Ξηροκαστρινή

Το 1890, στον οχυρό βράχο της Ξηροκαστρινής, ο R. Κoldewey,σύμφωνα με τον Μάκη Αξιώτη, "χαρτογράφησε μια οχυρωμένη εγκατάσταση που καταλάμβανε το ακραίο απόρθητο τρίγωνο του βράχου. Μπροστά η πύλη του "οχυρού" , με έναν πύργο και το τείχος σε λεσβία δομή, υπέροχο, απείραχτο κομμάτι, που έκλεινε υπέροχα πέρα - πέρα την εγκατάσταση. Είχε οχυρωθεί και η νότια βατή πλευρά. Χρονολογήθηκε στην αρχαϊκή εποχή (6ος π.χ αιώνας). Μέσα υπήρχαν κτίσματα που μαρτυρούνται από τις λαξευμένες πέτρες με τους συνδέσμους. Στη ΒΔ άκρη υπήρχε ορθογώνιος πύργος, με ισόδομο σύστημα, μεταγενέστερος, με διάρκεια έτσι της εγκατάστασης (Ακρόπολης) από 750 έως 320 π.χ.
Όμως, αιώνες μετά, επάνω στο αρχαϊκό τείχος χτίζεται με κουρασάνι το μεσαιωνικό τείχος που οχυρώνει και προστατεύει τη Μονή του Ξηροκάστρου με τον σύγχρονο οικισμό γύρω του. Σύμφωνα με πατριαρχική πράξη του 1331 το μοναστήρι ερημώνεται και μένει η εκκλησιά του. Αναφέρεται στα 1661 το "Άστυ ηρημωμένο" με το ναό."