Colchicum atticum ή Κολχικό το αττικό

Τα Κολχικά (Colchicum L.) είναι ένα γένος γεώφυτων, της οικογένειας Colchicaceae, που ομορφαίνουν με την παρουσία τους το φθινοπωρινό και χειμωνιάτικο, κυρίως, μουντό τοπίο της Ελληνικής υπαίθρου (κάποια είδη είναι ανοιξιάτικα). Αποτελείται από περίπου 100 είδη
(Persson, 2007), με κύριες περιοχές εξάπλωσης την λεκάνη της Μεσογείου. Στην Ελλάδα ιδιαίτερα θα συναντήσουμε 31 είδη από τα οποία τα 14 είναι ενδημικά, όταν σε ολόκληρη την Βαλκανική υπάρχουν 35 είδη. Tα Κολχικά είναι γαιόφυτα με υπόγειο κορμο-βολβό. Αυτός περιβάλλεται από χιτώνες μεμβρανώδεις ή δερματώδεις (ανάλογα με το πάχος τους). Τα άνθη και τα φύλλα βγαίνουν απευθείας από τον κορμοβολβό, χωρίς να παρεμβάλλεται βλαστός. Τα Κολχικά, ανάλογα αν τα φύλλα βγαίνουν μαζί με τα άνθη ή αργότερα την άνοιξη, χωρίζονται σε συνάνθια ή υστεράνθια.
Το Colchicum atticum είναι το πιο σπάνιο από τα 6 είδη της Αττικής*. Παρατηρήθηκε και περιγράφτηκε το 1840 (Spruner ex Tommas) στον Λυκαβηττό και τον Μαραθώνα. Για το λόγο αυτό ονομάστηκε atticum και για πολλές δεκαετίες θεωρήθηκε ενδημικό της Αττικής. Αργότερα παρατηρήθηκε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Εύβοια, Λέσβος, Σάμος, Θάσος, Αν. Μακεδονία), όπως επίσης στην Νότια Βουλγαρία και την Μικρά Ασία. Θα το συναντήσουμε σε πετρώδεις τοποθεσίες, θαμνώνες και ξέφωτα δασών, σε υψόμετρο από 200 έως 800 μέτρα. Συνώνυμα: Merendera attica, Merendera rhodopea, Bulbocodium atticum.
Τα φύλλα του Colchicum atticum βγαίνουν μαζί με τα άνθη (συνάνθια), με περιθώρια τραχιά και μήκος 0,5-1,7 εκ.
Τα λευκά άνθη με μοβ απολήξεις, εξέχουν μόλις λίγα εκατοστά πάνω από το έδαφος, ανάμεσα στα φύλλα. Τα τέπαλα είναι χωρισμένα σε όλο το μήκος τους και το χαρακτηριστικό αυτό το κάνει να ξεχωρίζει εύκολα από τα άλλα κολχικά. Οι ανθήρες είναι μοβ, με κάψες επιμήκεις έως 2 εκ. Ανθίζει από το Νοέμβριο έως το Φεβρουάριο.
Το όνομα του γένους Colchicum οφείλεται στην Κολχίδα (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
Το όνομα του είδους atticum οφείλεται, όπως ήδη αναφέρθηκε στον τόπο της πρώτης παρατήρησής του.
Τα συγκεκριμένα φυτά τα φωτογράφησα στις 5 Δεκεμβρίου 2020, στην κορυφή του βουνού, πάνω από το μοναστήρι της Παναγίας της Γοργοεπηκόου Μάνδρας και σε υψόμετρο περίπου 480 μέτρων, σε ένα πραγματικό βραχότοπο.

Μάνδρα, 12-12-2020

* Η χλωρίδα της Αττικής, παρά τα έντονα προβλήματα που αντιμετωπίζει, παραμένει πολύ πλούσια. Έξι είδη κολχικών θα τα συναντήσουμε εδώ, δηλαδή το 1/5 του αριθμού της Ελλάδας.