Абу Наср Форобий ҳақида

Абу Наср Форобий (870-950)

Жаҳон маданиятига катта ҳисса қўшган Марказий Осиёлик машҳур файласуф, қомусий олим Форобийнинг тўлиқ исми Абу Наср Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Узлуғ Тархон.
Ўрта асрнинг бир қанча илмий ютуқлари, умуман Яқин ва Ўрта Шарқ мамлакатларида тараққийпарвар ижтимоий-фалсафий тафаккур ривожи унинг номи билан боғлиқ. Форобий ўз замонаси илмларининг барча соҳасини мукаммал билган ва бу илмлар ривожига катта ҳисса қўшганлиги, юнон фалсафасини шарҳлаб, дунёга кенг танитгани туфайли Шарқ мамлакатларида унинг номи улуғланиб, “Ал-муаллим ас-соний” – “Иккинчи муаллим” (Аристотелдан кейин), “Шарқ Арастуси” деб юритилган.
Форобий 873 йилда туркий қабилалардан бўлган ҳарбий хизматчи оиласида, Сирдарё қирғоғидаги Фороб – Ўтрор деган жойда туғилган. У туғилган ҳудуд Сомонийлар томонидан бошқарилиб, араб халифалигининг шимолий чегараси ҳисобланган.
Форобий бошланғич маълумотни она юртида олди. Сўнг Тошкент (Шош), Бухоро, Самарқандда ўқиди. Кейинроқ ўз маълумотини ошириш учун араб халифалигининг маданий маркази бўлган Бағдодга келди. Бағдодда бу даврда мусулмон дунёсининг турли ўлкаларидан, хусусан, Марказий Осиёдан келган кўп илм аҳллари тўпланишган эди. У ерга бора туриб Форобий Эрон шаҳарлари Исфаҳон, Ҳамадон, Рай ва бошқа жойларда бўлди.
Форобий Бағдодда ўрта аср фани ва тилининг турли соҳалари, юнон фалсафий мактаблари билан чуқур танишиб, ўзга диний эътиқод, фалсафий фикрдаги кишилар билан илмий мулоқотда бўлди. Абу Башар Матта ибн Юнусдан (870–940) юнон тили ва фалсафасини, Юҳанна ибн Хийлон (860– 920)дан табобат ва мантиқ илмини ўрганди. Айрим маълумотларга қараганда, у 70 дан ортиқ тилни билган.

Тахминан 941 йилдан бошлаб Форобий Дамашқда яшаган. Шаҳар чеккасидаги боғда қоровул бўлиб, камтарона кун кечириб, илм билан шуғулланган. Сўнгги йиллар у Ҳалаб (Алеппо) ҳокими Сайфуддавла Ҳамдамид (943–967) илтифотига сазовор бўлди. Тадқиқотчилар унинг Ҳалабдаги ҳаётини энг самарали давр ҳисоблайдилар. Чунки бу ҳоким ҳурфикрлилиги, илм-фанга эътибор берганлиги билан ажралиб турган. У Форобийни саройга таклиф этади, лекин Форобий бунга кўнмайди, оддий ҳаёт кечиришни афзал кўради. Форобий 949–950 йилларда Мисрда, сўнг Дамашқда яшаб, шу ерда вафот этган ва “Боб ас-сағир” қабристонига дафн қилинган.

Abu Nasr Faroobi (870-950)

Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzluq Tarkhan is the full name of the famous Central Asian philosopher and encyclopedic scholar Farobi, who made a great contribution to world culture.
A number of scientific achievements of the Middle Ages, in general, the development of progressive socio-philosophical thinking in the Middle East are associated with his name. Due to the fact that Farobi knew all the fields of science of his time and made a significant contribution to the development of these sciences, commenting on Greek philosophy and spreading it around the world, his name was glorified in the East. Aristotle.
Pharoah was born in 873 to a family of Turkish warriors on the banks of the Syr Darya, in Pharoah-Utror. His homeland was ruled by the Samanids and was the northern border of the Arab Caliphate.
Pharoah received his primary education in his homeland. He later studied in Tashkent (Shosh), Bukhara and Samarkand. He later traveled to Baghdad, the cultural center of the Arab Caliphate, to further his education. Many scholars from different parts of the Muslim world, especially from Central Asia, gathered in Baghdad at that time. On his way there, Farabi visited the Iranian cities of Isfahan, Hamadan, Ray and other places.
In Baghdad, Farobi got acquainted with various fields of medieval science and language, Greek philosophical schools, and met with people of other faiths and philosophical views. Abu Bashar learned Greek language and philosophy from Matthew ibn Yunus (870-940) and medicine and logic from Johanna ibn Khilan (860-920). According to some estimates, he spoke more than 70 languages.

From about 941, Pharoah lived in Damascus. He worked as a security guard in a garden on the outskirts of the city. In recent years, he has been praised by Saifuddawla Hamdamid (943-967), the ruler of Aleppo. Researchers consider his life in Aleppo to be the most productive period. Because this ruler was distinguished by his intelligence and attention to science. He invites Pharoah to the palace, but Pharoah refuses and prefers to live a simple life. Farobi lived in Damascus, Egypt, from 949 to 950, where he died and was buried in the Bab al-Saghir cemetery.