Anaksimenes Kimdir? Miletli doğa filozofu Anaksimenes her şeyin ilkesi olarak havayı belirledi.

Anaksimenes, milattan önce 585 ila milattan önce 525 yıları arasında yaşamış olan, tarihin ilk filozoflarındandır ve İyonya Okulu’nun son filozofudur. Anaksimenes’in hayatıyla ilgili olarak günümüze pek fazla bilgi ulaşmamıştır. Onun hakkında bildiğimiz en net bilgi ise onun Anaksimandros’un öğrencisi olduğudur.

ANAKSİMENES
Milet Okulu düşünürlerinin sonuncusu olan Anaksimenes kendinden önceki iki Miletli düşünür gibi öncelikle arke sorununa yönelmiştir. Ona göre arke, havaydı ve Anaksimenes tek tek var olan her şeyi havanın niteliksel değişikliklerine göre açıklamaktaydı. Temel maddenin sınırsız hava olduğunu söylemekte ve var olmuş ve var olacak bütün şeylerle ilahi varlıkların ve tanrıların bu temel maddeden oluştuğunu savunmaktaydı.

Ona göre hava sınırsızdır, her şeyi kaplar, kuşatır. Bu maddeden var olan, var olacak olan her şey meydana gelmiştir. Tanrılar bile havadan meydana gelmiştir. Ayrıca bu temel maddeden başka diğer şeyler de meydana gelir.

Anaksimenes sonraları dört temel öge olarak benimsenecek olan toprak, su, hava ve ateşi felsefede ilk kez tam anlamıyla konu edinen kişidir. Bu temel unsurlara daha önce Anaksimandros’ta da değinilmiş; fakat bu açıklıkla ortaya konmamıştır. Anaksimandros’a göre yazın sıcak olan öge hâkim olup soğuk olanı geriletir. Kışın ise soğuk olan öge hâkim olur ve sıcak olanı geriletir. Bu ilişki karşılıklı bir gerilim üzerinden tüm evrende sürüp gitmektedir.

Anaksimenes’in Yeryüzü Anlayışı
Anaksimenes, yeryüzünü tekrar bir nesnenin üzerine yerleştirmiş, bu da astronomi alanında bir gerileme olarak kabul edilmiştir.

Anaksimenes’e göre yeryüzü bir tepsiye benzemekteydi ve Anaksimenes bu tepsinin topraktan yapıldığına inanmaktaydı. Bu toprak yine evrenin merkezine topaklaşmıştır. Toprakta yoğunlaşma, fazla sıkışma ve sürtünme ile parçaların koptuğunu ve bu parçaların fazla sürtünme ile ateşe dönüştüğünü söylemiştir. Güneş ve Ay da topraktan yapılmıştır fakat örneğin bunlardan Güneş, aşırı sürtünme nedeniyle ateşe dönüşmüştür.

Anaksimenes yeryüzünün, toprağın, evrenin ilk parçası olduğunu ve bu toprağın da havanın sıkışması sonucu meydana geldiğini söylemekteydi. Ona göre hava keseleştiği için önce yeryüzünü meydana getirdi ve bu yeryüzü tepsi şeklindeydi ve havada durmaktaydı.

Hepsi de topraktan meydana gelmiş olan Güneş, Ay ve gök cisimleri Anaksimenes’e göre yeryüzünün çevresinde belli yörüngelerde dönmektedir. Beş yıldızın ise yörüngede sabit durduğunu söyler. Güneş, yerin etrafında döner, Dünya’nın kuzeyi yüksek dağlarla kaplı olduğu için biz gece Güneşi göremeyiz.

Not: Anaksimenes’in bize kazandırdığı en önemli fikir, evrendeki değişmenin niceliksel bir yönü olduğudur. Anaximenes’in gözünde değişim ve dönüşüm havanın değişik oranlarda niceliksel olarak değişmesinden ibarettir. Kozmos, havanın değişik biçimlere girmesiyle oluşmuştur.

Anaksimenes, Anaksimandros’un boşlukta duran silindir şeklindeki dünya anlayışı yerine, havada aynen bir yaprak gibi yüzen, bir masa kapağı şeklindeki dünya anlayışını geçirmiştir. Yine, Anaksimandros’un evrendeki çokluğu açıklamak üzere doğası itibariyle belirsiz bir töz, soyut bir arke öne sürdüğü yerde, Anaksimenes bir anlamda tales’in bütün bir kozmosu tek bir bildik maddeye dayandırma düşüncesine geri dönmüştür.

#anaksimenes #anaximenes #felsefe #felsefe tarihi #filozoflar #felsefeterimleri #milet #doğafilozofları #sanat #bilim #bilimtarihi