Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολη 23/4/22 Agia Sofia Constantinople Istanbul

Η Αγιά Σοφιά γνωστή και ως Ναός της Αγίας του Θεού Σοφία χτίστηκε επί Ιουστινιανού το 537 σε διάστημα μόλις 5 χρόνων.
Ο Ιουστινιανός ανέθεσε στον Ανθέμιο από τις Τράλλεις και τον Ισίδωρο από την Μίλητο με 10.000 προσωπικό την ανέγερση του ναού που ξεκίνησαν την κατασκευή του το 532.
Η είσοδος από το αίθριο προς τον εξωτερικό νάρθηκα γίνεται από πέντε πύλες όπως επίσης πέντε πύλες οδηγούν στον εσωτερικό νάρθηκα, με την μεσαία πύλη λέγεται και Μεγάλη ή Ωραία Πύλη.
Οι νάρθηκες έχουν περίπου το ίδιο μάκρος με σχετικά μικρό πλάτος ενώ ο εσωτερικός νάρθηκας έχει μια εντυπωσιακή λαμπρότητα με τις δίπτυχες πολύχρωμες ορθομαρμαρώσεις ,τις μεταλλικές ανάγλυφες πόρτες , και το ψηφιδωτό στο τύμπανο του τόξου της Αυτοκρατορικής Πύλης του 9ου αιώνα που αποτυπώνει τον αυτοκράτορα Λέοντα τον 6ο’ τον Σοφό, γονυπετή, μπροστά στον Ιησού να μετανοεί για το αμάρτημα της τετραγαμίας στο οποίο είχε περιπέσει.
Επάνω από τον εσωτερικό νάρθηκα βρίσκεται ο γυναικωνίτης, από όπου η αυτοκράτειρα παρακολουθούσε την θεία λειτουργία με εξίσου σημαντικά ψηφιδωτά όπως αυτό της βρεφοκρατούσας Θεοτόκου ανάμεσα στους αυτοκράτορες Ιωάννη Β’ τον Κομνηνό και Ειρήνη την Ουγγαρέζα να της προσφέρουν δώρα είναι του 1118.
Στο υπερώο συναντούμε ένα ακόμα ψηφιδωτό του 11ου αιώνα όπου ο Ιησούς Παντοκράτορας δέχεται συμβολικά δώρα από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ' τον μονομάχο και την αυτοκράτειρα Ζωή.
Από τον εσωτερικό νάρθηκα εννέα πύλες, μοιρασμένες τρεις ανά κλίτος οδηγούν στον κυρίως Ναό.
Οι τρεις μεσαίες στο κεντρικό κλίτος καλούνται Βασιλικές επειδή από αυτές εισέρχονταν ο Αυτοκράτορας.
Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός μπαίνοντας στην επιβλητική βασιλική των 80 μέτρων μήκους των 60 μέτρων ύψους με τον λαμπρό φωτισμό των 100 παραθύρων και των 8.000 καντηλιών , την μεγαλοπρέπεια των 100 κιόνων , καθώς τον περίτεχνο τρούλο των 30 μέτρων διάμετρο αναφώνησε, Δόξα τω θεώ σε νίκησα Σολομώντα.
Στις πολυήμερες εκδηλώσεις των θυρανοιξιων του ναού που κόστισε 320 κεντηνάρια χρυσού δηλαδή , 2μιση δισεκατομμύρια ευρώ, προσήλθαν πάνω από 20.000 άτομα , ενώ μοιράστηκαν 2.000 βόδια και χοίροι , 6.000 πρόβατα , 10.000 όρνιθες , 700 ελάφια
και 600 τόνοι σιτάρι στον λαό .
Πανάκριβα υλικά οικοδόμησης όπως πολύχρωμα μάρμαρα από την Κάρυστο την Αίγυπτο την Φρυγία την Λιβύη, ελεφαντόδοντο , πολύτιμα μέταλλα και λίθοι μεταφέρθηκαν από όλες τις μεριές της αυτοκρατορίας για την ανέγερση του ναού
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αγία τράπεζα να ζυγίζει 2.000 κιλά ασημιού, ενώ συνολικά το ιερό ζύγιζε 20 τόνους από αυτό το πολύτιμο μέταλλο.
