filmov
tv
'Κίνησαν τα καράβια', ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ, Πύθιο Ελασσόνας, ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ 2024
Показать описание
30 Ιουλίου 2024. Η δεύτερη ημέρα του Μεγάλου Πoλυφωνικού Καραβανιού 2024 ξεκινάει από την Ελασσόνα, στον απόηχο της πρώτης εκδήλωσης στη μαρτυρική Τσαριτσάνη, μετά από πρόσκληση του Συλλόγου Γυναικών Τσαριτσάνης. Πρόκεται για μια ημέρα δύσκολη για την περιοχή, αφού το πρωί αυτό πραγματοποιείται η κηδεία ενός νέου και αγαπητού στην Ελασσόνα. O πρώτος προορισμός της ημέρας αυτής για το Πoλυφωνικό Καραβάνι εντάσσεται σε αυτό το βάρος της μέρας, με ένα άλλο τρόπο.
Πριν λίγους μήνες "έφυγε" τόσο πρόωρα η γιατρός Καίτη Κελεπούρη από το Πύθιο Ελασσόνας, μια αληθινά σημαντική μορφή για τον τόπο της, όλη την ευρύτερη περιοχή του και, ιδιαίτερα, για τον πολιτισμό του. Η Καίτη Κελεπούρη αποτέλεσε μία από τους σημαντικότερους παραστάτες των επιστροφών του Πολυφωνικού Καραβανιού στην περιοχή, καλωσορίζοντάς το τρεις φορές στο χωριό της αλλά και φιλοξενώντας τους συνταξδιώτες του στο αρχοντικό της.
Πρώτος σταθμός, λοιπόν, για τo Πολυφωνικό Καραβάνι την Τρίτη 30 Ιουλίου 2024 το Πύθιο, ,για μια οφειλόμενη σπονδή στο μνήμα της Καίτης Κελεπούρη. Εκεί μας προσμένει ο Θεόδωρος Διδασκάλου, ο Δώρης, πρόσωπο αγαπημένο που τον έχουμε γνωρίσει και χαρεί στις προηγούμενες δράσεις και εκδηλώσεις μας στο χωριό ενώ μας έχει τιμήσει, μαζί με γυναικείους ομίλους του χωριού του, και σε άλλες μας εκδηλώσεις στην περιοχή, όπως το 2023 στον Κοκκινοπηλό.
Το Πύθιο το καλοκαίρι του 2024 βιώνει ευρύτερο πένθος, με τον πρόωρο χαμό σειράς νέων ανθρώπων που δεν επιτρέπει τραγούδια και χαρές. Τo μόνο που αντέχει σε ένα τέτοικο κλίμα είναι μοιρολόγια. Και ο Δώρης, καθισμένος έξω από το εκκλησάκι του Κοιμητήριου του Πυθίου, μετά από παραινέσεις μας, αρχίζει να τραγουδά μοιρολόγια, στην αρχή ένα ένα, μετά, ακατάπαυστα, με εμάς να κρατάμε την ανάσα μας αλλά όχι και τα δάκρυά μας, όπως άλλωστε και ο ίδιος ο Δώρης όταν πια το μοιρολόι γίνεται - όπως έιναι πάντα - απόλυτα προσωπικό και βιώνεται σαν θρήνος.
Τούτο είναι το δεύτερο βίντεο που δηνοσιεύμε από αυτό το συνταρακτικό μεσημέρι στο νεκροταφείο του Πυθίου. Ένα τραγούδι γνώριμο στιχουργικά ως μοτίβο, ευρύτερα διαδεδομένο σε πλήθος παραλλαγών στην Ήπειρο. Ένα τραγούδι - μοιρολόι - της ξενιτιάς, με την ιδιαίτερη, σπαρακτική ερμηνεία του Θεόδωρου Διδασκάλου, του αγαπημένου μας Δώρη. Οι στίχοι που τραγουδά εδώ:
Κίνησαν τα καράβια τα ζαγοριανά
Κίνησε κι ο πατέρας να πάει στην ξενιτιά
Ουδέ γράμμα μου στέλνει κι ουδέ απηλογιά
Μου στέλνει ένα μαντήλι με εκατό φλουριά
Στην άκρια από το μαντήλι γράφει απηλογιά
Πάρτο παιδί μου πάρτο και σύρτο στον παπά
Να ιδεί τι γράφει μέσα και τι σου καρτεράει
Παραθέτουμε ενδεικτικά μια παραλλαγή του ίδιου τραγουδιού όπως τη συμπεριέλαβε σε συλλογή τραγουδιών της περιοχής της Κ;όνιτσας ο Ρεμπέλης:
Μαύρα μου χελιδόνια, κι άσπρα μου πουλιά,
Κι άϊ τι μας μολογάτε ναπό τη Φραγκιά,
Κίνησαν τα καράβια τα Ζαγοριανά,
Κίνησε κι ο καλός μου και πάει στην ξενιτιά,
Κι ουδέ χαρτί μου στέλλει κι ούδ’ αντιλογιά,
Μου στέλλ’ ένα μαντίλι με εκατό φλωριά
Στην άκρη στο μαντίλι έχ’ αντιλογιά:
«Θέλεις, κόρη μ’ παντρέψου, θέλεις καλογριά,
Σίντας κινώ για νάρθω, χιόνια και βροχές,
Σίντας γυρίζω πίσω, ήλιος ξεστεριά».
