Z ArPiwum X - Zaginięcie generała Zagórskiego

Sytuacja w dzisiejszej polityce wydaje się pozostawiać wiele do życzenia. Próby obchodzenia prawa, przepychanki, perfidne oskarżenia, wulgarne docinki… Ogólny zamęt, chaos i upadek moralności. Wiele osób z chęcią przywołuje dawne standardy polityczne jako te lepsze. Okazuje się jednak, że nie do końca jest to prawda. Owszem, dzisiaj kto jest w rządzie, ten ma władzę. W przedwojennej Polsce było zaś odwrotnie - kto miał władzę, ten był w rządzie. Różne ugrupowania intensywnie ścierały się w walce o wpływy, posuwając się do jeszcze brutalniejszych środków niż dziś. Gdzieś wśród tej politycznej zawieruchy o władzę w II Rzeczpospolitej została zapomniana sprawa generała Włodzimierza Zagórskiego. Oficjalnie przyjęło się, że zaginął on w niewyjaśnionych okolicznościach, choć możliwe też, że był ofiarą morderstwa na zlecenie. Zleceniodawcą miał być sam Marszałek Polski, Józef Piłsudski.

00:00:00 Wstęp
00:01:06 Informacje organizacyjne
00:07:51 Streszczenie historii
00:12:48 Źródła
00:19:16 Życiorys
00:19:31 Rodzina
00:24:00 Pod zaborami
00:26:11 Konflikt
00:56:42 Bunt
01:08:57 Koniec Wielkiej Wojny
01:10:41 Wielki powrót Piłsudskiego
01:13:18 Śmierć Juliusza
01:15:55 Wojna polsko-bolszewicka
01:20:26 Zagórski w cywilu
01:23:05 Zamieszanie w polityce
01:28:16 Punkt zwrotny
01:31:04 Kariera
01:36:00 Generał Zagórski prywatnie
01:39:07 Zagórski kontra Stpiczyński
01:46:27 Francopol
01:57:25 Przewrót majowy
02:03:20 Uwięzienie
02:14:58 Zarzuty
02:36:19 Zaginięcie
02:40:04 Oficjalne informacje
02:40:06 Tajemnica się wydała
02:43:11 Niedziela, 7 sierpnia 1927r.
02:44:17 Poniedziałek, 8 sierpnia 1927r.
02:46:42 Wtorek, 9 sierpnia 1927r.
02:50:05 Środa, 10 sierpnia 1927r.
02:52:46 Czwartek, 11 sierpnia 1927r.
02:55:36 Piątek, 12 sierpnia 1927r.
03:04:56 Sobota, 13 sierpnia 1927r.
03:24:29 Poniedziałek, 15 sierpnia 1927r.
03:24:54 Wtorek, 16 sierpnia 1927r.
03:35:10 Środa, 17 sierpnia 1927r.
03:37:48 Czwartek, 18 sierpnia 1927r.
03:39:25 Niedziela, 21 sierpnia 1927r.
03:40:00 Wtorek, 30 sierpnia 1927r.
03:41:54 Środa, 31 sierpnia 1927r.
03:43:22 Sobota, 10 września 1927r.
03:44:20 Poniedziałek, 12 września 1927r.
03:45:27 Środa, 14 września 1927r.
03:52:02 Czwartek, 15 września 1927r.
03:52:53 Cenzura
03:55:07 Poniedziałek, 19 września 1927r.
03:56:57 Piątek, 30 września 1927r.
03:57:28 Ulotka
04:01:14 Środa, 5 października 1927r.
04:02:37 „Sprawa sumienia polskiego”
04:10:54 Przepychanki polityczne
04:15:18 Dalsze poszukiwania
04:15:57 Władza „pomajowa”
04:17:52 Podsumowanie
04:20:25 Kontrowersje wokół śledztwa
04:20:53 Dziwne początki
04:28:19 Niedopatrzenie czy sabotaż?
04:31:56 Niepokojące braki
04:42:05 Bałagan w aktach
04:55:24 Wstępna ocena
04:59:23 Ustalenia śledztwa
04:59:43 Termin
05:01:58 Pułkownik Prystor
05:07:34 Kapitan Miładowski
05:08:46 Wilno
05:29:21 Pociąg
05:36:52 Dworzec Wileński
05:55:10 Dwa samochody
06:07:58 Ford 6141
06:10:46 Łaźnia Fajansa
06:21:24 Masowa ucieczka czy przypadkowe wyjazdy?
06:23:08 Zeznania rodziny
06:25:51 Ślady po Zagórskim
06:35:26 Listy Zagórskiego
06:47:16 Generał Kukiel i Fort Legionów
06:54:51 Dwa cadillaki
06:56:46 Cadillac 24
07:08:15 Wakre
07:17:35 Cadillac 6206
07:19:49 Pewności i sprzeczności
07:30:50 Wieniawa
07:37:04 Major Mazurkiewicz drąży
07:38:35 Ulica Dobra
07:40:35 Raport Mazurkiewicza – podsumowanie śledztwa
07:56:26 Nagły koniec
08:05:26 Po zamknięciu śledztwa
08:14:25 Teorie
08:15:48 Izwiestia
08:24:47 Friedrich Wilhelm von Oertzen
08:31:34 Ulotka
08:50:25 Teoria Jerzego Rawicza
09:08:25 Teoria Zbigniewa Cieślikowskiego
09:23:38 Teoria Andrzeja Ceglarskiego
09:45:26 Teoria Piotra Kowalskiego
09:53:08 Wypadek
09:57:42 Młodzi, ambitni
10:01:18 Ucieczka
10:04:56 Pozostałe teorie
10:08:16 Moja teoria
10:15:46 Zakończenie