Ο κυρίως ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη των οποίων το μεσαίο έχει διπλάσιο πλάτος των πλαϊνών.
Το εσωτερικό σχέδιο είναι απλό. Τέσσερις πεσσοί , δημιουργούν την βάση στην οποία στηρίζεται ο τεράστιος θόλος.
Η περιμετρική βάση είναι γεμάτη από στυλιδια με την μορφή παραθύρων από τα οποία ολόκληρος ο ναός κατακλύζεται από φως. Τα 100 αυτά παράθυρα, 40 στην στεφάνη του θόλου και τα υπόλοιπα στα ημιθόλια,τις κόγχες και τους τοίχους προσδίδουν την εικόνα της αιώρησης του θόλου από τον ουρανό.
Επάνω από το ιερό , καλυμμένο σήμερα από πανιά βρίσκεται το ψηφιδωτό της Παναγίας Πλατυτέρας που χρονολογείται από το 867 που αποτυπώνει την Παναγία με τον Ιησού στα γόνατα της.Εκατέρωθεν της βρίσκονται οι αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ του 9ου αιώνα επάνω σε χρυσή ψηφίδα του 6ου.
Ενα σημαντικό σημείο του ναού είναι το Ομφάλιο που θεωρούνταν το κέντρο του κόσμου κάτι αντίστοιχο με τους αρχαίους Δελφούς.
Είναι ένα τετράγωνο στο δαπεδο του ναού που περικλείει ένα μεγάλο φαιό κύκλο και 12 πολύχρωμους μικρότερους. Η χρήση του ήταν λειτουργική, αλλά και τελετουργική γιατί επάνω του γινόταν η στέψη του αυτοκράτορα.
Η πρώτη μεγάλη λεηλασία του ναού έγινε από τους σταυροφόρους το 1204.
Τεράστιας αξίας αντικείμενα από την λεηλασία αυτή συναντούμε σήμερα στην βασιλική του Αγίου Μάρκου στην Βενετία όπως η Πάλα Ντ'Ορο , τα χάλκινα άλογα και εκατοντάδες άλλα .
Πριν την πολιορκία από τον Μωάμεθ τον Β το Βυζάντιο βρισκόταν σε παρακμή και η έκκληση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στους πλούσιους ευγενείς όλων των εθνικοτήτων που κατοικούσαν στην Κωνσταντινούπολη για οικονομική βοήθεια ώστε να ενισχυθεί η άμυνα της πόλης έπεσε στο κενό.
Ο αυτοκράτορας με την φρουρά του
έδωσε την ύστατη μάχη και σκοτώθηκε στην πύλη του Αγίου Ανδριανού καθώς οι εκκλήσεις από τον στρατηγό Ιουστινιάνη για διαφυγή και διάσωση του δεν εισακούστηκαν.
Ο μύθος λέει ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ξέφυγε μέσα από μυστική πύλη στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας όπου άγγελος τον μεταμόρφωσε σε μάρμαρο με την λαϊκή πίστη ότι πνοή θεού θα τον ξυπνήσει για να επαναφέρει το κλέος της βασιλεύουσας.
Στην νοτιοδυτική πύλη συναντούμε ένα ακόμα εντυπωσιακό ψηφιδωτό.
Η ένθρονη Παναγία με τον Ιησού στην αγκαλιά ακουμπά τα πόδια της σε βάση με πολύτιμους λίθους.
Στα αριστερά της βρίσκεται ο Μέγας Κωνσταντίνος ο οποίος της προσφέρει ένα μοντέλο της πόλης με τα τείχη , ενώ στα δεξιά της ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός της προσφέρει μια μικρογραφία της Αγίας Σοφίας.