Η Κρήνη του Θεαγένους

Οικοδομήθηκε στις αρχές του 5ου αι. π.Χ., στη θέση μικρότερης κρήνης, πιθανόν, έργου του τυράννου των Μεγάρων Θεαγένη. Η κρήνη που ανακαλύφθηκε στα Μέγαρα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και καλύτερα διατηρημένα οικοδομήματα του είδους σε όλο τον ελλαδικό χώρο. Η δεξαμενή χωρίζεται σε δύο βασικές λεκάνες, τη λεκάνη συλλογής του νερού και τη λεκάνη άντλησής του. Η λεκάνη συλλογής νερού καλύπτει μία τεράστια επιφάνεια με μήκος 17,88μ. Μπροστά ακριβώς από αυτή, στα νότια, διαμορφώνεται μία άλλη στενή λεκάνη με μήκος 1,17μ., απ' όπου γινόταν και η άντληση του νερού, χωρίς να λερώνεται καθόλου το νερό στη μεγάλη λεκάνη συλλογής. Με ύψος 54εκ. η λεκάνη άντλησης προσέφερε εύκολη πρόσβαση στους αντλούντες το νερό. Για το λόγο αυτό το δάπεδο του προστώου όπου στέκονταν αυτός ο οποίος αντλούσε το νερό, βρίσκεται 80 εκ. ψηλότερα από το δάπεδο της λεκάνης άντλησης. Και οι δύο λεκάνες διαθέτουν δάπεδο και τοίχους απολύτως στεγανούς. Έχει υπολογιστεί με βάση και τις διαστάσεις του σωλήνα που εφοδίαζε με νερό τις δεξαμενές, ότι για να γεμίσει η κάθε δεξαμενή, χρειαζόταν εφτά ώρες, κατά τη διάρκεια της νύχτας. Με τον τρόπο αυτό υπήρχε πάντα επαρκής ποσότητα νερού στη δεξαμενή κατά τη διάρκεια της ημέρας, μιας και οι δύο στενές δεξαμενές άντλησης νερού, κάθε μία με δυνατότητα 11 κυβικών μέτρων, συνδέονται με σωλήνες με τις δεξαμενές συλλογής εξασφαλίζοντας έτσι μία συνεχή παροχή νερού. Συμπερασματικά, το κρηναίο οικοδόμημα των Μεγάρων εξυπηρετούσε μία διπλή λειτουργία. Αρχικά λειτουργούσε ως κινστέρνα για τη συγκέντρωση του νερού κατά τη διάρκεια της νύχτας και έπειτα ως κρήνη εξυπηρετούσε τους κατοίκους που έπαιρναν νερό για τις καθημερινές τους ανάγκες. Μπορούσε μάλιστα να εξυπηρετεί μεγάλο αριθμό ατόμων, διαθέτοντας στη δεξαμενή άντλησης πρόσοψη με άνοιγμα μήκους 14 μέτρων.
Καθώς το δάπεδο της κρήνης ήταν κυρίως από φυσική γη, η σημασία της διαμόρφωσης ενός τόσο στεγανού δαπέδου δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ανακαλύφτηκε ότι επάνω στο δάπεδο, αλλά και στο επίχρισμα του τοίχου υπήρχε στρώμα πίσσας ή ασφάλτου, το οποίο έφτανε σε ύψος 15εκ., συνολικής επιφάνειας 280 τ.μ. Η άσφαλτος αυτή, όπως προέκυψε από τη χημική ανάλυση, ήταν αναμεμειγμένη με ζωικό λίπος και είχε προφανώς στρωθεί ζεστή πάνω στην κονία.Η καθαρή αυτή επιφάνεια και τα χημικά συστατικά της αδιάβροχης βαφής δεν επέτρεπαν να αναπτυχθούν τα συνήθη ασβεστιτικά στρώματα. Η εν λόγω άσφαλτος δεν υπήρχε σε ελληνικό έδαφος και προέρχονταν από την Κασπία Θάλασσα ή τη Μεσοποταμία όπου η χρήση ασφάλτου σημειώνεται ήδη από την 6η χιλιετία π.Χ. σε δεξαμενές νερού, γεγονός που αποδεικνύει εμπορικές συναλλαγές της περιοχής με τη Μέση Ανατολή. Το παράδειγμα των Μεγάρων με χρήση ασφάλτου σε κτίριο υδροδότησης στην Ελλάδα είναι μοναδικό.