ΜΩΜΟΓΕΡΟΙ ΡΟΔΟΧΩΡΙ ΝΑΟΥΣΑΣ ΜΕΡΟΣ 1ο Greek tradition

Μωμό’εροι

Ο Πολιτιστικός σύλλογος Ροδοχωρίου «ΚΟΜΝΗΝΟΙ» στο έθιμο Μωμό’εροι
Ροδοχώρι 1/1/2018

Παραγωγή και επιμέλεια βίντεο
Χρήστος Ζάλιος

Λίγα λόγια για το δρώμενο
Μωμό’εροι (Μωμόγεροι) λέγεται το ευετηριακό έθιμο του Δωδεκαημέρου (από τα Χριστούγεννα έως τα Φώτα), παρουσιάζεται πλέον όμως και στις Απόκριες, κατ’ αναλογία των αντίστοιχων εθίμων που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο. Κάθε ομάδα μεταμφιεσμένων ονομάζεται στον Πόντο «Μωμό’εροι». Στην Ελλάδα το δρώμενο μετέφεραν οι Έλληνες του Πόντου, κυρίως από τα χωριά της Ματσούκας (ορεινή Τραπεζούντα).

Ο βιωματικός χαρακτήρας των Μωμόγερων ήταν τόσο βαθιά ριζωμένος στον ποντιακό λαό, που αυτή η γνήσια μορφή διθυράμβου συνεχίστηκε κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, τη βυζαντινή, την οθωμανική, και έφτασε στην Ελλάδα το 1923, όταν οι Έλληνες του Πόντου αναγκάστηκαν με τη συνθήκη της Λοζάνης να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες.
Η ολοκληρωμένη μορφή του δρώμενου (παραλλαγή Λιβεράς - Ματσούκα) αποτελείται από τον Κορυφαίο (Μωμόγερο), τη χορευτική ομάδα δώδεκα Μωμό’ερων (ορχείται και άδει), τη θεατρική ομάδα (αυτοσχέδιοι διάλογοι), τους μουσικούς (λύρα, αγγείον, νταούλι), όλοι μεταμφιεσμένοι.
Το δρώμενο πραγματοποιείται σε πλατείες, δρόμους και αυλές σπιτιών.

Τα ρούχα και τα σύνεργα που χρησιμοποιούν τα Μωμο’έρια είναι τα εξής: περικεφαλαία (παρόμοια της αρχαίας ελληνικής), πουκάμισο κεντημένο, στορέα (μάσκα-προσωπείο), γιλέκο σταυρωτό, σιλαχλούκ’ με οπλισμό (σπαθί, μαχαίρι, πιστόλι), είδος φουστανέλας (σαν αρχαίος χιτώνας), περικνημίδες από βαμβακερό ύφασμα, τσαρούχια, ταραπολόζ’ μεταξωτό, ξύλινο ραβδί (ματσούκι). Στο στήθος φορούν πολλές αλυσίδες, ρολόι και εγκόλπιο.

Όπως μας πληροφορεί ο Χρ. Δημητριάδης, στη Λιβερά του Πόντου ντύνονταν συνήθως δύο ομάδες μεταμφιεσμένων (20-30 ατόμων η καθεμία), των νέων και των μεσηλίκων. «Πολυχρονιστής» λεγόταν ο ταμίας του ομίλου, ο οποίος προπορευόταν. Οι «Αράπ’» (συνήθως δύο) ήταν ζωσμένοι με κουδούνια και γολγόνια. Κρατούσαν ένα είδος ακοντίου (μιστράχ’), με το οποίο χτυπούσαν στο πάτωμα του κάθε σπιτιού. Οι «νύφες», απαραιτήτως δύο, χόρευαν πάντα στη μέση του κύκλου, για να προστατευτούν από το «σύρσιμο» (κλέψιμο). Ήταν «καθήκον» κάποιου παρευρισκόμενου θεατή να κλέψει μία από τις νύφες, να δικαστεί και να πληρώσει κατόπιν χρηματικό πρόστιμο (οι νύφες συμβολίζουν τη Δήμητρα και την Περσεφονη, θυμίζοντας τον γνωστό μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα). Ο «γιατρός», ντυμένος με κοστούμι εποχής και ρεπούμπλικο ή με άσπρα ρούχα, εξέταζε τη νύφη μετά την απαγωγή και διαπίστωνε την «κακοποίησή» της. Ο «πράγκαλον» ή «διάβολον» φορούσε μαύρα ρούχα και ήταν μουντζουρωμένος. Προκαλούσε τους παρευρισκόμενους με τα πειράγματά του.

Οι πληροφορίες είναι από τη δημοσίευση με τίτλο Το δρώμενο των Μωμό’ερων (τα Μωμο’έρια, τα Κοτσαμάνια ή τα Κοντζολόσια) του Κώστα Αλεξανδρίδη που περιέχεται στο Ένθετο αφιέρωμα «ΔΡΩΜΕΝΑ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ» της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» στις 16-17/03/2013.