Muzyka w tle:
Chris Zabriskie: Brethren, Arise
na licencji Creative Commons Attribution

Źródła z których korzystałem (z poszanowaniem praw autorskich i korzystając z prawa cytatu) znajdziecie pod poniższym linkiem (jest ich zbyt dużo, aby zmieścić się w limicie znaków opisu na YouTube):

Mój Patronite:

[Szczytomaniak]

Dzięki za zaproszenie do udziału w tej mega produkcji! :D Świetny podcast. ;)

[rabarbear]

zwykli youtuberzy: ogarniamy algorytm, walimy shorty
kompulik: 10h 27m 10s
my: szacun!

[Termidryna]

Najdłuższy podcast kryminalny w historii polskiego YouTube.

[andrzejkula]

najlepsze stwierdzenie w 10cio godzinnym materiale: na potrzeby filmu życiorys generała będziemy musieli opowiedzieć skrotowo

[vegetka]

Czy będzie materiał o typie, który zaproponował odcinek i konsekwencjach jego wyboru?

[kapi]

Niesamowita robota. Jestem tu od niedawna po zaproponowaniu mi przez algorytm YouTuba Twojego filmu o przełęczy Diatłowa. Jestem pod wrażeniem profesjonalizmu, dbałości o detale, zwłaszcza przy monstrualnej obszerności materiału. Ten film właśnie odmienił oblicze polskiego YouTuba. 😁 Gratulacje i powodzenia w dalszych projektach, a ja tymczasem wracam do godziny trzeciej materiału. 👍

[wkilkuslowach_]

Dzień, na który każdy Polak czekał z zapartym tchem.

[lagalletitaiberica]

Pierwszy raz w życiu odsłuchałam ponad 10 godzinnego podcastu i tak mnie wciągnęła historia generała Zagórskiego, że nawet nie wiem kiedy się skończył... Uwielbiam ten kanał ❤️

[revi]

Ten dokument można sobie włączyć do snu a gdy się obudzisz on dalej będzie grał

[karolinakoliberek]

Mireczku rozwaliłeś system!!! 😆😆 Jesteś Bardzo dziękuję za Twoją pracę 🤗😊😊😊 MM- Mirek Mistrz!!

[Zmiana_Pogody]

Na końcu pytasz o nasze teorie. Oto kilka moich rozkmin:
1. Myślę, że generał nie wsiadłby z nimi do samochodu, gdyby wiedział, że jest wolny. Myślę, że sądził, że jedzie albo do Piłsudskiego złożyć raport, albo na jakieś dalsze tajne negocjacje. (Raczej to drugie, p. punkt 3.)

2. Gdyby faktycznie po wyjściu z pociągu otrzymał informację, że jest wolny i że raport ma złożyć dopiero za kilka dni, to moim zdaniem pojechałby taksówką w takie miejsce, w którym mógłby się bezpiecznie zatrzymać i próbować się kontaktować z najsilniejszymi ze swoich przyjaciół: do klubu oficerskiego sprzyjającej sobie jednostki, do jakiegoś dobrego hotelu albo jakiejś znanej restauracji. Z takiego miejsca mógłby wykonywać telefony w poszukiwaniu, który z jego przyjaciół, sprzymierzeńców lub członków rodziny jest w mieście i może mu zapewnić lokum i wsparcie. Tak jak mówiłeś, w takie weekendy możni tego miasta bawili zazwyczaj poza Warszawą lub wręcz na urlopach; w związku z tym, że generał był zaskoczony wypuszczeniem z więzienia, a godzina była późna, to musiałby mieć możliwość sprawdzić, kto w mieście został.