Περιοδικά θα δημοσιευθούν και άλλα τραγούδια και μοιρολόγια από αυτή την επιτόπια καταγραφή, αυτό το φίλεμα ψυχής του Δώρη που βίωσαν ζωντανά δεκαοκτώ συνταξιδιώτες του Πολυφωνικού Καραβανιού, συμμετέχοντας με την παρουσία τους ή και με τη συμβολή τους, μαθητεύοντας αυτή την ανεκτίμητη πλευρά της πρακτικής του Καραβανιού, την αέναη επιτόπια έρευνα, που δεν σταματά όλα αυτά τα, είκοσι επτά, χρόνια του μεγάλου ταξιδιού των φωνών.
H δημοσίευση θα εμπλουτιστεί σε δεύτερο χρόνο, με στοιχεία της συνεχιζόμενης έρευνας. Ας σημειωθεί ότι η καταγραφή έγινε με τρικάμερο και ψηφιακό κασσετόφωνο, με βάση την τεχνογνωσία του Πολυφωνικού Καραβανιού που διαρκώς εμπλουτίζεται στο πεδίο. Την ώρα της κινηματογράφησης αποφεύχθηκε η παρουσία οπερατέρ δίπλα στις κάμερες, με σεβασμό στην αλήθεια και το πρέπος του μοιρολογιού. Oι όποιες κινήσεις των πλάνων δημιουργήθηκαν στη φάση του μοντάζ. Επιμέλεια καταγραφής και μοντάζ, ο "κυρατζής" του Πολυφωνικού Καραβανιού Αλέξανδρος Λαμπρίδης.
"¨Απειρος" Πoλυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πoλιτιστικής Κληρονομιάς
- UNESCO 2020 -
Πριν λίγους μήνες "έφυγε" τόσο πρόωρα η γιατρός Καίτη Κελεπούρη από το Πύθιο Ελασσόνας, μια αληθινά σημαντική μορφή για τον τόπο της, όλη την ευρύτερη περιοχή του και, ιδιαίτερα, για τον πολιτισμό του. Η Καίτη Κελεπούρη αποτέλεσε μία από τους σημαντικότερους παραστάτες των επιστροφών του Πολυφωνικού Καραβανιού στην περιοχή, καλωσορίζοντάς το τρεις φορές στο χωριό της αλλά και φιλοξενώντας τους συνταξδιώτες του στο αρχοντικό της.
Πρώτος σταθμός, λοιπόν, για τo Πολυφωνικό Καραβάνι την Τρίτη 30 Ιουλίου 2024 το Πύθιο, ,για μια οφειλόμενη σπονδή στο μνήμα της Καίτης Κελεπούρη. Εκεί μας προσμένει ο Θεόδωρος Διδασκάλου, ο Δώρης, πρόσωπο αγαπημένο που τον έχουμε γνωρίσει και χαρεί στις προηγούμενες δράσεις και εκδηλώσεις μας στο χωριό ενώ μας έχει τιμήσει, μαζί με γυναικείους ομίλους του χωριού του, και σε άλλες μας εκδηλώσεις στην περιοχή, όπως το 2023 στον Κοκκινοπηλό.
