35. O Μακεδονικός Αγώνας.

To 35o μάθημα περιστρέφεται γύρω από την παράλληλη εξέλιξη δυο πόλων, του Κρητικού και του Μακεδονικού ζητήματος όπως αυτά εξελίχθηκαν ύστερα από τον αποτυχημένο πόλεμο του 1897. Θα γίνει επίσης εμφανές ότι έχω ενισχύσει αρκετά το κομμάτι της Κρήτης, προλογίζοντας την εμφάνιση του Βενιζέλου τον οποίο θα γνωρίσουμε στο επόμενο μάθημα.

00:00 Εισαγωγή
00:20 Ιστορική Πηγή
00:55 Η αντίδραση στο Μαύρο ’97.
01:44 Η Κρητική Πολιτεία.
03:20 Η Επανάσταση στον Θέρισο.
04:49 Ο Μακεδονικός Αγώνας.
06:22 Ο Μελάς πεθαίνει, η Ελληνική Μακεδονία ζει.
07:07 Τίτλοι τέλους.

Στο μάθημα αυτό, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια του μαθήματος 31, μαθαίνουμε τις εξελίξεις στη άμεση περιφέρεια του ελληνικού κράτους μετά το 1897. Το μάθημα καλύπτει τα γεγονότα έως το 1908 και την Επανάσταση των Νεότουρκων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, χωρίζεται δε σε δυο διακριτά τμήματα – τις εξελίξεις στην Κρήτη και εκείνες στην Μακεδονία.

Διαβάζοντας το μάθημα συνειδητοποίησα πόσο μεγάλη αστοχία είναι η μη ανάδειξη του Κρητικού ζητήματος. Σε αντίθεση με το Μακεδονικό, όπου οι δυσκολίες έχουν να κάνουν όχι μόνο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και με την Βουλγαρική διείσδυση, οι Κρήτες έχουν πλειοψηφικά ελληνική ταυτότητα, ορθόδοξο θρήσκευμα, ισχυρότατη θέληση για την ένωση και γεωγραφική απομόνωση, πλεονεκτήματα θορυβώδη. Η εξέλιξη του ζητήματος τους , δεν ήταν στρατιωτικής φύσεως, αλλά διπλωματικής.

Το πανταχού παρόν πρόβλημα του νέου ελληνικού κράτους, το δίπολο ανάμεσα σε Παλάτι και Κυβέρνηση, εισήχθη αυτούσιο στην Κρητική Πολιτεία. Χαρακτηριστικά ο Αρμοστής Γεώργιος ήρθε σε διαφωνία με τον Βενιζέλο, για το…παλάτι του, με τον δεύτερο να αντιτείνει ότι η δημιουργία παλατιού παραπέμπει σε μια μόνιμη οπτική, ενώ για όλους η Κρητική Πολιτεία ήταν κάτι αντίστοιχο της Ανατολικής Ρωμυλίας. Ένα μεταβατικό κράτος μέχρι την Ένωση και όχι κάτι μόνιμο.

Οι διαφωνίες των μεγάλων ανδρών μας δείχνουν την ικανότητα του Βενιζέλου να διαβάζει τις προθέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων και να αντιλαμβάνεται πότε είναι η ευκαιρία για τον Ελληνισμό να προβεί σε διεκδικήσεις και πότε όχι. Ήθελα πολύ οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με τον άσημο κρητικό αυτόν δικηγόρο, και να δουν πως εξελίσσεται σταδιακά στον μεγαλύτερο πολιτικό, εθνάρχη του Νεοελληνισμού. Έτσι πήρα συνειδητά την επιλογή να επεκτείνω το μάθημα αυτό ως προς αυτή την κατεύθυνση.

Η πλήρης αντίθεση του Κρητικού ζητήματος, ήταν ο Μακεδονικός αγώνας. Η Μακεδονία ήταν χωνευτήρι αμέτρητων λαών, αμόρφωτων χωρικών χωρίς εθνική ταυτότητα τους οποίους όλοι προσπαθούσαν να προσεταιριστούν, εφόσον ο λαός δικαιολογούσε την διεκδίκηση εδαφών.

Ενώ λοιπόν στην Κρήτη έπρεπε να αξιοποιηθεί διπλωματία και το έθνος να στηρίξει το κράτος, στην Μακεδονία έπρεπε το ελληνικό κράτος να στηρίξει το έθνος, προστατεύοντας το παράλληλα από την ξένη επιρροή.

Αξίζει να σημειωθεί πως ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε πως πέθανε ο Παύλος Μελάς, και πως παρόλη την σημασία του, περισσότερα επετέθησαν μετά τον θάνατο του, παρά με εκείνον ηγέτη. Τόσο μεγάλη ήταν η σημασία του θανάτου του, ώστε χρόνια αργότερα Έλληνες πράκτορες στην Αμερική καταδίωκαν τους εμπλεκομένους που είχαν καταφύγει εκεί για να σωθούν.

Στην Μακεδονία έχουμε την εμφάνιση ενός παλιού και γνωρίμου τρόπου πολέμου για τον ελληνισμό, του αντάρτικου. Σαν κλέφτες από την εποχή της επανάστασης οι Μακεδονομάχοι ήταν η πρώτη ίσως χρήση ελληνικών Black ops. Αναλάμβαναν να φέρουν εις πέρας κρίσιμες αποστολές για το ελληνικό κράτος, αρνούμενοι όμως την σύνδεση με αυτό και μαλιστα ενδεχομένως διωκόμενοι από αυτό, κηρύσσοντας ότι δρουν αυτοβούλως, προστατεύοντας το από ενδεχομένη πολεμική σύγκρουση αλλά υπερασπιζόμενοι τα συμφέροντα και τις βλέψεις του.

Δεν θα είναι η τελευταία φορά όπου ο ελληνισμός θα καταφύγει σε αυτό το είδος πόλεμου.