Αρχαίος Πύργος Βαρνάβα - Ancient Tower of Varnavas 26.08.23 (No edits)

Показать описание

Ο αρχαίος πύργος του Βαρνάβα (5ος αιώνας π.Χ.) βρίσκεται στην ενδοχώρα της βορειο - ανατολικής Αττικής ανάμεσα στις αρχαίες πόλεις των Αφιδνών και του Ραμνούντα, από τον οποίο απέχει περίπου 8 χλμ. και κοντά στον αρχαίο δρόμο που συνδέει τον τελευταίο με τον Ωρωπό. Τοποθετείται στα βόρεια του σύγχρονου ομώνυμου οικισμού και δεσπόζει μεγάλης πεδινής καλλιεργήσιμης έκτασης. Γενικές αναφορές στον πύργο έχουν γίνει από περιηγητές και μελετητές σε διάφορες εποχές . Πρόκειται για τετράγωνο αυτόνομο πύργο με μήκος πλευράς 6,60 μ. . Στους τρεις περιμετρικούς τοίχους σώζονται 13 δόµοι σε µέγιστο ύψος 6,00 µ., ενώ ο βόρειος έχει καταρρεύσει διατηρώντας µόνο µία στρώση στην ανατολική γωνία. Οι τοίχοι είναι διπλοί και δοµηµένοι µε µεγάλους λαξευτούς λίθους εν ξηρώ χωρίς συνδετικά στοιχεία. Διατηρούνται µόνο οι λίθοι της εξωτερικής παρειάς, ενώ της εσωτερικής έχουν καταρρεύσει ολοσχερώς. Κατά τόπους εντοπίζονται διάτονοι λίθοι, που εξέχουν προς το εσωτερικό µε λαξευµένη την εσωτερική τους όψη. Το συνολικό πάχος τους είναι 0,85-0,90 µ., εποµένως η διάσταση αυτή ορίζει και το πάχος των τοίχων. Στο εσωτερικό τµήµα της άνω έδρας τους διαµορφώνονται συχνά λαξευµένοι αναβαθµοί ύψους 5-8 εκ., για την υποδοχή και τη σύνδεση µε την εσωτερική παρειά, η οποία ήταν χτισµένη από µικρότερους λαξευτούς λίθους, όπως επιβεβαιώνεται από το διάσπαρτο υλικό στο εσωτερικό του πύργου. Η τοιχοποιία είναι κατασκευασµένη µε ιδιαίτερη επιµέλεια µε τραπεζιόσχηµο σύστηµα δόµησης που τοποθετείται µεταξύ του ψευδισόδοµου και του ακανόνιστου . Οι κάτω στρώσεις είναι σχεδόν ισοϋψείς, ενώ οι άνω έχουν µικρότερο ύψος. Ορισµένες διασπώνται σε δύο µε διαµόρφωση αναβαθµού 2-8 εκ. ή µε παρεµβολή πολυγωνικού λίθου. Οι λίθοι µόρφωσης της εξωτερικής παρειάς έχουν µήκος 0,45-2,10 µ. και ύψος 0,35-0,50 µ. Οι εξωτερικές επιφάνειες των λίθων είναι αδρά επεξεργασµένες και παρουσιάζουν κύφωση, η οποία είναι λιγότερο έντονη στα άνω µέρη των τοίχων. Η περίµετρος των προσώπων των λίθων διαµορφώνεται µε ελαφρά λοξές βελονιές. Oι γωνιόλιθοι φέρουν ταινίες εκατέρωθεν της ακµής, λαξευµένες µε ντισιλίδικο. Στην υπάρχουσα κατάσταση, η είσοδος του πύργου, που βρίσκεται ακριβώς στο µέσον του νότιου τοίχου, έχει άνοιγµα 1,50 µ. και ύψος 2,50 µ. και είναι υπερυψωµένη κατά 0,50 µ. από το φυσικό έδαφος. Ο πύργος του Βαρνάβα συγκαταλέγεται μεταξύ των λιγοστών περιπτώσεων όπου η είσοδος σώζεται ολόκληρη, με εξαίρεση τη δυτική παραστάδα που έχει αποσπαστεί. Το µονολιθικό υπέρθυρο έχει µήκος 2,50 µ.