Kul Nesîmî - Kime Ne- 'Haydar Haydar' Toxicrafted

"Haydar Haydar" olarak bilinen nefesin sözleri, 17. yüzyıl Bektaşi şairi Kul Nesîmî'ye atfedilen "kime ne" redifli bir şiire dayanır. Şairin kimliği ve şiirin tam metni konusunda bazı belirsizlikler bulunmaktadır. Ancak mevcut araştırmalar, bu nefesin köklerinin Kul Nesîmî'nin şiirine dayandığını göstermektedir.

Günümüzde bilinen versiyonu ile orijinal versiyonu arasında farklar var mı?

Evet, nefesin günümüzde bilinen versiyonu, hem söz hem de ezgi açısından orijinal versiyonundan farklılıklar göstermektedir. Yazılı kaynaklarda ve eski ses kayıtlarında tespit edilen farklı versiyonlar, nefesin zaman içinde çeşitli değişim ve dönüşümler geçirdiğini kanıtlamaktadır.

Müzikal yapısı nasıldır?

Nefes genellikle Uşşak makamında ve Düyek usulünde icra edilir. Ancak farklı makam ve usullerle de yorumlandığı bilinmektedir. Melodi genellikle beyitlere göre bölümlemeler içerir ve mısra sonlarına eklenen "Haydar Haydar" terennümü ile tekrarlar yoluyla genişleme alanları yaratılır.

Sözlerindeki ana temalar nelerdir?

Nefesin sözlerinde; melâmet, aşk, rindlik, Hakikat arayışı, toplumsal normlara başkaldırı gibi temalar işlenir. Kul Nesîmî'nin şiiri, dönemin hakim dini anlayışına ve toplumsal değerlerine karşı bir başkaldırı niteliği taşır ve nefesin sözleri de bu başkaldırıyı yansıtır.

Nefesin ilk ses kayıtları, 1930'lu yıllardan itibaren taş plaklara yapılmıştır. Hafız Yaşar Okur, Hafız Âşir Efendi ve Hüseyin Baba gibi isimlerin seslendirdiği bu kayıtlar, nefesin o dönemdeki yaygın versiyonları hakkında bilgi vermektedir.

Nefesin farklı yorumları var mıdır?

Evet, nefesin farklı yorumları ve icraları mevcuttur. Ruhi Su'nun aksak usulde bağlama eşliğinde yaptığı yorum, diğer yorumlardan belirgin biçimde ayrılır. Ayrıca çeşitli sanatçılar, nefesin kendi müzikal anlayışlarına göre yorumlamalarıyla farklılıklar yaratmışlardır.

Nefesin günümüzdeki popülaritesi ne durumda?

"Haydar Haydar" nefesi, günümüzde de popülerliğini korumaktadır. Hem geleneksel icra ortamlarında hem de modern müzik sahnelerinde sıkça seslendirilen nefes, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir.

'Kime Ne' Redifli Nefesin En Eski Sözleri

"Kime ne" redifli nefesin orijinal sözlerinin en eski kaynağı, maalesef kesin olarak belirlenememiştir. Kaynaklar, bu şiirin Seyyid Nesîmî'ye değil, Kul Nesîmî'ye ait olduğunu göstermektedir. Ancak, Kul Nesîmî'ye ait bir divan bulunmadığı için şiirin orijinal metnine ulaşmak mümkün olmamıştır.

* Sadeddin Nüzhet, 1930 tarihli Bektaşî Şairleri kitabında, Kul Nesîmî'ye atfettiği "Ben yetirdim ben ararım yâr benimdir kime ne" mısraıyla başlayan bir şiir yayımlamıştır. Bu şiir, "kime ne" redifli nefesin bilinen en eski yazılı örneklerinden biridir.

* Nüzhet, şiirin farklı varyantlarını da dipnotlarda "nüsha" olarak belirtmiştir. Bu da şiirin tek bir orijinal metni olmadığını, farklı versiyonlarının bulunduğunu göstermektedir.

* Cahit Öztelli'nin 1969 tarihli Onyedinci Yüzyıl Tekke Şairi Kul Nesîmî kitabında, Nüzhet'in yayımladığı şiirin farklı varyantları da dahil olmak üzere, Kul Nesîmî'ye atfedilen yüz yedi şiir bulunmaktadır. Ancak, Öztelli'nin kullandığı kaynaklar hakkında bilgi vermemesi, şiirlerin orijinal metinleriyle karşılaştırılmasını zorlaştırmaktadır.

“Ben yetirdim ben ararım yâr benimdir kime ne
Gâh giderim öz bağıma gül dererim kime ne

Gâh giderim medreseye ders okurum Hak için
Gâh giderim meyhaneye dem çekerim kime ne

Kelp rakip haram diyormuş şarabın bir katresin
Saki doldur ben içerim günah benim kime ne

Ben melâmet gömleğini deldim taktım eğnime
Ârü namus şişesini taşa çaldım kime ne

Ah Yezit seccadeni al yürü mescit yoluna
Pir eşiği benim Kâbem kıblegâhım kime ne

Gâh çıkarım gökyüzüne hükmederim Kaftan Kafa
Gâh inerim yeryüzüne yâr severim kime ne

Kelp rakip böyle diyormuş güzel sevmek pek günah
Ben severim sevdiğimi günah benim kime ne

Nesîmî’ye sordular yârin ile hoş musun
Hoş olayım olmayayım o yâr benim kime ne”

#şiir #müzik #akustik