3. Myślę, że w pociągu faktycznie jechał z nim i jego eskortą ktoś, kto działał na dwa fronty: ten jakiś major, z którym Zagórski rozmawiał w przedziale przez kilka godzin. Tenże major zapewne był zwerbowany przez spiskowców po to, o czym mówiłeś - aby nakłonić generała do jakiegoś politycznego kompromisu, który polegałby na tym, że nie wyciągnąłby kwitów/pamiętników przeciw Piłsudskiemu.

4. Moim zdaniem generał został zamordowany. Świadczą o tym:
- silna cenzura, w tym zatrzymanie kilkuset wydań gazet w przeciągu następnych lat
- silne sugerowanie, że generał zdezerterował (co było sprzeczne z jego charakterem, zachowaniem w więzieniu i dążeniem do procesu)
- awanse wszystkich osób zamieszanych w wywiezienie Zagórskiego z więzienia
- przekonanie historyków o tym, że został zamordowany. [Tak jak Ty] spędzili wiele czasu na zebraniu faktów i napisaniu książek; byli z różnych epok, a mimo to mieli takie same konkluzje, tylko różnili się szczegółami.

5. Co do kilku pobocznych spraw, to:
a) nie wierzę w spoliczkowanie Piłsudskiego. Tak ważny polityk na bank nie dopuszcza nikogo na wyciągnięcie ręki. Przecież ktoś mógłby go zabić. Zapewne w czasie raportu lub rozmowy z kimś mu wrogim siedziałby za biurkiem, a jego ochrona byłaby w jakiś sposób pomiędzy nim, a jego rozmówcą. Nie wydaje mi się również, by generał zachował się w ten sposób wobec Piłsudskiego - honor nakazywałby mu zachowywać się wobec swojego przeciwnika tej rangi tak godnie, jak to tylko możliwe.

Możliwe jednak, że Zagórski spoliczkował jakiegoś innego ważnego człowieka - mianowicie tego kogoś, kto prowadził tajne negocjacje lub kogoś, kto na nich był i wtrącił coś, co spowodowało, że w generale zawrzała krew. Zwolennicy generała rozsiewali później plotkę o spoliczkowaniu Marszałka po to, żeby sprawić wrażenie, że Zagórski - mimo śmierci - w jakiś metaforyczny, honorowy sposób swoją niezłomną postawą pokazał faka sanacji.

b) sobie kminię, czy wizytówka Wieniawy-Długoszowskiego okazana w garażu w celu wydania cadillaca nie była czasem pozyskana przez oszustwo. Ten adres restauratorów wydaje mi się z dupy. Może Wieniawa został wprowadzony w błąd, może myślał, że pojedzie cadillakiem do Kalisza z tego adresu od panny restauratówny itd., ale spiskowcy użyli auta do porwania Zagórskiego. Tak jak mówiłeś w swoim filmie - bardzo dziwne byłoby, gdyby Wieniawa tak beztrosko pozostawił po sobie ślad. Tym oszustwem można też wytłumaczyć, dlaczego część ludzi była przekonana, że bordowe auto jest z Wieniawą na spotkaniu legionistów, a inna część ludzi była przekonana, że cadillac zniknął. Kminię, czy Wieniawa nie dostał informacji, że auto się np. zepsuło i czy po prostu nie zorganizowano mu innego auta + przeniesiono do niego paliwo na długą drogę do Kalisza. Później, gdy był wzywany na przesłuchanie, faktycznie musiał coś już wiedzieć o sprawie i jako osoba niepotrafiąca kłamać nie chciał być przyparty do muru.

c) różne rozbieżności np. czy był sobowtór generała, dwa auta, itd. tłumaczyłabym tym, że spiskowcy chcieli być przygotowani na różne ewentualności zachowania Zagórskiego. Po przyjechaniu na dworzec Wileński ten tajemniczy major działający na dwie strony mógł przekazać spiskowcom, ku czemu Zagórski się skłania. Na podstawie tego zdecydowano np. porywamy, torturujemy i zabijamy; albo: jedziemy na dalsze negocjacje.