Στο μέσον του πάχους και περίπου στο μέσον του ύψους της ανατολικής παραστάδας σώζεται ακόμη ορθογωνική εντορμία διαστάσεων 8 × 10 εκ., που αποτελούσε πιθανώς υποδοχή οριζόντιου σύρτη (αμπάρας). Άλλα ανοίγματα ή τοξοθυρίδες δεν σώζονται. Λόγω κατάρρευσης της εσωτερικής παρειάς, οι τοίχοι έχουν απωλέσει ίχνη δοκοθηκών, λίθινης κλίμακας ή εσωτερικών τοίχων, ενώ πιθανά τεκμήρια στο δάπεδο δεν είναι ορατά λόγω των μεταγενέστερων επιχώσεων. Το υλικό δομής προέρχεται από βραχώδη περιοχή πλησίον του πύργου. Ανήκει στην κατηγορία γκρίζου δολομιτικού μαρμάρου, υλικού που βρίθει στη βορειοανατολική Αττική και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της οχύρωσης του Ραμνούντα .
Τον αδιαμφισβήτητο αμυντικό χαρακτήρα του πύργου του Βαρνάβα για την προστασία από επιθέσεις πιστοποιούν η ισχυρή και επιμελημένη κατασκευή, το μεγάλο ύψος που σώζει, η τετράγωνη κάτοψη, καθώς και ο τρόπος ασφάλισης της θύρας. Η χωροθέτησή του σε πεδινή καλλιεργήσιμη έκταση με περιορισμένο οπτικό ορίζοντα, η γειτνίαση με τάφους και φυσική πηγή νερού, καθώς και το ελαιοτριβείο δείχνουν ότι ο πύργος ταυτίζεται με το οχυρό μέρος μιας αυτόνομης αγροτικής εγκατάστασης. Η θέση του πάνω στον δρόμο που συνδέει τον Ραμνούντα με τον Ωρωπό και την Αθήνα υποδεικνύει πιθανώς τη χρήση του για την αποθήκευση και τη μεταφόρτωση αγροτικών προϊόντων προς την Αθήνα ή τα παράλια. Το μεγάλο μέγεθος της εισόδου και η έλλειψη άλλων ανοιγμάτων στο ισόγειο συντείνουν στην υπόθεση αυτή. Η ύπαρξη των τάφων στη γύρω περιοχή δείχνει πιθανώς τη συνεχή κατοίκηση του πύργου, είτε την ένταξή του σε μια ευρύτερη οικιστική εγκατάσταση. Λόγω της επίκαιρης θέσης του στα σύνορα της Αττικής με τον Ωρωπό σε κομβικό οδικό σημείο, ο πύργος οπωσδήποτε εντασσόταν και σε έναν ευρύτερο αμυντικό σχεδιασμό των πόλεων και της επικράτειας, ως παρόδιο φυλάκιο που, εν καιρώ πολέμου, λειτουργούσε ως κέντρο ανεφοδιασμού και ως καταφύγιο. Οι πύργοι μικρών σχετικά διαστάσεων με επιμελημένη κατασκευή, που βρίσκονταν πάνω σε οδικούς άξονες και λειτουργούσαν ως παρόδια φυλάκια, θεωρούνται συνήθως δημόσιου οχυρωματικού χαρακτήρα. Ανάλογο χαρακτήρα έχουν οι περισσότεροι αυτόνομοι πύργοι που βρίσκονται κοντά στα βόρεια σύνορα της Αττικής, ενώ εκείνοι που επικοινωνούσαν οπτικά με άλλες οχυρές εγκαταστάσεις λειτουργούσαν και ως φρυκτωρίες.