Το Πύθιο το καλοκαίρι του 2024 βιώνει ευρύτερο πένθος, με τον πρόωρο χαμό σειράς νέων ανθρώπων που δεν επιτρέπει τραγούδια και χαρές. Τo μόνο που αντέχει σε ένα τέτοικο κλίμα είναι μοιρολόγια. Και ο Δώρης, καθισμένος έξω από το εκκλησάκι του Κοιμητήριου του Πυθίου, μετά από παραινέσεις μας, αρχίζει να τραγουδά μοιρολόγια, στην αρχή ένα ένα, μετά, ακατάπαυστα, με εμάς να κρατάμε την ανάσα μας αλλά όχι και τα δάκρυά μας, όπως άλλωστε και ο ίδιος ο Δώρης όταν πια το μοιρολόι γίνεται - όπως έιναι πάντα - απόλυτα προσωπικό και βιώνεται σαν θρήνος.
Τούτο είναι το δεύτερο βίντεο που δηνοσιεύμε από αυτό το συνταρακτικό μεσημέρι στο νεκροταφείο του Πυθίου. Ένα τραγούδι γνώριμο στιχουργικά ως μοτίβο, ευρύτερα διαδεδομένο σε πλήθος παραλλαγών στην Ήπειρο. Ένα τραγούδι - μοιρολόι - της ξενιτιάς, με την ιδιαίτερη, σπαρακτική ερμηνεία του Θεόδωρου Διδασκάλου, του αγαπημένου μας Δώρη. Οι στίχοι που τραγουδά εδώ:
Κίνησαν τα καράβια τα ζαγοριανά
Κίνησε κι ο πατέρας να πάει στην ξενιτιά
Ουδέ γράμμα μου στέλνει κι ουδέ απηλογιά
Μου στέλνει ένα μαντήλι με εκατό φλουριά
Στην άκρια από το μαντήλι γράφει απηλογιά
Πάρτο παιδί μου πάρτο και σύρτο στον παπά
Να ιδεί τι γράφει μέσα και τι σου καρτεράει
Παραθέτουμε ενδεικτικά μια παραλλαγή του ίδιου τραγουδιού όπως τη συμπεριέλαβε σε συλλογή τραγουδιών της περιοχής της Κ;όνιτσας ο Ρεμπέλης:
Μαύρα μου χελιδόνια, κι άσπρα μου πουλιά,
Κι άϊ τι μας μολογάτε ναπό τη Φραγκιά,
Κίνησαν τα καράβια τα Ζαγοριανά,
Κίνησε κι ο καλός μου και πάει στην ξενιτιά,
Κι ουδέ χαρτί μου στέλλει κι ούδ’ αντιλογιά,
Μου στέλλ’ ένα μαντίλι με εκατό φλωριά
Στην άκρη στο μαντίλι έχ’ αντιλογιά:
«Θέλεις, κόρη μ’ παντρέψου, θέλεις καλογριά,
Σίντας κινώ για νάρθω, χιόνια και βροχές,
Σίντας γυρίζω πίσω, ήλιος ξεστεριά».
Περιοδικά θα δημοσιευθούν και άλλα τραγούδια και μοιρολόγια από αυτή την επιτόπια καταγραφή, αυτό το φίλεμα ψυχής του Δώρη που βίωσαν ζωντανά δεκαοκτώ συνταξιδιώτες του Πολυφωνικού Καραβανιού, συμμετέχοντας με την παρουσία τους ή και με τη συμβολή τους, μαθητεύοντας αυτή την ανεκτίμητη πλευρά της πρακτικής του Καραβανιού, την αέναη επιτόπια έρευνα, που δεν σταματά όλα αυτά τα, είκοσι επτά, χρόνια του μεγάλου ταξιδιού των φωνών.
H δημοσίευση θα εμπλουτιστεί σε δεύτερο χρόνο, με στοιχεία της συνεχιζόμενης έρευνας. Ας σημειωθεί ότι η καταγραφή έγινε με τρικάμερο και ψηφιακό κασσετόφωνο, με βάση την τεχνογνωσία του Πολυφωνικού Καραβανιού που διαρκώς εμπλουτίζεται στο πεδίο. Την ώρα της κινηματογράφησης αποφεύχθηκε η παρουσία οπερατέρ δίπλα στις κάμερες, με σεβασμό στην αλήθεια και το πρέπος του μοιρολογιού. Oι όποιες κινήσεις των πλάνων δημιουργήθηκαν στη φάση του μοντάζ. Επιμέλεια καταγραφής και μοντάζ, ο "κυρατζής" του Πολυφωνικού Καραβανιού Αλέξανδρος Λαμπρίδης.
"¨Απειρος" Πoλυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πoλιτιστικής Κληρονομιάς
- UNESCO 2020 -
0:04:28
0:08:28