Χρυσόστομος, Α΄ Μητροπολίτης Ζακύνθου

Το 1934 μητροπολίτης Ζακύνθου εκλέχτηκε ο αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, Χρυσόστομος Δημητρίου, διδάκτωρ θεολογίας με ειδικές σπουδές στο Μόναχο. Από την έναρξη της αρχιερατείας του έδειξε φιλική στάση προς τους εβραίους του νησιού, με αποτέλεσμα να επικριθεί από φανατικούς ομόθρησκούς του. Στη διάρκεια της ιταλικής Κατοχής ανέπτυξε φιλανθρωπική δράση και πέτυχε την αποφυλάκιση κρατουμένων. Συνελήφθη και εκτοπίστηκε στην Αθήνα για ένα χρόνου. Επέστρεψε στην έδρα του στις 23.11.1943, αφού η Ζάκυνθος είχε περιέλθει στους Γερμανούς. Λόγω της γερμανομάθειάς του είχε άμεση επικοινωνία με τις αρχές του νησιού.

Μέριμνα και παραμυθία

Στα τέλη Δεκεμβρίου 1943 ο δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ έλαβε από τους Γερμανούς την εντολή να παραδώσει κατάλογο των εβραίων της Ζακύνθου. Ακολούθησε συνάντηση του στρατιωτικού διοικητή με τον Χρυσόστομο, τον Καρέρ και τον πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Μωϋσή Γκανή, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι οι περισσότεροι εβραίοι είχαν ήδη φύγει από το νησί λόγω του πολέμου και των βομβαρδισμών. Ο διοικητής Lütt διέταξε τη λήψη άμεσων μέτρων καθημερινού ελέγχου των εβραίων και απαίτησε να του παραδοθεί αμέσως ο κατάλογός τους. Τότε, ο Χρυσόστομος του παρέδωσε έγγραφο που περιλάμβανε μόνον δύο ονόματα: Το δικό του και του δημάρχου.

Λέγεται ότι ο Χρυσόστομος απέστειλε και ένα τηλεγράφημα στον Χίτλερ, με το οποίο του υπενθύμισε ότι είχαν συναντηθεί στο Μόναχο και τον διαβεβαίωσε ότι οι «εβραίοι της Ζακύνθου ανήκαν στο ποίμνιό του» και ότι ήταν τελείως ακίνδυνοι, καθώς και ότι επακολούθησε διαταγή να παραμείνουν οι εβραίοι στη Ζάκυνθο, με την ευθύνη του μητροπολίτη και του δημάρχου.

Στίχοι: Δημ. Πάνος
Μουσική: Κων. Γκίκας
Ερμηνεύει το κλιμάκιο του Μουσικού Συνόλου
του Γυμνασίου - Λυκείου Ηρακλείου Αττικής
των Εκπαιδευτηρίων "Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ".

Στη μέση της βροχής, στην άγρια καταιγίδα,
ένας μόνο τολμά να βγει και να σταθεί.
Ατρόμητος στην πίκρα, γεμάτος καλοσύνη,
παλεύει με τη βία, την μαύρη υποταγή.

Της αγάπης σύμβολο, της μόνιμης Πατρίδας
έγινες συ Χρυσόστομε, της Ζάκυθος αητέ,
Δεν σκιάχτηκες τον τύραννο, δεν νοιάστηκες για σένα,
για όλους αγωνίστηκες Δέσποτα ηρωικέ.

Όταν παντού τριγύρω σου βασίλευε ο τρόμος,
όταν παντού στον κόσμο μας διωγμοί και χαλασμός,
στο πλάι πάντα στάθηκες του κάθε πονεμένου,
έγινες συ προστάτης του, πατέρας κι αδελφός.

Της αγάπης σύμβολο, της μόνιμης Πατρίδας
έγινες συ Χρυσόστομε, της Ζάκυθος αητέ,
Δεν σκιάχτηκες τον τύραννο, δεν νοιάστηκες για σένα,
για όλους αγωνίστηκες Δέσποτα ηρωικέ.