Το μνημείο του Ολοκαυτώματος στους Πύργους

H 23η Απριλίου του 1944 είναι μια ακόμα μαύρη ημερομηνία στην ιστορία της ανθρωπότητας: εκείνη τη μέρα τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής μαζί με ντόπιους συνεργάτες τους οδήγησαν στη σφαγή την συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της ιστορικής Κατράνιτσας (σήμερα Πύργοι). Έτσι η Κατράνιτσα μαζί με το γειτονικό Μεσόβουνο (για το ολοκαύτωμα του οποίου αναφέρθηκα σε προηγούμενο άρθρο) μπήκε στον μακρύ κατάλογο των ιστορικών εκείνων οικισμών που μαρτύρησαν για την ελευθερία.

Αυτά και άλλα πολλά συγκλονιστικά μας αναφέρει ο Στάθης Ταξίδης ,τεκμηριωμένα μιας και τα περισσότερα προέρχονται από μαρτυρίες συμπατριωτών του Κατρανιτσιωτών επιζώντων της σφαγής ή απόγονων τους που συγκέντρωσε ο ίδιος. Καταγράφηκαν τριακόσιοι σαράντα ένας (341) νεκροί μεταξύ των οποίων γέροντες, γυναίκες και βρέφη. Αριθμητικά τουλάχιστον πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες θηριωδίες των Γερμανών σε ελληνικό έδαφος.

Στον Κήπο των Ηρώων του χωριού, απέναντι ακριβώς από το κτίριο που στέγαζε την πρώην κοινότητα των Πύργων είναι τοποθετημένο γλυπτό εις ανάμνηση αυτής της μεγάλης θυσίας των Κατρανιτσιωτών. Το έργο είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο. Στην όλη σύνθεση κυριαρχεί το γλυπτικό ανάγλυφο το οποίο απεικονίζει τις στιγμές της σφαγής: ένοπλους στρατιώτες να σημαδεύουν με τα αυτόματα όπλα τους άοπλους πολίτες – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – οι οποίοι τρέχουν αλαφιασμένοι να σωθούν. Πάνω από το ανάγλυφο υπάρχει αέτωμα στο οποίοι είναι χαραγμένος ένας σταυρός και από κάτω η ημερομηνία της σφαγής

24-4-1944

Κάτω από το ανάγλυφο και πάνω ακριβώς στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΑΘΩΟ ΑΙΜΑ ΔΕΞΟΥ ΠΑΡΙΔΑ ΜΑΣ ΕΛΛΑΔΑ
ΣΤΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΔΟΞΑ ΣΟΥ ΑΙΩΝΙΑ

Από κάτω υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΕΙΣ ΑΙΩΝΙΑΝ ΜΝΗΜΗΝ
ΤΩΝ 318 ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΩΝ
ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ
ΤΗΝ 24 – 4 – 1994

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως ο αριθμός των 318 θυμάτων σύμφωνα με τον Στάθη Ταξίδη είναι αυθαίρετος (βλ. παραπάνω παραπομπή) καθώς καθιερώθηκε από τον Μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη προκειμένου η επέτειος του Ολοκαυτώματος να μνημονεύεται με την εορτή των 318 Θεοφόρων Πατέρων η οποία εορτάζεται τον Μάιο. Βεβαίως αυτές οι πρακτικές δεν τιμούν την μνήμη των νεκρών οι οποίοι δικαιούνται ως ελάχιστο φόρο τιμής και αναγνώρισης της θυσίας τους, μια επιστημονική καταγραφή των ονομάτων τους.
Πλάι στην πλάκα είναι χαραγμένο το όνομα του γλύπτη:

Ι. ΣΠΥΡΙΔΩΝΙΔΗΣ
ΕΠΟΙΕΙ

Στην κάτων δεξιά πλευρά του ανάγλυφου συναντούμε την υπογαφή ενός έτερου γλύπτη:

ΜΗΝΟΠΟΥΛΟΣ

Φαίνεται πως το ανάγλυφο κατασκεύασε ο γλύπτης Θανάσης Μηνόπουλος ενώ την υπόλοιπη κατασκευή (πλάκες, βάθρο) κατασκεύασε ο γλύπτης Ιωάννης Σπυριδωνίδης.

Δείτε φωτογραφίες από το μνημείο στον παρακάτω σύνδεσμο: