Άγιος Νικόλαος Λάρυμνας, Φθιώτιδα

Πολύ κοντά στη Λάρυμνα στο δημόσιο δρόμο πού οδηγεί πρός την Εθνική οδό ευρίσκεται ο ημιερειπωμένος ναός του αγίου Νικολάου ο οποίος αποτελεί ένα σημαντικό μνήμειο της ακμής της Βυζαντινής τέχνης (11ος - 12ος αιώνος). Είναι εις τον τύπον του τριχόρου αγιορείτικου ναού μετά τρούλλου με πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο καί ωραίες τοιχογραφίες. Πιθανότατα να ήταν Καθολικό Ιεράς Μονής της οποίας τα δευτερεύοντα κτίρια έχουν καταστραφεί. Πρό ετών κατά την διαμόρφωση του χώρου γύρω από το Ναό ευρέθησαν τάφοι με οστά, σε ένα δε εξ΄ αυτών Αρχιερατικό εγκόλπιο, πού σημαίνει ότι εκεί ενταφιάσθηκε κάποιος επίσκοπος. Στή βόρεια παστάδα της δυτικής κεραίας του Ναού παριστάνεται άγνωστη αγία με πολυτελή ενδύματα καί υπάρχει η επιγραφή:
"Δέησις του δούλου του Θεού Νικηφόρου."
Επίσης στη Βόρεια κόγχη σώζεται παράσταση με τον δωρητή καί τους αγίους Θεόδωρο καί Γεώργιο πού στη μέση έχει τον Χριστό ευλογούντα. Η παράσταση έχει καί την εξής επιγραφή:

"ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ
ΓΕΩΡΓΙΕ ΒΟΗΘΗΤΕ ΜΗ
ΤΟ ΣΟ ΗΚΕΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΚΑΘΑΡΙΝΩ
ΤΩ ΓΕΓΡΑΦΟΤΗ ΠΟΘΟ ΠΟΛΩ Ω
ΠΟΣ ΕΥΡΟΝ ΣΑΣ ΠΡΟΣΤΑΤΑΣ ΕΝ
ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΡΙΟΜΜΕΝΗ
ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΟΝ ΜΟΥ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ.

Γύρω από το μνημείο υπάρχουν ενδιαφέροντα μέλη, τα οποία ανήκουν σε παλαιοχριστιανικό κτίσμα πού ευρίσκετο στη θέση Παζαράκι λίγα μέτρα πιό πέρα από τον Ναό του Αγίου Νικολάου. Πρώτη ανέσυρε από την αφάνεια το Βυζαντινό αυτό μνημείο το έτος 1967 η Έφορος Αρχαιοτήτων Ευη Τουλούπα καί ύστερα η Α΄ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με πρωτοβουλία του Π. Λαζαρίδη προέβη σε στερεωτικές εργασίες καί διαμόρφωση του χώρου. Το μνημείο αυτό προσπαθούν οι τοπικοί παράγοντες καί ιδίως ο Σύλλογος Προστασίας Ιστορικής Κληρονομιάς Λάρυμνας να συγκρατήσουν από την κατάρρευση.