trakcie debaty historycy scharakteryzują strony konfliktu, nieustępliwość prezydenta Stanisława Wojciechowskiego z jednej oraz pragmatyzm premiera Wincentego Witosa z drugiej strony. Przedstawią reakcje społeczne: kibicującą przewrotowi Warszawą, ale też przyjrzą się opiniom prowincji. Omówione zostaną zewnętrzne reakcje: od dyplomatycznego zdumienia, aż po próby wykorzystania sytuacji dla własnych, utylitarnych interesów państwowych. Wreszcie historycy zastanowią się dlaczego Józef Piłsudski okazał się skuteczniejszy i wygrał starcie zwaśnionych obozów politycznych.

Przewrót majowy zmienił układ władzy aż do końca II Rzeczypospolitej. Warto zatem postawić pytanie o kształt rodzimego autorytaryzmu – nie tylko w kontekście struktur i mechanizmów, co zdefiniowania polskiej racji stanu. A może nawet próby jej redefiniowania.
Zapewne podczas debaty wyłonią się kolejne istotne kwestie – wszystkie będą przedmiotem refleksji naukowców, którzy mając odmienne opinie, rzetelnie pochylają się nad faktami, dysponując solidnym warsztatem interpretacyjnym. W przypadku tak ważkich wydarzeń w historii państwowości wydaje się to niezbędne, ale czy zawsze przestrzegane?

Debatują: prof. Włodzimierz Suleja (prowadzący), prof. Andrzej Friszke,
prof. Krzysztof Kawalec, prof. Grzegorz Nowik, prof. Karol Olejnik.

[sebeksebek]

53:24 - zgadzam się to był zamach do którego nie powinno dojść.

[andrzejwalczak]

No uśmiałem się, człowiek który nie chciał być w żadnej partii, zatem nie mógł dojść do władzy w spodób praworządny - doszedł do władzy tylko w jeden sposób jaki mógł siłą. A jakie było jego nastawienie do demokracji i prawa to pokazał w czasie rządów sanacji.

[Reiner-oyuh]

Co to za sejm który "zamachowca" wybiera prezydentem ??? Co to za dyktator który sejmu nie rozgonił ???

[raulkramarski]

Ja pier. Łatwo jest się wymądrzać gdy zna się historię po kilku dziesięciu latach. Dno panowie.

[jacekmichalik]

Świetny pomysł na debatę niemniej jednak ja obejrzę sobie na spokojnie ją wieczorem. Serdecznie pozdrawiam wszystkich prelegentów oraz widzów tego spotkania.

[PolitykaBezCenzurysejm]

Jest 5 profesorow ktorzy maja podobne zdanie chodz jeden ma odmienne to kazdy ma inne podejscie i komu mam wierzyc jako zwykly czlowiek interesujacy sie historia bez 50 lat doswiadczenia histurycznego

[arturgarwacki]

dywagacje jak to Piłsudski nie chciał ale musiał. Demokracja jest ważniejsza niż wszystko inne. Gostek zabijał polskich żołnierzy broniących demokracji. To tak jak tłumaczyć seryjnego mordercę albo innego bandytę

[Reiner-oyuh]

Co to za rząd który nie panuje nad armią ???

[cinul]

Szok, ze pucz i wojna domowa jest w ogóle kwestia dyskusji... :((

[dobrawodazoteciekawostki]

Bereza Kartuska była bardzo rzadkim przykladem niestety polskiego obozu tortur, który był stworzony przez sanację za wiedzą Józefa Piłsudskiego. Od Józefa wolę jego brata Bronisława - etnografa lub Witosa. Dwudziestolecie międzywojenne obfituje w postacie duchowne lub polityczne o wiele czystszej karcie niż Piłsudski. Krytyka tego wodza spotyka się z bardzo dużym oporem społecznym.

[irenamaczko]

Należy bronić decyzji Piłsudskiego, i za to dziękuję. Panie prof. Kawalec, Pan brnie w "praworządność", a nie w czyste, szlachetne cele demokracji. A Wojsku Polskiemu, raptem po 6 latach zorganizowanemu, osłabianemu działaniami endecji- także tej w wojsku, należał się szacunek. Odpowiedzialność wobec Polski, a nie "wojskowe ambicje niektórych generałów", czy polityczne ekipy Wojciechowskiego, z nieudanym, szemranym rządzeniem. Podobieństwa aż nadto widoczne... Tylko prawica współczesna stoi za Piłsudskim, świeża jak poranek majowy: dbająca o naród i społeczeństwo. Uczciwa.