d) dwa auta tłumaczyłabym tym, że jeśli było np. 5-7 spiskowców, to przecież nie musieli być jednomyślni. Mogli najpierw ustalić jeden plan działania, wprowadzić w ruch uwolnienie generała z więzienia i eskortę do Wawy, a w trakcie namawianie do negocjacji, a w trakcie oczekiwania na jego przyjazd do Wawy (kilkunastogodzinnej jazdy pociągiem) część z nich mogłaby jednak przekalkulować, że sprawy mogą pójść innym torem i w związku z tym wysłali drugi samochód. Na przykład nagle zdecydowano, że osoby, które spotkały się z generałem tego dnia mają zostać odseparowane od niego (w związku z tym pojechali z dworca czarnym autem złożyć raport swojemu przełożonemu - czyli "pokazać się na mieście", stworzyć sobie alibii, że nie mają nic wspólnego z zaginięciem), a generała przejęli jacyś nowi ludzie do bordowego auta.

e) zły humor na spotkaniu legionistów i domniemane słowa Marszałka "teraz to posprzątaj" mogą sugerować, że właśnie w wyniku jakiegoś niekorzystnego zwrotu akcji w negocjacjach spiskowców z Zagórskim zapadła decyzja o jego uśmierceniu. Kimkolwiek by nie był Piłsudski, śwadomość o tym, że właśnie w tym momencie w totalnie niehonorowy sposób mordowany jest generał armii z jego kraju, musiał być - jak to pięknie ujmuje polskie Archiwum X - "skazą na jego duszy".

No i na koniec:
- totalnie zaskoczyłeś mnie tą rozkminą o patriotyzmie. Osobiście uważam, że słowo "patriota" to wydmuszka, to efekt wybujałego i makiawelicznego ego hipokrytów, którzy wycierają sobie tą szczytną ideą usta, a tak naprawdę po prostu walczą o wpływy, o władzę. Moim zdaniem słowo "patriota" oznacza pewnego rodzaju bezinteresowność, praworządność, honor, i chęć współpracy, przejawiające się w tym, że wspiera się BEZINTERESOWNIE zarówno ojczyznę, jak i rodaków. W związku z tym zamykanie przeciwników politycznych - ale tak jak wspomniałeś: rodaków! - bez procesu w więzieniach, wyniszczanie ich tam itd., TO NIE JEST PATRIOTYZM. To zwykła, chamska walka o władzę. Osoba tak postępująca nie jest patriotą.

[krzysztofners]

Zagórski nie dostał informacji przy wyjściu z aresztu, że jest wolny i może robić co chce. To wskazuje jednoznacznie, że z jakiegoś powodu organizatorzy całej akcji chcieli go widzieć w Warszawie. Między bajki można więc włożyć teorie o jego ucieczce. A skoro się nie odnalazł, to został zamordowany. Winni są ci, którzy go eskortowali i ci, którzy wydali im polecenie, a więc Prystor, działając w imieniu Piłsudskiego.

[zwrotnikraka]

Już w ciemno daję 👍Podziwiam za pracowitość i skrupulatność. A czas odcinka 😍 robi wrażenie. Szacunek 👌

[maciejowoc]

Słucham wielu audio-książek, podcast-ów itp.ale bez dwóch zdań-jesteś mistrzem

[panna]

Nie mam slow zeby wyrazic podziw za ten ogrom pracy i to na tak wysokim poziomie, z urozmaiceniami w postaci nagran innych osob...jestes wielki! :))

[romanwrobel]

Każdy podcast to praca doktorska! Dzięki za wyczerpujące materiały! Temat generała Zagórskiego jest o tyle ważny, że - tak jak wspomniałeś na początku - wiąże się z polityką marszałka Piłsudskiego, który do tej pory ma gorących zwolenników, tymczasem jego polityka względem opozycji była bezpardonowa. Nine umniejszając zasług Piłsudskiego - trzeba na historię patrzeć z różnych stron.

[iw]

10 godzin słuchania - super! Przy okazji trochę wiedzy historycznej - absolutnie niezmarnowany czas. Wielkie dzięki :)

[myszkamyszka]

Odsłuchuję po raz wtóry. Kompuliku jesteś po prostu życiorys.rodziny. Przypomina mi to zaginięcie szyfranta Zielonki oraz innych czołowych patriotycznych osobistości współczesnych polityków i wojskowych.Myślę, że za zbrodnią stoi Piłsudski .

[znotatnikadzielnicowego]

Niby wiedziałam, że to już, zaraz - ale i tak czuję się jakby Gwiazdka we wrześniu przyszła :) Olbrzymie dzięki i gratulacje - wspaniała robota, nawet nie mam pojęcia ile cierpliwości i uważności trzeba mieć, żeby opowiedzieć tak wielką historię na tak wysokim poziomie. Możliwość dołożenia do tego odcinka mojej małej, pomocnej łapki to zaszczyt ;) Zamierzam słuchać przez cały weekend i delektować się każą minutą !

[Sefyno]

Po 10 tysiącach lat, nareszcie się doczekaliśmy!