Κάλαντα Πρωτοχρονιάς - Άγιος Δημήτριος Ν. Εύβοιας

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος
Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι
το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί ομίλει.
Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις
από τη μάνα μ’ έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω
κάτσε να φας κάτσε να πιείς κάτσε να τραγουδήσεις
εγώ γράμματα μάθαινα τραγούδια δεν ηξέρω
και σαν ηξέρεις γράμματα πες μας την αλφαβήτα.
Και στο ραβδί στεκότανε να πει την αλφαβήτα
Χλωρό ραβδί, ξερό ραβδί,  χλωρούς βλαστούς εβγάνει
κι απάνω στα ξεβλάσταρα πέρδικες κελαηδούσαν
δεν ήσαν μόνο πέρδικες, ήσαν και τριγωνάκια
να κατεβαίνει η πέρδικα να βρέχει το φτερό της
και βρέχει τον αφέντη μας τον πολυχρονεμένο
αφέντα αφέντα λάφεντα πέντε φορές αφέντη
πέντε κρατούν το μαύρο σου και έξι τον χαλινό σου
και δέκα σε παρακαλούν αφέντη καβαλήκα
καβαλικεύεις χαίρεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις
και τα σχοινιά του καραβιού να τα μαλαματώνεις
πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας ας πούμ’ και της κυράς μας
κυρά λιγνή κυρά ψηλή κυρά καμπανοφρύδα
κυρά μαρμαροτράχηλη, κορώνα φορεμένη
στου βασιλιά την κάμαρα σ’ έχουν ζωγραφισμένη
πολλά είπαμε και της κυράς ας πούμε και της κόρης.
Αν μ’ έχεις κόρη έμορφη γραμματικός την παίρνει
αν είναι και γραμματικός πολλά προικιά γυρεύει
γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχια
γυρεύει και τη Βενετιά μ΄ όλα της τα παλάτια.
Πολλά είπαμε της κόρης σας ας πούμε και του γιου σας
αν έχεις γιό στα πράματα βάλτονε στο ψαλτήρι
του χρόνου σαν και σήμερα να βάλει πετραχήλι.
Εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μην ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού πολλά χρόνια να ζήσει.
Να ζήσει χρόνους εκατό και να τους προσπεράσει
κι από τους εκατό καιρούς ν΄ ασπρίσει να γεράσει.

Και του χρόνου.

Σήμερα στον Αη  Δημήτρη, όπως και στις περισσότερες περιοχές του ελληνισμού, τα κάλαντα τα λένε παιδιά, σ΄ αντίθεση με ότι συνέβαινε παλιότερα, που τα κάλαντα τα έλεγαν οι ηλικιωμένοι άντρες. Γι΄ αμοιβή –σ΄ ανταπόδοση των αγερμικών, ευχετικών τραγουδιών-, οι κάτοικοι του χωριού έδιναν  καρύδια, σύκα, κουλούρες, αυγά και λεφτά όταν υπήρχαν.. Ειδικότερα όταν πήγαιναν για τα κάλαντα την παραμονή το βράδυ- και δεν τραγουδούσαν αποκλειστικά με το στόμα- συνόδευαν τα τραγούδια με λύρα και νταούλι  και τελευταία με βιολί και λαούτο.

Βιολί: Κρίσιλιας Γιάννης  (Μυλωνάς)
Χτύπημα στο τραπέζι: Παπαναστασίου Βαγγέλης
Τραγούδησαν τα κάλαντα οι παρακάτω κάτοικοι του Αγ. Δημητρίου: 
Γιάννης Κρίσιλιας, Φανιώ Θωμά, Νίτσα Θωμά, Γεωργία Στέφωση, Σεβαστή Κρίσιλια, Δέσποινα Μπαλτά, Βαγγέλης Ζέμπης (από τους Λενωσαίους) και νέοι του χωριού.

Έρευνα - καταγραφή- επιμέλεια: Λιανοστάθης Δημήτρης
Από την έκδοση του Συλλόγου "τ΄ αλωνάκι" "Σκοποί στο Γριπονήσι"

[michaelpahountis]

Ναρχιμηνιά, καλή χρονιά, καλώς μας ήβρε ο χρόνος!
Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία.
Βαστά εικόνα και χαρτί σταυρό και καλαμάρι.
Το καλαμάριν έγραφε και το χαρτίν ομίλει!
Η Παναγιά τον επαντά μέσα στο σταυροδρόμι.

Βασίλη, πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;
Από τη μάνα έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω.
Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις κάτσε να τραγουδήσεις.
Εγώ γράμματα μάθαινα, τραγούδια εγώ δεν ξεύρω.
Αν είσαι συ γραμματικός, πες μας την αλφαβήτα.
Και στο ραβδί του ακούμπησε να πει την αλφαβήτα..

Χλωρό ραβδί, ξερό ραβδί, χλωρά βλαστάρια επέτα
και πάνω στα ξεβλάσταρα πέρδικες ξεφωλιάζουν.

Δεν είν' πέρδικες μοναχές μον' είν' και τρυγονάκια,
και κάτω στις ριζούλες τους πηγάδια και λιβάδια.
Πηγάδια πετροπήγαδα κι αυλές μαρμαρωμένες,
πού κατεβαίνει η πέρδικα και πίνει και ανεβαίνει
και πλένει τη φτερούλα της και λούζει τον αφέντη.

Βρ’ αφέντη, αφέντη, λάφεντε, πέντε φορές αφέντη,
πέντε κρατούν το μαύρο σου κι έξι το χαλινό σου
και δέκα σε περικαλούν, αφέντη μ’ καβαλίκα!
Καβαλικεύεις χαίρεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις,
κι απ' την καμαρωσύνη σου καράβια ν’ αρματώνεις
και τα σκοινιά του καραβιού να τα μαλαματώνεις.
Στην πρύμη σου είν’ το μάλαμα, στην πλώρη το ασήμι,
κι απάνω στην αντένα σου χίλια φλουργιά είν’ δεμένα
και τα σχοινιά του καραβιού σύρματα είν’ δεμένα,
που κοσκινίζουν τα φλουριά και δριμονίζουν τ΄άσπρα
κι από τα δριμονίσματα κέρνα τα παλικάρια!
Kέρνα τα αφέντη, κέρνα τα, να πούμε και του χρόνου,
του χρόνου και τ' αντίχρονου σαν τούτες τις ημέρες
να 'στε καλά να χαίρεστε με μόσχους και κανέλες.

Κι εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει.
Και του χρόνου!”